نگاهی به ظرفیت تولید سیمان روسیه و بازار واردات این کشور

روسیه بعنوان یکی از ده کشور برتر تولید کننده سیمان ( رتبه هشتم )، به دلیل رشد تقاضای بازار داخلی مجبور شد تا در چهار ماهه نخست سالجاری میلادی، واردات خود را به میزان 0.84 میلیون تن یعنی 2% نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش دهد. محدودیت های موجود در بخش فناوری این اجازه را به روسیه نمی دهد که در کوتاه مدت رشد تولید خود را سرعت بخشد.

بر اساس برآوردهای اولیه اتحادیه سیمان روسیه ( سایوز سمنت )[1]، تقاضای بازار داخلی روسیه برای سیمان در ماه مه 2023 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 12 درصد افزایش یافته و به 6.5 میلیون تن رسیده است و این در حالی است که تولید تنها حدود 7 الی 8 درصد افزایش یافته و به 6.3 میلیون تن رسیده است.

با عنایت به رشد روزافزون واردات، کارخانه‌های سیمان از ابتدای سال 2023 به تدریج تولید خود را افزایش داده اند به نحوی که از 2.6 میلیون تن در ژانویه به 5.2 میلیون تن تولید در آوریل سالجاری رسیدند. ( در مجموع در چهار ماهه نخست سالجاری، 15.4 میلیون تن سیمان تولید گردید که 2.5 درصد کمتر از چهار ماه اول سال 2022 می‌باشد ) و این در حالی است که به موازات، تقاضای این محصول مهم . راهبردی در حوزه ساخت و ساز از 2.5 میلیون در ژانویه به 5.4 میلیون تن در آوریل سالجاری افزایش یافت و به همان سطح سال گذشته یعنی 15.8 میلیون تن رسید. آمارها نشان می دهد که از ژانویه تا آوریل سالجاری واردات سیمان از بلاروس، ایران، قزاقستان و ترکیه 61.9 درصد افزایش یافته و به 0.84 میلیون تن رسیده است. جداول آماری حاکی از آن است که واردات سیمان روسیه در چهارماهه 2022 حدود 0.5 میلیون تن بود و این رقم برای کل سال 2022 در مجموع حدود 2.2 میلیون تن  و برای کل سال 2021 بالغ بر 1.687 میلیون تن ثبت گردید.

تولید کنندگان بزرگ و قدیمی سیمان تاکید می‌کنند که کمبود این مصالح ساختمانی در روسیه وجود ندارد. اما لازم است یادآوری شود که افزایش تولید سیمان به دلایل فنی و تکنولوژیکی از قبیل روند طولانی و پرهزینه تعمیرات تجهیزات در کارخانه‌ها برای افزایش تولید، جذب پرسنل اضافی و همچنین نیاز به ذخیره سازی‌های جدید و غیره غیرممکن است. سرویس مطبوعاتی وزارت صنعت و تجارت خاطرنشان می سازد که در پی افزایش "ملموس" مصرف سیمان در طول فصل، اکثر کارخانه‌های این کشور به ویژه در بخش اروپایی روسیه، با حداکثر ظرفیت تولید می‌کنند. پیش بینی می‌شود که تولید سیمان در سالجاری کمتر از 2022 ( 60.7 میلیون تن ) می‌باشد.

مدیر مرکز تحلیلی صنعت مواد ساختمانی اعلام نمود که در حال حاضر تقاضا برای سیمان 20 الی 50 درصد بیشتر از سال گذشته است. با عنایت به آغاز فصل گرما و فعالیت بیشتر شرکت های ساختمانی و ساخت و ساز،روسیه بطور سنتی شاهد افزایش مصرف این فرآورده می‌باشد که بطور طبیعی هر ساله مشکلاتی را در بازار مصرف ایجاد می‌کند. برخی از فعالان این بخش معتقدند که یکی از مشکلات اساسی در پاسخگویی بازار، موضوع حمل و نقل و لجستیک می‌باشد. به ویژه پس از جنگ اوکراین برخی از فرودگاه‌ها در جنوب روسیه بسته شده است و به تبع آن شاهد رشد ترافیک مسافر می‌باشیم لذا نیاز است تا از طریق ریل سیمان جابجا شود که در حال حاضر حمل سیمان در اولویت نمی‌باشد و اگرچه کارخانجات سیمان روسیه بطور منظم تولید می‌کنند اما به دلیل مشکلات لجستیکی، این محصول به موقع به دست مصرف کننده نمی رسد که بدون شک این امر بر روی قیمت نهایی محصول تاثیر می‌گذارد.

بر اساس برآوردهای اتحادیه سیمان، از ژانویه لغایت آوریل 2023 ، قیمت یک تن سیمان همراه با هزینه حمل در مقایسه با مدت مشابه سال قبل در حدود 13.3 ٪ رشد داشته است و در ماه آوریل به 7.1 هزار روبل ( با مالیات بر ارزش افزوده ) بالغ گردید.بر اساس گزارش مرکز آمار روسیه(  روستات ) ، در آوریل میانگین قیمت تولید هر تن سیمان در کشور به میزان %11.83 رشد داشته است و به 5.2 هزار روبل (بدون مالیات بر ارزش افزوده) رسیده است.

با توجه به وجود مشکلات لجستیکی، معاون وزیر صنعت روسیه مشکلات تحویل سیمان به مصرف کنندگان به دلیل محدودیت های زیربنایی در راه آهن را مورد تاکید قرار داد و اظهار داشت که حمل سیمان باید به عنوان یک محموله با اولویت مهم در حوزه حمل و نقل ریلی دیده شود.

از ژانویه تا می سالجاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، حمل سیمان توسط راه آهن روسیه در حدود 0.5 ٪  رشد داشته است و به 9.3 میلیون تن رسید و فقط در ماه می‌ شاهد افزایش 3.7 ٪ بودیم.

با وجود رشد تقاضای سیمان در روسیه در نیمه اول سال، کارشناسان اتحادیه سیمان پیش بینی می‌کنند که تا پایان سال 2023 تقاضا برای سیمان در حدود 5 ٪ کاهش می یابد و در یک سناریوی بدبینانه این کاهش می‌تواند تا10 ٪ نیز باشد.این اتحادیه پیش بینی خود را با رکود پیش بینی شده در صنعت ساخت و ساز استدلال می‌کند و روستات نیز رشد کارهای ساختمانی در چهار ماهه 2023 در مقایسه با سال گذشته 7.4 ٪ اعلام می‌کند که رقم آن بالغ بر 3.26 تریلیون روبل می‌باشد اما معتقد است ساخت مجتمع های ساختمانی در روسیه با نوسانات فصلی متفاوت است و به عنوان مثال در زمستان به دلیل هوای سرد، ساخت خانه‌ها و یا معابر در خیابان کند می‌شود و یا به طور کامل متوقف می‌شود.

[1]اتحادیه سیمان (  سایوز سمنت ) شامل تولید کنندگان بزرگ و قدیمی سیمان اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌باشد که بیش از 50 کارخانه با ظرفیت کل 100 میلیون تن در سال دارد.