تجارت خارجی فدراسیون روسیه در 9 ماهه نخست سال 2023
سرویس گمرک فدرال روسیه آمار حجم تجارت خارجی این کشور در 9 ماهه نخست سال 2023 را اعلام کرد.
بر اساس گزارش سرویس گمرک فدرال روسیه، حجم کل صادرات و واردات این کشور از ژانویه تا سپتامبر 2023 بالغ بر 530.2 میلیارد دلار میباشد که نسبت به مدت مشابه سال 2022 که رقمی بالغ بر 629.2 میلیارد دلار بود در حدود 16 درصد کاهش داشته است. صادرات روسیه در دوره مورد بررسی با 29.4 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه 2022 از 448.9 میلیارد دلار به 316.9 میلیارد دلار تنزل یافت و شاخص واردات نیز با افزایش 18.3 درصدی از 180.3 میلیارد دلار در 9 ماه نخست 2022 به 213.3 میلیارد دلار در دوره مورد بررسی رشد داشته است و در نتیجه تراز تجاری این کشور در این دوره مثبت 103.6 میلیارد دلار بوده است. در حوزه واردات کارشناسان معتقدند که این امر با توسعه تجارت با چین، هند، ترکیه و آذربایجان قابل توضیح میباشد.
این گزارش می افزاید که حجم تجارت روسیه با کشورهای آسیایی و آفریقایی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است بدین ترتیب که صادرات به آسیا با افزایشی 10 درصدی از 205.4 میلیارد دلار در 9 ماهه 2022 به 226.6 میلیارد دلار افرایش داشته است و در این دوره نیز تجارت با کشورهای آفریقایی 1.5 برابر رشد داشته و از 10.1 به 15.6 میلیارد دلار در 9 ماهه 2023 افزایش یافت. در شاخص واردات نیز شاهد این روند افزایشی بودیم به نحوی که واردات روسیه از کشورهای آسیایی از نظر ارزش نسبت به سال قبل تر از آن 40 درصد بیشتر شده و به 139.7 میلیارد دلار بالغ شده است و از کشورهای آفریقایی نیز 10 درصد رشد داشته و به 2.5 میلیارد دلار رسیده است. در بخشی از این گزارش اشاره شده است که در حال حاضر تجارت با آسیا حدود 70 درصد از کل گردش تجاری روسیه را تشکیل می دهد و طی سال گذشته، آسیا موقعیت خود را به عنوان یک شریک تجاری خارجی کلیدی روسیه، تثبیت کرده است.
آمار گمرک روسیه نشان می دهد که بر اساس نتایج نه ماهه سال، صادرات روسیه به اروپا بیشترین کاهش را به ثبت رسانده است و حجم تجارت فیمابین با کاهشی 70 درصدی از 216.7 میلیارد دلار در 9 ماهه 2022 به 65.3 میلیارد دلار در 9 ماهه 2023 رسیده است و سهم این قاره در صادرات روسیه از 48 به 20 درصد کاهش یافته است در بخش واردات کالا از اروپا نیز شاهد چنین کاهشی می‌باشیم و واردات در این مدت در مقایسه با مدت مشابه قبل تر از آن با 10 درصد کاهش به 59.2 میلیارد دلار بالغ گردید و به این ترتیب، صادرات به کشورهای اروپایی تقریباً با حجم واردات از آنجا به روسیه برابر میباشد. این در حالی است که در پایان سال 2022، گردش تجاری بین روسیه و اتحادیه اروپا بالاترین میزان از سال 2014 را شامل می‌گردید. البته تحلیلگران Renaissance Capital علت این میزان تجارت بین دو کشور را تا حدودی به دلیل قیمت بالای منابع انرژی مرتبط می دانستند که روسیه به اروپا صادر کرده بود. از اواخر سال 2022 تا آغاز سال 2023، صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی به اتحادیه اروپا تحریم شده است که در این زمینه حجم صادرات روسیه کاهش یافته است. علاوه بر کاهش صادرات انرژی، اتحادیه اروپا به طور منظم تحریم های بیشتری را در خصوص عرضه کالاهای مختلف به روسیه و از روسیه اعمال نموده است که این امر نیز باعث کاهش تجارت فیمابین شده است. بطور خلاصه اعمال تخفیف های صادراتی نفت و برخی از کالاها از جانب روسیه و همچنین کاهش صادرات گاز به اروپا، زمینه کاهش صادرات روسیه را بصورت کلی ایجاد نموده است.
بصورت کلی می‌توان اینگونه اظهار داشت که در چارچوب گروه‌های کالایی بزرگ، صادرات از روسیه برای همه انواع آن به جز محصولات غذایی و مواد خام کشاورزی کاهش یافته است. به طور خاص، حجم صادرات محصولات معدنی ( این بزرگترین اقلام درآمد صادراتی روسیه است که شامل منابع انرژی نیز می‌شود ) از 300.6 میلیارد دلار در 9 ماهه 2022 به 191.4 میلیارد دلار در دوره مورد بررسی کاهش داشته است. بیشترین حجم واردات از سایر کشورها نیز مربوط به خرید ماشین آلات، تجهیزات و وسایل نقلیه است. روسیه از ژانویه تا سپتامبر 2023 رقمی بالغ بر 107.9 میلیارد دلار از این نوع اقلام را وارد کرده است که یک سوم بیشتر از مدت مشابه سال قبل تر آن، یعنی 81.3 میلیارد دلار میباشد. سایر مقاصد صادراتی ( آفریقا، آمریکا، اقیانوسیه ) همچنان کمتر از 5 درصد را در ساختار کلی صادرات روسیه تشکیل می دهند. بنابراین، علیرغم تغییرات نسبی شدید، صادرات به آفریقا 54 درصد نسبت به سال گذشته رشد کرد و در مقابل صادرات به آمریکا 1.7 برابر کاهش یافت.
روسلان داویدوف سرپرست سرویس گمرک فدرال روسیه اخیرا در مجمع بین‌المللی گمرک که در مهر ماه در مسکو برگزار شده بود اعلام کرد که اگر کشورهای اتحادیه اروپا قبلاً 50 درصد یا بیشتر از تجارت کالا با روسیه را در سال‌های پیش از بحران اخیر ( جنگ روسیه با اوکراین ) و پیش از پاندومی کرونا به خود اختصاص می‌دادند، اکنون این رقم به 16 درصد رسیده است. سهم حجم مبادلات تجاری با اتحادیه اروپا از 36 درصد در ژانویه تا اکتبر 2022 به 16 درصد در ژانویه تا اکتبر 2023 کاهش یافت. اما در مقابل سهم کشورهای آسیایی در گردش تجاری 69 درصد بوده است و این در حالی است که سهم این منطقه جغرافیایی در سال گذشته، 49 درصد را شامل شده بود. در این میان، تجارت روسیه با هند با سریع ترین سرعت در حال رشد است و گردش مالی تجاری با آمریکای لاتین نیز در حال افزایش است.
این تغییرات در نوع تجارت روسیه باعث گردید که بر اساس آمار ارائه شده از سوی گمرک روسیه، درآمدهای حاصل از واردات در بودجه کشور بیشتر از درآمدهای حاصل از صادرات گردد که قبلا این موضوع برعکس بود. بر اساس گزارش های منتشره، در پایان ماه اکتبر مبلغ 5.3 تریلیون روبل از گمرک به بودجه کشور واریز گردید که 4 تریلیون روبل آن، درآمد حاصل از اسناد گمرکی واردات کالاها بود که این درآمدها ناشی از درآمدهای حاصل از مالیات بر ارزش افزوده، عوارض و مالیات غیر مستقیم میباشد.
منبع: سرویس گمرک فدرال روسیه