منطقه خلیج بزرگ موتور محرکه اقتصاد چین

منطقه خلیج بزرگ مشتمل بر استان گواندونگ- هنگ کنگ- ماکائو (GBA) است. این منطقه با هدف ایجاد یک منطقه با اقتصادی قدرتمند و قابل رقابت با خوشه‌های شهری خلیج سانفرانسیسکو، منطقه بزرگ نیویورک و توکیو ایجاد شده است.

در این گزارش، به اهمیت منطقه خلیج بزرگ و نقش آن در پویایی اقتصاد جنوب چین و تمایل روز افزون شرکت های خارجی برای حضور و سرمایه گذاری در این منطقه، گسترش مسیرهای مواصلاتی هوایی، دریایی، ریلی و جاده ای و نگاه ویژه دولت چین به این منطقه به عنوان محرک اقتصادی چین و ترسیم الگویی از آن برای اجرای مناطقی مشابه در سایر نقاط کشور چین پرداخته شده است.

منطقه خلیج بزرگ گواندونگ- هنگ کنگ- ماکائو (GBA) شامل منطقه ویژه اداری هنگ‌کنگ، منطقه ویژه اداری ماکائو و 9 شهر استان گواندونگ (گوانجو، شنجن، دون‌گوان، فوشان، جوهای، هویجو، جونگشای، جیانگمن و ژائوچینگ) به مساحت 56 هزار کیلومتر مربع و جمعیت بیش از 85 میلیون نفر  باشد که در جنوب چین واقع شده است.

 این منطقه با تلفیق هنگ‌کنگ، ماکائو و شهرهای مجاور رودخانه مروارید در استان گواندونگ و با هدف ایجاد یک منطقه با اقتصادی قدرتمند و قابل رقابت با منطقه خلیج سان فرانسیسکو، منطقه بزرگ نیویورک و توکیو ایجاد شده است.

رشد اقتصادی این منطقه در سالهای اخیر همواره شاهد ثبت رکوردهای جدید بوده است. به طوری که میزان تولید ناخالص داخلی منطقه خلیج بزرگ، در سال 2018 حدود 10.8 تریلیون RMB بوده و در پنج سال اخیر همواره رشد چشمگیری داشته است و در بازه زمانی 2021 تا 2022 به ترتیب موفق به کسب رشد اقتصادی 12 تریلیون یوان و 13 تریلیون یوان در سال های 2021 و 2022 شده است.

بر اساس آمار منتشر شده گمرک استان گواندونگ که در ماه آوریل منتشر شده، اقتصاد منطقه خلیج بزرگ گواندونگ-هنگ کنگ-ماکائو (GBA) در سال 2023 به رشد قابل توجهی دست یافت، تولید ناخالص داخلی (GDP) با ثبت رکورد جدید، از 14 تریلیون یوآن (حدود 1.97 تریلیون دلار آمریکا) فراتر رفت. در بین 11 شهر واقع در این منطقه، سه شهر شنزن با حدود 3.5 تریلیون یوآن، گوانجو با 3 تریلیون  یوآن و هنگ کنک با 2.7 تریلیون یوآن، مجموعا با بیش از 65 درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه خلیج بزرگ، بالاترین سهم GDP این منطقه را دارا می‌باشند.

‎‎این منطقه که تنها کمتر از 0.6 درصد از کل مساحت کشور چین را دارای می‌باشد، تقریباً یک نهم تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می دهد و در مقیاس جهانی، اگر GBA به عنوان یک واحد اقتصادی واحد در نظر گرفته شود، تولید ناخالص داخلی آن بیشتر از جمهوری کره و استرالیا و در سطح کشور ایتالیا قرار می‌گیرد.

‎‎در همین حال، GBA شاهد بهبود ظرفیت نوآوری علمی و فناوری بوده است. تسهیل قوانین برای ایجاد دفتر مرکزی شرکت های خارجی و کاهش آورده و سرمایه اولیه برای تاسیس شرکت باعث گردیده که استقبال چشمگیری از سوی شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری و تاسیس دفتر در این منطقه ایجاد گردد. این منطقه در حال حاضر دارای بیش از 750000 شرکت ملی فناوری پیشرفته است و محل استقرار گروهی از شرکت‌های پیشرو با فناوری پیشرفته از جمله Huawei، Tencent، BYD، Midea و Gree بوده که شهرهایی مانند شنزن را به مقصدی محبوب برای سرمایه گذاری‌ها در زمینه فن آوری مبدل کرده است. قابل توجه این که در شهر شنزن معروف به سیلیکون ولی چین، به ازای هر کیلومتر مربع، 12 شرکت فن‌آور وجود دارد. همچنین بر اساس شاخص جهانی نوآوری (GII) که در سال 2023 توسط سازمان جهانی مالکیت فکری منتشر گردید، خوشه علم و فناوری شنزن- هنگ‌کنگ-گوانجو، برای چهار سال متوالی، رتبه دوم را در زمینه علم و فن آوری بعد از یوکوهامای توکیو و بالاتر از سئول، پکن و شانگهای، به خود اختصاص داده است.

همچنین بر اساس آخرین گزارش در مورد وضعیت کسب و کار در جنوب چین که توسط اتاق بازرگانی آمریکا در جنوب چین (AmCham South China)  منتشر شده است، 75 درصد از شرکت های مورد بررسی، فضای کسب و کار در منطقه خلیج بزرگ را "عالی" عنوان نموده اند و اکثر شرکت های خارجی، به ویژه آنهایی که در زمینه تولید فعالیت می‌کنند، مایل به ادامه سرمایه گذاری در منطقه خلیج بزرگ می‌باشند. طبق آخرین داده‌ها، در سال 2023، سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت تولید در استان گواندونگ با افزایش حدود 11 درصدی به نسبت سال قبل، به رقم 49.22 میلیارد یوان رسید که این میزان حدود  30 درصد از کل سرمایه‌گذاری خارجی استان را تشکیل می‌دهد.  

‎با اجرای طرح توسعه کلی برای منطقه خلیج بزرگ گوانگدونگ-هنگ کنگ-ماکائو، شبکه حمل و نقل نیز همراه با ساخت GBA در راه آهن بهبود یافته و اکنون با ارتقاء توسعه و اتصال زیرساخت ها، وجود قطارهای سریع السیر و دیگر راههای ارتباطی، تردد میان شهرهای این منطقه به یک ساعت رسیده است. بسیاری از پروژه‌های زیرساختی برای تسهیل سفر و ارتباط بین همه شهرها تکمیل شده اند، از جمله پل هنگ کنگ-جوهای-ماکائو که طولانی ترین پل عبور از دریا در جهان است، راه آهن سریع السیر گوانجو-شنزن-هنگ کنگ و پل شنزن – جونگشان (Shenzhen-Zhongshan) که زمان سفر بین دو شهر را از دو ساعت به بیست دقیقه کاهش داده و در طرح "دایره یک ساعته زندگی"، افزایش رفت و آمد شهروندان، تقویت تبادل کالا و نهایتا توسعه اقتصادی و همکاری منطقه ای در منطقه خلیج بزرگ را به همراه داشته است.

همچنین در راستای توسعه حمل و نقل و به منظور افزایش تعداد وسایل نقلیه با استفاده ازبزرگراه‌ها اقدامات جدیدی از سوی دولت های گوانگدونگ، هنگ کنگ و ماکائو اجرا شده و یا در حال اجرا می‌باشد که از آن جمله می‌توان به طرح "سفر به شمال برای وسایل نقلیه هنگ کنگ" اشاره نمود. این طرح از نیمه دوم سال 2023 عملیاتی شده است که با اجرای آن خودروهای شخصی واجد شرایط امکان تردد بین هنگ کنگ و گوانگدونگ بدون نیاز به ارائه برگ تردد فراهم شده است که خود فرصتی برای شهروندان هنگ کنگ برای سفر به استان گواندونگ با خودروی شخصی با هدف تجارت، بازدید از خانواده‌ها یا دیدن مناظر به صورت کوتاه مدت فراهم آورده است.

در زمینه اتصالات ریلی، با احداث خطوط ریلی در نقاط مختلف اتصال شهرهای منطقه خلیج بزرگ به شبکه 40 هزار کیلومتری راه آهن سریع السیر متصل شده است و سرویس های منظم قطار به 68 منطقه اصلی در چین فراهم آمده است. این اتصالات ریلی همچنین باعث کاهش زمان سفر بین شهرهای منطقه خلیج بزرگ گردیده است. علاوه بر این، خوشه فرودگاهی GBA شاهد تردد سالانه بیش از 280 میلیون مسافر بوده است و ظرفیت جابجایی سالانه خوشه بندری آن به بیش از 85 میلیون TEU کانتینر رسیده و شبکه مسیرهای کشتیرانی شهرهای بزرگ و بنادر تجاری در سراسر جهان را نیز پوشش داده است.

در کنار بنادر مهمی چون گوانجو، شنزن، هنگ کنگ در منطقه خلیج بزرگ، می‌توان از بندر نانشا بعنوان منطقه بندری اصلی در گوانجو نام برد. این بندر به عنوان تنها بندر عمیق اقیانوسی در شرق چین، به عنوان پنجمین بندر بزرگ جهان و چهارمین بندر بزرگ چین و بهره گیری از حدود 150 مسیر لاینر بین المللی، بزرگترین پایانه‌های کانتینری، خودرو و چند منظوره را در جنوب چین را به خود اختصاص داده است و همچنین آن را به عنوان مکانی ایده آل برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی مبدل نموده است.

   منطقه خلیج بزرگ اکنون نه تنها به عنوان قلب تپنده اقتصاد جنوب چین، بلکه از سوی دولت چین به عنوان الگویی مهم در برنامه‌های توسعه ملی چین در نظر گرفته شده است به طوری که از آن به عنوان نمونه ای  برای تنظیم استراتژی ملی در جهت توسعه اقتصادی  در برخی نقاط دیگر چین از جمله خلیج هانگجو در نزدیکی شانگهای و خلیج بوهای در نزدیکی پکن از آن یاد می‌شود. طی حدود 5 سال از اعلام تشکیل این منطقه از سوی رئیس جمهور چین، منطقه خلیج بزرگ توانسته به دستاورهای مهمی نایل گردد و نقش رهبری چین را در زمینه نوآوری و فناوری بیش از گذشته برجسته تر نماید. مزیت های رقابتی این منطقه شامل بازار یکپارچه بزرگ، برخورداری از صنایع متنوع، فرصت های محلی و بین المللی، هاب نوآوری و فناوری، قابلیت اتصال، خدمات مالی توانسته سرمایه گذاری‌های فراوان خارجی را جذب نماید به طوری که دو شهر مهم این منطقه (گوانجو و شنزن) برای به ترتیب مقام اول و دوم محبوب ترین مقاصد جذاب برای سرمایه گذاری خارجی در چین در سال 2023 معرفی شدند و شانگهای و پکن در رده‌های سوم و چهارم قرار گرفتند.

با توجه به اهمیت روزافزون این منطقه در چین و همچنین نگاه ویژه بسیاری از شرکت های خارجی برای حضور در این منطقه جهت بهره گیری از این فرصت در قالب قرارداد همکاری استراتژیک 25 ساله دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین، نیاز به اقدام مناسب از سوی متولیان دولتی و خصوصی کشورمان جهت حضور هرچه موثرتر در این منطقه و بهره گیری از مشوق های آن می‌باشد. 

منابع

http://szdaily.sznews.com/PC/layout/202402/28/node_01.html#content_3181315

‎ https://www.newsgd.com/node_a21acd2229/1e2ceb1298.shtml 

http://ep.ycwb.com/epaper/ycwb/html/2024-01/28/content_2_627955.htm

https://www.scmp.com/presented/special-reports/topics/gba-development-plan-fifth-anniversary/article/3255164/5-years-surging-greater-bay-area-driving-chinas-economic-growth

https://www.bayarea.gov.hk/en/connectivity/key.html