خط آهن شرق آفریقا و تلاش برای تامین منابع مالی آن

کنیا، اوگاندا و روآندا توافقنامه ای سه جانبه به منظور ساخت راه آهن بندر مومباسا به کامپالا و در ادامه به کیگالی را در سال 2014 به امضاء رساندند. این خط ریلی هنوز تکمیل نشده است لذا دولت های کنیا و اوگاندا به دنبال تأمین اعتبار لازم جهت تکمیل این خط آهن هستند. همچنین کنیا قصد دارد از طریق یک خط راه آهن پیشرفته تا پایان ژوئن 2027، بنادر مومباسا و لامو را به ایسیولو در شمال و از آنجا به سودان جنوبی و اتیوپی متصل نماید.

اوگاندا و کنیا به دنبال وام 6 میلیارد دلاری به منظور تکمیل پروژه مشترک راه آهن استاندارد هستند که پس از خروج سرمایه­ گذار اولیه، چین، متوقف شده است. هفته گذشته، دو شریک تمایل خود را به منظور تکمیل ساخت این خط تا دسامبر سال جاری اعلام کردند.

وزرای حمل و نقل دو کشور توافقنامه ­ای را برای نهایی کردن یک اقدام مشترک برای چهار ماه آینده امضا کردند که خط آهن از نایواشا به مالابا به کامپالا و از کامپالا به کاسه تا مپوندوه در نزدیکی کنگو و با یک خط فرعی از بیهانگا به تپه­ های میراما، در نزدیکی رواندا برسد. پس از تکمیل این پروژه، کالاها از مومباسا به مرز اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو، به رواندا و سودان جنوبی از طریق خط آهن، حمل خواهند شد.

 اکنون، کشورهای کریدور شمالی، کامپالا و نایروبی را موظف کرده ­اند تا اطمینان حاصل کنند که پروژه در مسیر درست قرار دارد. در طرح کامپالا، فاز اول مالابا-کامپالا خواهد بود و قرار است مراحل بعدی به سرعت انجام شود تا پایتخت را با مرزهای همسایگانش یعنی جمهوری دموکراتیک کنگو، رواندا و سودان جنوبی پیوند دهد تا دوام پروژه تضمین شود.

  جستجو برای تأمین کنندگان مالی پروژه همچنان ادامه دارد و مقامات کنیا و اوگاندا می­ گویند که تأمین ­کنندگان مالی از اروپا و خاورمیانه در حال آماده ­سازی جهت حضور در این پروژه هستند. کیپچومبا مورکومن، وزیر حمل و نقل کنیا، گفت: «ما اکنون به دنبال تأمین ­کنندگان مالی از اروپا، امارات متحده عربی هستیم و یا هر شرکتی که از طریق معامله خوبی که با آن می ­بندیم برای مردم ما سودمند باشد.» دولت کنیا به دنبال تأمین اعتبار جهت ایجاد یک خط راه­ آهن از نایواشا تا مالابا است؛ به گفته کارشناسان، امارات به عنوان کاندیدای مناسب در نظر گرفته شده است، چرا که پیشنهاد توسعه بندر مومباسا را نیز ارائه کرده است. امارات متحده عربی پیشنهاد احداث خط راه آهن به مالابا را تا زمانی که اجازه فعالیت در بندر مومباسا داشته باشد، داده است. منابع محلی می‌گویند که نایروبی هنوز با این معامله موافقت نکرده است. با این حال، نیاز به منابع مالی ممکن است نایروبی را به سمت امارات متحده عربی بکشاند، زیرا کنیا همچنان با بدهی‌های بالا و اقتصاد نابسامان دست و پنجه نرم می‌کند.

در نوامبر 2022، اوگاندا به طور رسمی قرارداد خود را با شرکت مهندسی بندر چین (CHEC) که در سال 2015 جهت ساخت فاز اول SGR، به طول 273 کیلومتری از مالابا تا کامپالا امضا شده بود، فسخ کرد. این معامله مربوط به پیمانکاری می­شد که از طریق اگزیم بانک چین تامین مالی می­شد. اما پس از سال‌ها عدم پیشرفت با چینی‌ها، رئیس‌جمهور یووری موسوینی در سال 2021 دستور داد تا به دنبال وام‌دهندگان جدید باشند. در پشت بی ­میلی چینی­ ها تردیدی وجود داشت مبنی بر اینکه کنیا SGR خود را که توسط اگزیم بانک چین تامین می‌شود تا مالابا برای اتصال به خط اوگاندا بسازد و در بازپرداخت بدهی‌ها ناتوان باشد. کنیا و اوگاندا اکنون هر دو پکن را کنار گذاشته ­اند. اوگاندا تحت فشار برای بستن معامله و هموار کردن راه برای دیگر کشورهای شریک کریدور شمالی جهت اجرای برنامه­ های خود، ژانویه 2024 را به عنوان تاریخ آزمایشی برای ادامه ساخت و ساز تعیین کرده است. اکنون توجه دو طرف به تامین منابع مالی مورد نیاز معطوف شده است.

 صندوق صادرات بریتانیا (UKEF) اولین شرکتی است، که مقامات اوگاندا در سال 2021 جهت بررسی تامین مالی مسیر 273 کیلومتری کامپالا-مالابا به آن نزدیک شده ­اند. بنا بر گزارش های دریافتی UKEF بزرگترین بخش مالی که 2.6 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود را برای بخش مهم کامپالا-مالابا ارائه خواهد کرد. شایان ذکر است که در تماس با مقامات، تاکنون اسم وام دهنده تامین مالی برای پروژه‌های ریلی، رد یا تایید نشده است. علاوه بر UKEF، وام دهندگان اروپایی، چینی و کشورهای خاورمیانه نیز مطرح هستند.