تانزانیا به دنبال حضور فعال در زنجیره تامین امنیت غذایی جهانی

دولت تانزانیا تلاش دارد با توسعه کیفی و کمی سطح تولیدات کشاورزی در کشور، نه تنها بستر لازم برای توسعه پایدار را فراهم نماید، بلکه با بهره گیری از دانش روز و ماشین آلات صنعتی در این حوزه، امنیت غذایی بخش عمده ای از قاره آفریقا و نهایتاً جهان را فراهم نماید.

ناگفته نماند با این که بیش از نیمی از نیروی کار تانزانیا در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند و این بخش ظرفیت عظیمی‌ برای رشد شتابان را داراست لکن بخش کشاورزی این کشور، دارای بهره ­وری مناسب نمی­ باشد. در قالب مدل کشاورزی معیشتی در تانزانیا، کشاورزان فاقد دانش و تخصص لازم بوده و به اطلاعات، فناوری و بازار دسترسی ندارند. با علم به این نقصان عظیم، دولت تانزانیا در صدد است در حوزه کشاورزی از تولید معیشتی به تولید تجاری گذر کرده، به شناسایی و عملیاتی ­سازی فرصت ­های سرمایه­ گذاری در کشاورزی یاری رسانیده و از تنوع بخشیدن به اقتصاد تانزانیا از طریق برنامه­ های کارآفرینی در زمینه کشاورزی حمایت نماید. همچنین و در ادامه تنوع­بخشی به اقتصاد خود، دولت تانزانیا تلاش دارد با اشتغال­ زایی و جذب نیروی کار ماهر، به توسعه و رشد دامنه فعالیت کسب و کارهای کوچک و متوسط در بخش­های مختلف اقتصادی خود یاری رساند.

جذابیت­ های محیط باثبات تانزانیا

تانزانیا که اخیراً به عنوان مقصد اصلی و جذاب سرمایه ­گذاری در آفریقا مطرح شده است، به دلایل کلیدی در جلب نظر سرمایه  گذاران محلی، منطقه­ ای و جهانی موفق عمل کرده است:

محیط سیاسی باثبات؛ تانزانیا در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه شرق و جنوب آفریقا، ثبات سیاسی مثال­ زدنی دارد. تعهد دولت تانزانیا به انتقال مسالمت­ آمیز قدرت، رعایت هنجارهای دموکراتیک و حکمرانی مطلوب، محیط امن و جذابی را برای سرمایه ­گذاری فراهم نموده است.

ثبات در رهبری سیاسی و تمرکز بر سیاست‌های تجاری؛ توجه دولت تانزانیا به دیپلماسی اقتصادی و برنامه­ ریزی حول این محور، چشم‌اندازهای جذابی را پیش­روی سرمایه ­گذاران ترسیم نموده است و آینده اقتصادی تانزانیا را به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال امنیت و پیش‌بینی­ پذیر بودن محیط اقتصادی و ثبات قوانین وضع شده توسط دولت­ها هستند، تبدیل کرده است.

اقتصاد سریعاٌ در حال رشد؛ اقتصاد تانزانیا به طور پیوسته در حال رشد بوده و نرخ رشد سالانه این کشور، اغلب از میانگین منطقه ­ای فراتر است. این کشور در تنوع بخشیدن به اقتصاد خود، پیشرفت قابل توجهی داشته و در بخش ­هایی مانند تولید، خدمات و ساخت و ساز به رشدهای مطلوبی دست یافته است. این رشد و توسعه اقتصادی، مسیرها و فرصت­های گوناگونی را برای سرمایه­ گذاری فراهم کرده، به اقتصاد تانزانیا تنوع چشمگیری بخشیده و نهایتاً، اتکای این کشور به یک بخش (کشاورزی) را کاهش خواهد داد.

منابع طبیعی غنی؛ تانزانیا دارای منابع طبیعی فراوان و مواد معدنی مانند طلا، الماس و سنگ­های قیمتی و ذخایر قابل­ توجه گاز طبیعی است. تلاش­ دولت برای نوسازی و تنظیم بخش ­های معدن و انرژی، فرصت­های جدیدی را برای سرمایه­ گذاران ایجاد کرده است (به خصوص که تقاضای بازار داخلی و خارجی برای این منابع همچنان بالاست).

سیاست‌ها و مشوق‌های سرمایه‌گذاری مطلوب؛ در سالیان اخیر و با توجه به تدوین برنامه­ ها و اتخاذ سیاست­های توسعه ­محور از سوی دولت تانزانیا، این کشور برنامه­ ها و سیاست‌هایی را برای بهبود فضای کسب‌وکار، در دستور کار قرار داده و مشوق‌های زیادی را به سرمایه‌گذاران ارائه کرده است.

اصلاحات زیرساختی و قوانین؛ دولت تانزانیا با محوریت کسب منافع اقتصادی، اقداماتی را برای کاهش بوروکراسی، مبارزه با فساد، و اطمینان از مدیریت مالیاتی کارآمد انجام داده است.

موقعیت استراتژیک و اتصال منطقه­ ای؛ تانزانیا در سواحل شرقی قاره آفریقا قرار دارد و به عنوان دروازه­ای برای ورود کالاها به این منطقه و متقابلاً، صادرات از کشورهای محصور در خشکی در شرق و مرکز آفریقا مانند اوگاندا، زامبیا، رواندا، بروندی و جمهوری دموکراتیک کنگو و ... به جهان خارج عمل می ­کند.

پروژه‌های زیرساختی بزرگ؛ تانزانیا با کسب حمایت ­های خارجی و اخذ منابع مالی از مراکز بین­ المللی، در حال تبدیل شدن به‌ هاب ترانزیت در منطقه شرق آفریقاست. این کشور با اجرای طرح­ هایی مانند توسعه بندر دارالسلام، راه‌آهن برقی دارالسلام به دودوما موسوم به راه ­آهن استاندارد گیج (SGR) و توسعه دامنه شبکه مواصلاتی خود از طریق بزرگراه‌های و خطوط جاده­ای، اتصال منطقه‌ای را تقویت کرده و تانزانیا را به مرکز تجاری و لجستیکی برای شرق و مرکز آفریقا تبدیل می‌کند.

با در نظر داشتن نکات حائز اهمیت فوق، یکی از حوزه ­های راهبردی در توسعه اقتصادی تانزانیا، تحول در بخش کشاورزی است. دولت تانزانیا با بهره­ مندی از موهبت ­هایی مانند زمین حاصلخیز، بارندگی مناسب و نیروی کار ارزان، زمینه لازم برای شکوفایی این بخش از اقتصاد خود که در آن دارای مزیت نسبی نیز می­ باشد را داراست که با بکارگیری تحولات بنیادین در بخش اقتصاد کشاورزی تانزانیا، می­ تواند یک اقتصاد توسعه­ یافته کشاورزی پایه را بنیان نهد. پیگیری و استمرار تغییرات زیربنایی در ساختار کشاورزی کشور، با هدف غایی تامین امنیت غذایی، نه تنها هدف مطلوب دولت تانزانیا خواهد بود بلکه موجبات سرریزی توسعه از بخش کشاورزی به سایر ساحت­های اقتصادی را نیز موجب خواهد گردید. دولت مردان تانزانیایی از رئیس جمهور این کشور گرفته تا وزرای مربوطه، در تمامی نشست ­ها و سخنرانی­ های خود، با علم به این مهم، ذیل تدوین و پیگیری راهبرد حضور فعال و کنش­ ورزانه در زنجیره تامین امنیت غذایی شهروندان خود و نهایتاً فراتر از مرزها، ضمن اشاره مستمر به مزیت­ نسبی خود در زمینه کشاورزی، به دنبال یافتن شرکا و سرمایه­ گذاران می ­باشد. شرکت در همایش ­های بین ­المللی با محوریت صنعت کشاورزی و ارائه تفسیر دست اول از توانمندی خود در این حوزه، یکی از دستورکارهای فوری دولت تانزانیا برای کسب حمایت بین ­المللی می­باشد.

در این راستا، خانم سامیا سولوحو حسن برای شرکت در گفتگوهایی در رابطه با کشاورزی و امنیت غذایی در ایالات متحده، راهی این کشور شد و در فرصت­ های مختلف، به ارائه توانمندی­ ها و برنامه ­ریزی دولت متبوع خود برای توسعه دامنه فعالیت بخش کشاورزی کشورش پرداخت.

حضور فعال در زنجیره امنیت غذایی جهانی

خانم سامیا سولوحو حسن، رئیس جمهور تانزانیا در تاریخ 29 اکتبر 2024 برای شرکت در اجلاسیه مربوط به گفتگوهای بین ­المللی نورمن بورلاگ[1] که توسط بنیاد جایزه جهانی غذا[2] سازماندهی شده است، به ایالات متحده آمریکا سفر کرد. ماموریت اصلی وی در این سفر، ضمن تاکید بر پیشرفت مداوم تانزانیا در مسیر تبدیل شدن به یک "سبد غذایی" برای شرق و جنوب آفریقا، اعلام این نکته مهم به جهانیان است که کشور تانزانیا، در راستای نشست "تغذیه آفریقا" در داکار[3]، برنامه­ها و تلاش­های جمعی جهانی را به عنوان ابزاری کارآمد در پیشبرد استراتژی کشاورزی این کشور تلقی می ­نماید.

پس از اجلاس داکار (2023) که در آن رهبران آفریقایی به این جمع ­بندی رسیدند که آفریقا علیرغم پتانسیل عظیم کشاورزی، از ناامنی غذایی بالایی رنج می­ برد، به طوری که یک سوم از جمعیت 828 میلیون گرسنه در جهان، در قاره آفریقا زندگی می ­کنند، دولت تانزانیا سه دستورکار مشخص را برای بخش کشاورزی خود ترسیم نمود: یک) خودکفایی در تولید مواد غذایی، دو) اصلاح روش ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی بمنظور کاهش اتلاف تولیدات پس از برداشت و سه) تلاش برای ارتقای سطح کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی به نحوی که تانزانیا سبد غذایی منطقه شرق آفریقا شود.

با این اقدامات، تانزانیا ظرفیت خود را به عنوان یک سبد غذایی قابل اعتماد برای شرق آفریقا، با پتانسیل حمایت از سایر مناطق، از جمله آفریقای جنوبی ایجاد می­ کند. رئیس جمهور تانزانیا به عنوان یکی از چهار رئیس دولت آفریقایی[4] است که در گفتگوی امسال بنیاد جایزه جهانی غذا شرکت نموده است. هدف این بحث­ها، رسیدگی به چالش­های جهانی امنیت غذایی به ویژه با تمرکز بر مخاطرات ناشی از تغییرات آب و هوایی است.

از برنامه­ های خانم سولوحو حسن در این رویداد، شرکت در مراسم اهدای جایزه جهانی غذا، تقدیر از دکتر نورمن بورلاگ فقید، از مدافعین جهانی امنیت غذایی و سخنرانی و شرکت در جلسات تشریح راهبردهای دولت متبوع خود در زمینه کشاورزی و آینده این حوزه است. وی همچنین در میزگردهایی با مقامات دولتی و بخش خصوصی ایالات متحده، به ویژه در حوزه کشاورزی، برای بحث در مورد فرصت­ های سرمایه ­گذاری و افزایش زنجیره ارزش در این بخش که برای رشد اقتصادی و کاهش فقر در تانزانیا ضروری تلقی می­ شود، شرکت نمود. وی در نطق ­ها و بیانات خود، از کشورهای آفریقایی و شرکای جهانی آنها درخواست نمود سرمایه ­گذاری­ های استراتژیک و تقویت همکاری برای تغییر بخش کشاورزی آفریقا را انجام داده و از این طریق به امنیت غذایی جهانی کمک کنند.

تمرکز برنامه امسال گفتگوهای بین­ المللی نورمن بورلاگ، با هدف ترویج همکاری و نوآوری برای رسیدگی به مسائل جهانی امنیت غذایی، بر اهمیت کشاورزی در دستیابی به توسعه پایدار بود. بحث‌ها و گفتگوهای مقامات در این رویداد، چالش‌های عمده کشاورزی پیش­روی آفریقا را برجسته کرد و راه‌حل‌های بالقوه را از طریق مشارکت با سهامداران آمریکایی و دیگر شرکای جهانی به نمایش گذاشت. در این رابطه، بازیگران کلیدی کشاورزی در ایالات متحده تمایل خود را برای همکاری با کشورهای آفریقایی ابراز کرده و بر مزایای فناوری کشاورزی و تخصص در تقویت تولید مواد غذایی در سراسر این قاره تاکید کردند. در این میان، کشور تانزانیا در قاره آفریقا حائز اهمیت کلیدی است. زیرا علاوه بر جغرافیای مطلوب و آب و هوای مناسب، اراده رهبران این کشور نیز در مسیر تبدیل شدن به‌هاب کشاورزی قاره است. بنحوی که هدف سرمایه­ گذاری­های تانزانیا در کشاورزی نه تنها رسیدگی به امنیت غذایی در داخل کشور بلکه کمک به یافتن راه حل­ هایی برای چالش­های غذایی است که آفریقا و جهان را تحت تاثیر قرار می­دهد.

جمع ­بندی

با اشاره به مطالب فوق و آنچه در برنامه ­ریزی دولت تانزانیا مشاهده می­ شود، در خصوص تحول در حوزه کشاورزی این کشور، اشاره به یک راهبرد بلندمدت با مختصات سه مرحله ­ای، قابل ردیابی است؛ این راهبرد، اولویت نخست و اول خود را افزایش تولید محصولات کشاورزی موردنیاز برای تامین امنیت غذایی شهروندان تانزانیایی می­ داند، سپس در مرحله دوم، تامین امنیت غذایی منطقه شرق و جنوب آفریقا و البته تمام آفریقا؛ و نهایتاً، حضور پررنگ و برجسته در تامین امنیت غذایی جهانی. در این مسیر، اراده ملت و دولت مرکزی این کشور با بهره­ مندی از کمک-های مالی و تکنولوژیک خارجی، تکمیل گشته و خروجی مدنظر را تولید خواهد نمود. در سطح نهادی، در دولت تانزانیا اصلاحات بوروکراتیک و تاسیس نهادهای مربوط به پیگیری مصوبات کشاورزی انجام گرفته است. یکی از این مسیرهای پیگیری راهبرد تامین امنیت غذایی، حضور در نشست­ها و اجلاس ­های بین­ المللی با محوریت کشاورزی است که فرصت لازم را برای رهبران آفریقایی و سایر ذینفعان فراهم می ­نماید تا در مورد چالش ­های مشترک از جمله محیط زیست، کم آبی و تأثیر تغییرات اقلیمی‌ بر کشاورزی بحث و تبادل نظر کنند. بررسی فرصت ­های سرمایه­ گذاری و تقویت زنجیره ارزش کشاورزی در تانزانیا، حاکی از اهداف تحول آفرین این کشور در زمینه کشاورزی است. ذیل این اهداف، مجموعه اقدامات عملی و کابردی شامل نهایی کردن قراردادهای همکاری با ذینفعان، ایجاد شورا ذیل دفتر ریاست جمهوری برای نظارت بر اجرا و بسیج منابع مالی داخلی و بین ­المللی در بخش کشاورزی، رشد بودجه سالانه بخش کشاورزی، ایجاد سیستم‌های غذایی انعطاف‌پذیر، بهبود وضعیت معیشت میلیون‌ها نفر و ...، نشان دهنده تعهد و تلاش جمعی برای استفاده از پتانسیل کشاورزی جهت پیشبرد امر توسعه در کشور است.

 

 

[1] - Norman Borlaug:

دکتر نورمن بورلاگ، برنده جایزه نوبل که اغلب به عنوان "پدر انقلاب سبز" شناخته می­شود.

[2] - World Food Prize Foundation:

گفتگوی بین ­المللی نورمن بورلاگ، رویدادی سالانه است که رهبران، کارشناسان، مقامات بلندپایه و سیاست­گذاران به ویژه در زمینه­ های کشاورزی، تغذیه و مدیریت منابع را گرد هم می ­آورد.

[3] - Feed Africa – Dakar 2

[4] - تانزانیا، سیرالئون، ماداگاسکار و نیجریه.