تحولات اقتصادی ترکیه در نیمه اول سال 2023

اهم تحولات اقتصادی ترکیه در نیمه اول سالجاری میلادی به شرح زیر ارائه می گردد.

اهم تحولات اقتصادی ترکیه در شش ماهه نخست 2023

حجم تجارت خارجی

بنا بر اعلام وزارت تجارت ترکیه، در شش ماهه نخست 2023، صادرات با کاهش 1.8 درصدی به 123.4 میلیارد دلار و واردات با 4.3 درصد افزایش به 184.8 میلیارد دلار رسید.  بدین ترتیب حجم کل تجارت خارجی ترکیه با 1.7 درصد افزایش به 308.2 میلیارد دلار و کسری تراز تجاری با 19.1 درصد افزایش به 61.4 میلیارد دلار رسیده است. (کاهش واردات بدلیل کاهش در واردات انرژی بوده است)

افزایش 18.7 درصدی کسری تجارت خارجی

کسری تجارت خارجی در دوره ژانویه تا ژوئن با 18.7 درصد افزایش از 51 میلیارد و 577 میلیون دلار به 61 میلیارد و 235 میلیون دلار رسید. در حالی‌که نسبت صادرات به واردات در دوره ژانویه تا ژوئن 2022، 70.9 درصد بود، در مدت مشابه سال 2023 به 66.8 درصد کاهش یافت.

سهم صنعت تولیدی از کل صادرات

در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن، سهم صنعت تولیدی از صادرات 94.7 درصد، سهم بخش کشاورزی، جنگلداری و شیلات 3.3 درصد، سهم بخش معدن 1.5 درصد و سهم محصولات با فناوری پیشرفته در صادرات محصولات صنعت تولیدی 3.6 درصد بر اساس فعالیت‌های اقتصادی بوده است.

سهم کالاهای واسطه ای از کل واردات

در دوره ژانویه تا ژوئن 2023، سهم کالاهای واسطه‌ای 74.9 درصد، سهم کالاهای سرمایه‌ای 13.3 درصد و سهم کالاهای مصرفی 11.7 درصد از کل واردات بوده است. همچنین سهم محصولات صنعت تولید از کل واردات 79.0 درصد و سهم محصولات با فناوری پیشرفته در واردات 10.2 درصد بوده است.

 

پنج کشور اول در حوزه واردات به ترکیه در شش ماهه نخست 2023 (میلیون دلار)

 

پنج کشور اول در حوزه صادرات  در نیمه نخست 2023 (میلیون دلار)

 

میزان صادرات به گروههای کشوری (میلیون دلار)

 

میزان واردات از گروههای کشوری (میلیون دلار)

 

تجارت با لیره ترک درشش ماه نخست 2023

حجم تجارت خارجی ترکیه با پول ملی در دوره مذکور حدود 349.5 میلیون لیر بوده است که از این میزان 94.58 میلیون دلار مربوط به صادرات و حدود 255 میلیون دلار مربوط به واردات بوده است.

https://ticaret.gov.tr/istatistikler/bakanlik-istatistikleri/dis-ticaret-istatistikleri

شهرها با بیشترین صادرات

بیشترین صادرات ترکیه در مدت مذکور از شهرهای استانبول با 7 میلیارد و 674 میلیون دلار، کوجااِلی با یک میلیارد و 546 میلیون دلار و بورسا با یک میلیارد و 514 میلیون دلار انجام شده است.

https://www.dunya.com/ekonomi/

پیشتازی صادرات صنعت خودرو در شش ماهه نخست سال 2023

در شش ماهه نخست سال، کل صنعت خودرو با 15 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل و 17.7 میلیارد دلار، پیشتاز صادرات در ترکیه بوده است. صادرات انواع خودروهای سواری با 8 درصد افزایش و حدود 5.5 میلیارد دلار، 31.4 درصد و خودروهای تجاری سبک، وانت و کامیون نیز با 2.4 میلیارد دلار، 14 درصد از این رقم را به خود اختصاص داده است.

http://www.tim.org.tr

افزایش 13 درصدی تولید انواع خودرو

 تولید خودرو ترکیه در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن با 13 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 735 هزار و 231 دستگاه رسید. تولید خودرو سواری نیز با افزایش 21 درصدی نسبت به 6 ماهه نخست سال گذشته به 462 هزار و 401 دستگاه رسید. در گروه خودروهای تجاری نیز تولید در 6 ماهه نخست سال 2 درصد و در گروه خودروهای تجاری سنگین 23 درصد افزایش یافت، در حالی که گروه خودروهای تجاری سبک روندی مشابه سال قبل را دنبال کردند.

بیش از نیم میلیون وسیله نقلیه در 6 ماه فروخته شد

کل بازار در 6 ماهه نخست سال 2023 با 55 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 581 هزار و 109 واحد رسید. با نگاهی به بازار خودروهای تجاری، در 6 ماهه نخست سال، کل بازار خودروهای تجاری 55 درصد، خودروهای سنگین تجاری 43 درصد و بازار خودروهای سبک تجاری 58 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است.

در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن، سهم خودروهای داخلی در فروش خودرو 34 درصد و در بازار خودروهای تجاریِ سبک 51 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است. همچنین سهم واردات در بازار خودرو در دوره مذکور، 66 درصد و در بازار خودروهای تجاری سبک (مینی بوس + وانت) 49 درصد بوده است.

https://www.haberturk.com/otomotivde-hem-uretim-hem-de-ihracat-artti-3607624-ekonomi

افزایش 51 درصدی صادرات یدک‌کش از ترکیه در نیمه اول سال

صادرات یدک‌کش از ترکیه در نیمه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 51.8 درصد افزایش یافته و به یک میلیارد و 123 میلیون و 230 هزار دلار رسید. بیشترین میزان صادرات یدک‌کش از ترکیه در سال جاری به ترتیب به فرانسه، آلمان، لهستان و بلژیک انجام گرفته است.

افزایش 88.8 درصدی خودروهای برقی در ترکیه

درپی ورود خودروی برقی ترکیه «توگ» به بازار و گسترش ایستگاه‌های شارژ وسایل نقلیه در سراسر کشور، تعداد خودرو‌های برقی نیز به سرعت افزایش یافت. بر این اساس، تعداد خودروهای برقی در ترکیه طی شش ماه اول امسال نسبت به پایان سال گذشته 88.8 درصد افزایش یافت و به 27 هزار و 476 دستگاه رسید. این درحالی است که تعداد خودروهای برقی در ترکیه در پایان سال گذشته 14 هزار و 552 دستگاه اعلام شده بود. طبق داده‌های سازمان آمار ترکیه، در بازه زمانی مذکور از 434 هزار و 818 خودروی ثبت شده در ترکیه، 67.2 درصد بنزینی، 19.6 درصد گازوئیل‌سوز، 8.6 درصد هیبریدی، 3 درصد برقی و 1.6 درصد گاز مایع سوز ال‌پی‌جی است.

https://www.aa.com.tr/

افزایش صادرات ماشین‌آلات (صنعتی)

صادرات صنعت ماشین‌آلات ترکیه در نیمه اول سال با احتساب مناطق آزاد نسبت به مدت مشابه سال 2022، 10 درصد افزایش یافت و با 14.1 میلیارد دلار رکورد شکست. این در حالی‌است که واردات ماشین‌آلات در 5 ماهه نخست امسال 28.6 درصد افزایش یافته و به 18.5 میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی میشود تا پایان سال به 45 میلیارد دلار برسد.  

افزایش واردات طلای ترکیه در سال 2023

یکی از مهمترین اقلام وارداتی ترکیه را در این مدت، واردات طلا تشکیل می‌دهد. واردات طلای خام که در 5 ماهه نخست سالجاری 270 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته و به 14.6 میلیارد دلار رسیده در ماه ژوئن 2023 روند نسبتاً معتدلی را دنبال و با 62.5 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال 2022 به 2 میلیارد دلار رسید. اگر واردات طلا این شتاب را حفظ کند، پیش‌بینی می‌شود که در طول سال جاری از مرز 30 میلیارد دلار عبور کند.

صادرات جواهرات ترکیه در 6 ماهه نخست سال از مرز 3 میلیارد دلار گذشت

بر اساس آمارهای 6 ماهه مجمع صادرکنندگان ترکیه، صادرات طلا و جواهر با 13.10 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 3 میلیارد و 50 میلیون دلار رسید. در این مدت صادرات به امارات متحده عربی از 29.9 تن به 90 تن با 205 درصد افزایش از نظر کمی و 58 درصد از نظر ارزش، افزایش یافته است. صادرات به ایالات متحده آمریکا نیز با افزایش 347 درصدی از 40 تن به 181.8 تن رسید و با افزایش 9 درصدی دلاری از 505 میلیون دلار به 550 میلیون دلار افزایش یافت.

https://www.trt.net.tr/persian/qtsd/2023/07/10/sdrt-jwhrt-trkhyh-dr-6-mhh-nkhst-sl-z-rz-3-mylyrd-dlr-gdhsht-2009273

رکورد در صادرات نیمه اول سال 2023 در بخش کشاورزی

بخش کشاورزی ترکیه با 1.4 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال 2022 به 16 میلیارد و 627 میلیون دلار رسید. از هر 10 بخش فعال در بخش کشاورزی 3 بخش در نیمه اول رکورد صادرات را شکستند. در دوره مذکور، بخش غلات، حبوبات، دانه‌ها و فرآورده‌های روغنی، میوه‌ها و سبزیجات تازه، زیتون و روغن زیتون بیشترین صادرات ژانویه تا ژوئن را داشته‌اند.

در این مدت صادرات غلات، حبوبات، دانه‌های روغنی و فرآورده‌های آن به 5 میلیارد و 510 میلیون دلار، میوه و تره‌بار تازه یک میلیارد و 697 میلیون دلار، زیتون و روغن زیتون به 559 میلیون و 881 هزار دلار رسید.

از نظر صادرات در نیمه اول، در بخش غلات، حبوبات، دانه‌های روغنی و فرآورده‌های آنها 966 میلیون و 207 هزار دلار به عراق، در بخش میوه و تره بار تازه 498 میلیون و 393 هزار دلار به روسیه، در بخش روغن زیتون و زیتون 203 میلیون و 967 هزار دلار به اسپانیا صادرات انجام شد.

صادرات صنعت مبلمان نیز در 6 ماهه امسال به 2 میلیارد و 272 میلیون دلار صادرات رسید.

رشد صادرات محصولات شیلات ترکیه

میزان صادرات محصولات شیلات ترکیه در نیمه نخست سال‌جاری به 829 میلیون دلار رسید. میزان صادرات محصولات آبزی نیز با رشد هفت درصدی نسبت به سال 2022 به 125 هزار تن بالغ شده است.

آغاز پروژه رشد آب و هوایی، هوشمند و رقابتی کشاورزی ترکیه TUCSAP

بانک جهانی30 مارس 2023 اعلام کرد که وام 341.27 میلیون دلاری به ترکیه را برای حمایت از بخش کشاورزی پایدار و رقابتی‌تر و ترویج استفاده از فن‌آوری‌ها و شیوه‌های سازگار با آب و هوا در استان‌های مختلف این کشور تصویب کرده است.

"پروژه رشد آب و هوایی، هوشمند و رقابتی کشاورزی ترکیه - TUCSAP" که بین سال‌های 2028-2022 با وام بانک جهانی اجرا خواهد شد، برای افزایش ظرفیت رشد پایدار و رقابتی کشاورزی و ترویج استفاده از رویکردهای حساس به آب و هوا در بخش کشاورزی در ترکیه طراحی شده است. توافقنامه وام مذکور میان وزارت کشاورزی و جنگلداری ترکیه و بانک جهانی در تاریخ 16 مه 2022 امضا شده است.

جابجایی حدود 95 میلیون مسافر از مسیر هوایی طی 6 ماه

براساس اعلام اداره کل فرودگاه‌های ترکیه در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن 2023، تعداد مسافرانی که از خطوط هوایی ترکیه استفاده کرده‌اند با 20.2 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 94 میلیون و 467 هزار و 625 نفر رسید. از این رقم، 412 هزار و 724 پرواز داخلی و 352 هزار و 823 پرواز بین‌المللی بوده است.

حمل و نقل هوایی در 6 ماه 1.6 درصد افزایش یافت

بنا بر اظهارات اورال اوغلو وزیر حمل و نقل و زیرساخت ترکیه در 6 ماهه نخست سال 2023، حمل و نقل هوایی بار نسبت به مدت مشابه سال قبل 1.6 درصد افزایش یافته و در مجموع یک میلیون و 846 هزار و 483 تن در خطوط داخلی و بین‌المللی به ثبت رسیده است.

https://www.yenisafak.com/ekonomi/bakan-uraloglu-ilk-6-ay-havayolu-ile-yuk-tasima-yuzde-16-artti-4548947

میزان صادرات فرش از ترکیه در نیمه اول امسال به 1.2 میلیارد دلار رسید

تولیدکنندگان فرش ترکیه با صادرات بیش از 291 میلیون متر مربع فرش صادراتی در نیمه اول سال جاری، 1 میلیارد و 280 میلیون و 888 هزار دلار درآمد کسب کردند.

 در این بین، فرش ماشینی با 1 میلیارد و 30 میلیون و 323 هزار دلار بیشترین درآمد را داشته و پس از آن نیز فرش پُرزدار با 215 میلیون و 187 هزار دلار، فرش دستباف با 31 میلیون و 98 هزار دلار و گلیم با 4 میلیون و 280 هزار دلار در رده‌های بعد قرار گرفته‌اند. آمریکا با 355.3 میلیون دلار اولین مقصد صادراتی فرش‌های ترکیه وکشورهای عربستان سعودی و انگلیس در رده‌های بعدی قرار دارند. صادرات فرش سازان ترکیه در 12 ماه گذشته 2 میلیارد و 680 میلیون و 462 هزار دلار بوده است.

افزایش دارایی‌های صندوق بیکاری به 12.5

صندوق بیکاری که حدود 61.7 میلیارد لیر از منابع خود را در طول همه‌گیری از دست داده بود، امسال به سرعت شروع به بهبود کرد. اگرچه 10 استان که 13 درصد از تولید ناخالص داخلی ترکیه را تشکیل می‌دهند تحت تأثیر زلزله قرار گرفتند، دارایی‌های صندوق در 6 ماه نخست 2023، 12.5 درصد افزایش یافت و به 139.9 میلیارد لیر رسید که از سطح سال 2019 قبل از همه‌گیری فراتر است. در حالی‌که درآمد حق بیمه صندوق، متشکل از حق بیمه کارگر و کارفرما در سال 2022 بالغ بر 89.1 میلیارد لیره بوده است، در 6 ماهه نخست امسال به 73.5 میلیارد لیره رسیده است. افزایش درآمدهای حق بیمه به این دلیل است که حداقل دستمزد به‌طور سالانه در ژانویه 100 درصد افزایش یافته است.

شتاب در درآمد سود صندوق که از سال گذشته آغاز شده بود، در نیمه اول امسال کاهش یافت. درآمد سود این صندوق که در کل سال 2022 معادل 29.4 میلیارد لیر بود، در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن با وجود تورم، 16.2 میلیارد لیره بود.

پرداخت 7.3 میلیارد لیره مزایای بیکاری

 با توجه به افزایش حداقل دستمزد، میزان پرداختی مقرری بیکاری سرانه افزایش یافت و میزان مقرری بیکاری که در کل سال 2022، 9.8 میلیارد لیر بود، در 6 ماهه امسال به 7.3 میلیارد لیر رسید. همچنین مجموع هزینه‌های صندوق بیکاری در 6 ماهه 2023 به 57.9 میلیارد لیر رسید در حالیکه هزینه‌های صندوق در کل سال گذشته بالغ بر 55.6 میلیارد لیره بوده است.

https://www.haberturk.com/issizlik-fonunun-varliklari-pandemi-oncesine-dondu-3608691-ekonomi

سهم 27.4 میلیارد لیره‌ای از سازمان ثبت اسناد واملاک کشور در خزانه دولت

بنا بر اعلام وزیر محیط زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی ترکیه، اداره کل ثبت اسناد و املاک و کاداستر در معاملات انجام شده در 6 ماه اول سال 2023، 27.4 میلیارد لیره به خزانه کمک کرده است. در سال 2021 هزینه‌ای بالغ بر 24.9 میلیارد لیره و سال 2022، 43.5 میلیارد لیره از سوی سازمان مذکور به خزانه دولت واریز شده است. بر این اساس از سال 2021 تا کنون در مجموع 95.9 میلیارد لیره در خزانه منعکس شده است.

https://www.sabah.com.tr/ekonomi/cevre-sehircilik-ve-iklim-degisikligi-bakani-ozhaseki-tapu-ve-kadastro-ilk-6-ayda-hazineye-274-milyar-lira-katki-sagladi-6568237

چهار بندر ترکیه در فهرست بنادر برتر جهان

در گزارش "100 بندر برتر جهان" که توسط  Lloyd's List، قدیمی‌ترین و معتبرترین نشریه دریایی جهان تهیه شده است، چهار بندر از ترکیه توانستند در سال 2022 در بین 100 بندر برتر جهان قرار بگیرند. در ارزیابی انجام شده که با توجه به تعداد جابجایی، اپراتورهای بندر و جابجایی کانتینری بوده، بندر آمبارلی در رتبه 74، بندر کوجااِلی در رتبه 89، بندر مرسین در رتبه 92 و بندر تکیرداغ در رتبه 100 قرار گرفته‌اند.

https://www.sabah.com.tr/ekonomi/turk-limanlari-dunyanin-zirvesinde-6568038

شرکتهای تاسیس شده با سرمایه خارجی در ترکیه در سال 2023

در شش ماهه نخست سال 2023 در کل 6673 شرکت با سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه تاسیس شد. از این تعداد، 3 هزار و 733 شرکت با مشارکت در ترکیه، 515 شرکت با مشارکت روسیه و 417 شرکت با مشارکت ایران بوده است. از کل شرکتهای تاسیس شده با سرمایه‌گذاری خارجی، 902 شرکت در حوزه عمده فروشی، 308 بنگاه معاملات ملکی و 297 شرکت در زمینه ساخت و ساز آغاز به فعالیت کرده‌اند.

https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.php

کاهش فروش مسکن در شش ماهه نخست 2023

فروش مسکن در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن 2023 با 22.1 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 565 هزار و 779 رسید. فروش مسکن به اتباع خارجی در بازه زمانی مذکور نیز با کاهش 45.5 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به 19 هزار و 275 واحد رسید. با توجه به ملیت خریداران خارجی، بیشترین خرید و فروش خانه به شهروندان فدراسیون روسیه با 6.456 و ایرانیها با 2.655 تعلق دارد. ایرانیها در شش ماه مشابه سال قبل 4.884 واحد خریداری کرده بودند که در سالجاری باکاهش چشمگیر مواجه بوده است.

بازدید حدود 23 میلیون گردشگر از ترکیه

در شش ماهه نخست سال 2023 بیش از 22.945 میلیون گردشگر به ترکیه سفر کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 17.48 درصد افزایش داشته است. 19 میلیون و 618 هزار و 196 نفر از این تعداد را گردشگران خارجی و 3 میلیون و 327 هزار و 206 نفر را ترکهای مقیم خارج از کشور تشکیل میدهند. تعداد گردشگران خروجی از ترکیه در بازه زمانی مذکور نیز حدود 8 میلیون و 296 هزار نفر بوده است.

مقایسه آمار گردشگری در شش ماهه نخست سال 2022 و 2023 (میلیون نفر)

 

پنج کشور اول با بیشترین بازدید کننده از ترکیه در نیمه نخست 2023

پنج استان با بیشترین بازدید کننده

https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html

درآمد گردشگری در شش ماهه نخست سال

بنا بر اعلام وزیر گردشگری ترکیه، درآمدهای گردشگری در 6 ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل با 27 درصد افزایش به 21.7 میلیارد دلار رسیده است. سرانه هزینه گردشگران خارجی نیز با 11 درصد افزایش به حدود 100 دلار رسید. وی اظهار داشت که خرید مسکن توسط روس‌‌ها در ترکیه، میانگین اقامت آنها را کوتاه کرده است.

 میانگین هزینه هر شب برای گردشگران خارجی 99 دلار و بصورت بسته‌های تور980 دلار می‌باشد. در همین بازه زمانی 3 میلیارد و 166 میلیون و 746 هزار دلار (83.8 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل) توسط گردشگران ترک در خارج از کشور هزینه شده است که میانگین هزینه هر گردشگر بصورت بسته‌های تور، 640 دلار بوده است.

https://www.tuik.gov.tr/#

https://www.haberturk.com/ilk-6-ayda-turist-sayisi-yuzde-175-artti-3610950-ekonomi

توسعه هدف بخش گردشگری سلامت ترکیه در سال 2023

هدف سال 2023 ترکیه در گردشگری سلامت 1.8 میلیون گردشگر اعلام شد. رئیس اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه (تورساب) با اشاره به اینکه تعداد گردشگران سلامت از ترکیه در سال گذشته از 1.4 میلیون نفر فراتر رفت اعلام داشت در دوره ماه‌های ژانویه تا مارس 2023 تعداد گردشگران سلامت با 37.5 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال 2022 به 474 هزار و 114 نفر رسیده است.

ترکیه یکی از مهم‌ترین مقاصد جهان در زمینه گردشگری سلامت است و بیماران بین‌المللی را در حوزه‌های زنان، بیماری‌های داخلی، چشم پزشکی، بیوشیمی، جراحی عمومی، دندانپزشکی، ارتوپدی و تروماتولوژی، بیماری‌های عفونی و گوش-حلق-بینی و نیز استتیک و کاربردهای زیبایی به خود جلب می‌کند.

https://www.trt.net.tr/persian/lmy-frhngy-w-hnry/2023/07/03/tws-h-hdf-bkhsh-grdshgry-slmt-trkhyh-dr-sl-2023-2006286

 

روابط اقتصادی ایران و ترکیه

ایران در میان کشورهای صادرکننده به ترکیه در رتبه 17 و در میان کشورهای واردکننده از ترکیه در رتبه 18 فهرست سازمان تجارت این کشور قرار دارد.

 

مقایسه آمار تجارت ایران و ترکیه در نیمه نخست سال 2022 و 2023 بدون احتساب گاز (میلیون دلار)

https://ticaret.gov.tr