نگاهی به وضعیت اقتصادی سریلانکا در می 2023

در سال 2023 تقریباً بیشتر اقلام صادراتی، درآمد کمتری نسبت به ماه‌های مشابه در سال 2022 را به ثبت رسانند. اما از نظر وضعیت گردشگری و حواله‌های ارزی ارسالی توسط سریلانکایی‌های شاغل در خارج از کشور، وضعیت بهتری را نسبت به سال 2022 ثبت کرده است.

در سال 2023 به دلیل کاهش شدید و مداوم واردات میزان کسری تجاری شرایط به مراتب بهتری را نسبت به سال‌های گذشته تجربه کرده است. همچنین در این بین نرخ تورم و ذخیره ارزی این کشور نیز در شرایط بهتری  نسبت به سال گذشته قرار دارند.

نگاه کلی

موضوع می 2023 می 2022 پنج‌ماهه اول 2023 پنج‌ماهه اول 2022 صادرات 1019 1048 4866 5273 واردات 1466 1451 6791 8802 تراز تجاری 447 403 1926 3528 درآمد گردشگری 131 44 828 635 حواله‌های ارزی 480 304 2347 1336 ذخیره ارزی 3483 1920 - - ورودی خالص به بازار سهام 0.6- 0.4 3 92 اوراق‌قرضه 120 0.1 398 9 تراز کلی - - 1597 2595- تورم 25.2 39.1 - -

همان گونه که مشخص است و در بالا نیز مورد اشاره قرار گرفت و تقریباً تمامی 5 ماه اول سال 2023 نیز صادق بوده، آن است که سریلانکا توانسته از در دومین و سومین منابع درآمدی خود یعنی حواله‌های ارزی و گردشگری افزایش مناسبی را تجربه کند. اما در بخش صادرات با وجود چشم‌انداز بسیار مثبت ارائه شده مبنی بر ثبت رکورد صادرات بیش از 18 میلیارد دلار برای سال 2023، تاکنون موفق عمل نکرده و در پنج‌ماهه ابتدایی سال جاری حدود 407 میلیون دلار درآمد صادراتی کمتری نسبت به سال 2022 داشته است. هر چند کنترل واردات و کاهش حدود 2 میلیارد دلاری آن موجب شده است که تراز تجاری این کشور 1.6 میلیارد دلاری بهبود پیدا کند. البته باید اشاره کرد که در ماه می‌بر خلاف چهار ماه ابتدایی سال 2023، میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال 2022 با رشد همراه بوده که در صورت ادامه این وضعیت و ناتوانی در بهبود صادرات، شرایط تراز تجاری نیز در ادامه نسبت به ماه‌های ابتدایی سال تغییر خواهد کرد. 

همان گونه که در تصویر بالا مشخص است و از ابتدای سال 2023 نیز همین وضعیت برقرار بوده است، دلیل اصلی بهبود تراز تجاری سریلانکا نه بهبود‌های چشم‌گیری در بخش صادراتی بلکه بیشتر از کاهش واردات نشئت‌گرفته است. در واقع کاهش واردات که میزان قابل‌توجهی نیز بود، توانست شرایط تراز تجاری این کشور را به شکل محسوسی بهبود بخشد و آن را به کمتر از 1.6 میلیارد دلار برساند.

عملکرد صادراتی

دسته‌بندی می 2023 می 2022 پنج‌ماهه اول 2023 پنج‌ماهه اول 2022 صادرات صنعتی مواد غذایی، نوشیدنی، تنباکو 47.8 42.3 208.6 222.1 علوفه دامی 21.2 9.9 68.8 56.5 پوشاک و منسوجات 413.9 483.9 2030.6 2408.5 محصولات کائوچو 74.4 74 360.5 393.8 الماس و جواهرات 43.9 39 216.4 164.2 ماشین‌آلات و لوازم مکانیکی 55.9 46 264.7 220.5 تجهیزات حمل‌ونقل 6.1 10 44.4 54 فرآورده‌های نفتی 39.1 53 207.8 291.1 محصولات شیمیایی 18.9 19.6 80.4 91.3 محصولات چوبی و کاغذی 10.3 12.9 49.1 62.1 محصولات صنعت چاپ 2.1 6.6 26.4 22.2 چرم،کالاهای مسافرتی و کفش 6.2 5.8 27.9 30.4 پلاستیک و مصنوعات از آن 4.1 5.6 23.2 28.2 فلزات پایه و محصولات مرتبط 15.3 14.1 72.1 77.6 محصولات سرامیکی 2.9 3.4 13.4 14.2 سایر صادرات صنعتی 27.5 27.8 131 140.4 کل صادرات صنعتی 789.7 854.2 3825.2 4277 صادرات کشاورزی چای 116.3 93.7 524 460.9 کائوچو 2.5 2.7 15 20.5 نارگیل 31.4 36.5 132.6 175.3 ادویه 27 21.1 148.2 127.8 سبزیجات 2.6 1.7 11.8 9.4 تنباکوی فراوری نشده 2.1 0.7 11 8.8 محصولات کشاورزی جزئی 20.8 17.7 60.5 66.1 غذای دریایی 23 16.8 114.5 105.8 کل صادرات کشاورزی 225.7 190.9 1017.9 974.5 صادرات مواد معدنی 1.7 1.9 10.8 14.2 صادرات طبقه‌بندی نشده 2.5 1.4 11.7 7.7 کل صادرات 1019.5 1048.3 4865.7 5273.4

رجوع به جدول صادرات سریلانکا در ماه می سال 2023 و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که سریلانکا با وجود بهبود نسبی نسبت به ماه گذشته، اما همچنان برخی محصولات اصلی و به ویژه پوشاک به عنوان مهم‌ترین کالای صادراتی سریلانکا با مشکل مواجه است. اما با نگاه به بازه زمانی پنج‌ماهه مشخص می‌شود که سریلانکا عموم دسته‌های صادراتی با کاهش نسبت به مدت مشابه سال 2022 مواجه بوده است.

کارشناسان و فعالان اقتصادی سریلانکا معتقدند که دلیل اصلی این کاهش صادرات را باید در تغییرات بازار بین‌المللی و کاهش تقاضا و در کنار آن افزایش‌ هزینه‌های تولید در سریلانکا و در نتیجه کاهش قدرت رقابت‌پذیری تولیدکنندگان این کشور جست‌وجو کرد. از سوی دیگر تقویت مداوم ارزش روپیه نسبت به ارزهای معتبر بین‌المللی در سال 2023 نیز نقشی قابل‌بررسی در کاهش میزان صادرات داشته است. همچنین با رجوع به شاخص صادراتی سریلانکا می‌توان دریافت که علاوه بر کاهش حجم صادرات قیمت کالاهای صادراتی سریلانکا نیز با کاهش همراه بوده که همین موضوع تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش کلی صادرات داشته است.  

اما به هر حال روند فعلی صادرات سریلانکا، در صورت ادامه این وضعیت شرایط را برای تحقق برنامه‌های از پیش تعیین شده با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد کرد و به نظر نمی‌رسد که این کشور بتواند در ماه‌های آتی به هدف مشخص شده که همانا صادرات حداقل 18 میلیارد دلاری است دست یابد.

عملکرد وارداتی

دسته‌بندی می 2023 می 2022 پنج‌ماهه اول 2023 پنج‌ماهه اول 2022 کالاهای مصرفی محصولات صنعت غلات و آسیاب 8.9 19.7 49.1 187.5 لبنیات 44.2 22 112.7 13.8 سبزیجات 39.2 24.7 139.3 147.5 غذای دریایی 6 6.6 19.6 36.6 شکر و شیرینی 59.8 12.8 220.5 98.6 ادویه‌ها 14.4 9.8 54.2 60.3 سایر غذاها و نوشیدنی‌ها 26.1 11.6 103.3 98.5 وسایل نقلیه شخصی 1.1 0.7 12.5 3.4 پزشکی و دارویی 47.9 31.5 306.4 230.7 لوازم‌خانگی 3.8 3 19.7 53.8 پوشاک و لوازم جانبی 13.7 15.8 71.2 109.7 دستگاه‌های مخابراتی 6.6 2.5 23.6 42.7 وسایل منزل و اثاثیه 7.9 6.4 38.5 62.9 سایر مواد مصرفی غیرخوراکی 13.3 9.9 71.1 82.7 کالاهای واسطه‌ای سوخت 429.8 461.4 2064.8 2383.8 نفت خام محصولات پالایشگاهی زغال‌سنگ 180.8 65 493.3 175.1 223.6 387.9 1232.9 1944.2 25.4 8.5 338.7 264.5 الماس، سنگ‌های قیمتی و فلزات 27.8 18.8 110.7 75.9 منسوجات و نساجی 212.7 243 999.9 1404.7 کاغذ و مقوا و محصولات مرتبط 33.7 38.8 173.3 205.2 نهاده‌های کشاورزی 20 21.4 106.6 103.5 گندم و ذرت 32.6 21.4 146.9 124.1 فلزات پایه 27.5 20.8 91.2 221 پلاستیک و مصنوعات آن 39.1 50.7 180 320.4 محصولات شیمیایی 70.6 75.8 321.4 438 کود 11.5 2.4 61.6 44.5 لاستیک و مصنوعات آن 15.6 25.1 68.4 152.6 محصولات معدنی 4.3 9.4 28.6 73.8 سایر کالاهای واسطه‌ای 45.4 47.1 217.5 295.2 کالاهای سرمایه‌ای ماشین‌آلات و تجهیزات 132 150.1 658.8 1024.9 مواد و مصالح ساختمانی 65.4 71.6 280.7 489 تجهیزات حمل‌ونقل 4 16.3 30.8 87.5 سایر کالاهای سرمایه‌ای 0.1 0.2 1.1 1.9 واردات طبقه‌بندی نشده 1.4 0.1 7.3 1.9 کل واردات 1466.3 1451.5 6791.4 8801.7

سریلانکا همچنان با ممنوعیت بیش از 2500 قلم کالا وارداتی مواجه است و به همین دلیل واردات در پنج ماهه ابتدایی سال 2023 کاهش قابل توجهی نسبت به سال 2022 داشته است. اما از سوی دیگر در بررسی ماه به ماه مشخص است که واردات در سریلانکا نسبت به ماه‌های گذشته در حال رشد است و این به معنای آن است که واردات در سریلانکا در حال بازگشت به شرایط طبیعی است. هر چند با توجه به محدودیت گفته شد بعید است که در بازه زمانی کوتاه مدت واردات سریلانکا به وضعیت پیش از بحران اقتصادی این کشور باز گردد اما به احتمال بسیار زیاد روند افزایش واردات همچنان ماهانه همچنان ادامه خواهد داشت. 

گردشگری

صنعت گردشگری سریلانکا بعد از چندین سال در حال تجربه شرایط مناسب و روبه‌رشدی است. روند مثبت این صنعت از ماه‌های پایانی سال 2022 آغاز شد و در سال 2023 نیز ادامه یافت. همین موضوع موجب شده است که سریلانکا چه از منظر تعداد گردشگران ورودی و چه از منظر درآمدهای حاصل از آن چشم‌انداز‌های بسیار بهتری نسبت به گذشته داشته باشد.

تا پایان ماه می سال 2023، بالغ بر 524486 نفر وارد این کشور شده‌اند که بیش از 72 درصد کل گردشگران ورودی در سال 2022 بوده است. این موضوع همان گونه که اشاره شد در روند درآمدی این کشور نیز مؤثر بوده و درآمد این کشور از 635 میلیون دلار به 828 میلیون دلار افزایش داشته است؛ لذا با توجه به روند فعلی، سریلانکا می‌تواند امیدوار باشد که تا پایان سال جاری درآمدی بیش از 2 میلیارد دلاری را به دست آورد که در صورت تحقق آن رشد قابل‌ملاحظه‌ای نسبت به سه سال اخیر خواهد بود.

حواله ‌ارزی

یکی از معیارهایی که سریلانکا را بیش از پیش امیدوار به بازیابی وضعیت اقتصادی کرده است، بهبود درآمد حاصل از حواله‌های ارزی است. بعد از بحران سال 2022 و انتقال درآمدهای کارگران سریلانکایی شاغل در خارج از کشور از مسیرهای غیر رسمی، اکنون در سال 2023 این وضعیت ماه به ماه در حال بهبود است.

در مجموع سریلانکا تا پایان ماه می‌شاهد درآمد 2.347 میلیارد دلاری از این محل بود که تقریباً 57 درصد بیش از درآمد 1.336 میلیارد دلاری مدت مشابه سال قبل است. بر همین اساس می‌توان پیش‌بینی کرد با ادامه این روند سریلانکا بتواند نسبت به سال قبل درآمد بیشتری را از این محل به دست آورد؛ اما شاید تحقق درآمد 7 میلیارد دلاری برای این کشور در سال جاری کمی دشوار باشد. زیرا با رجوع به آمار سال 2019 که پیش از همه‌گیری کرونا است، می‌توان دید که درآمدهای این بخش تا پایان ماه می‌برابر با 2.733 میلیارد دلار بوده است؛ لذا سناریوی محتمل در این بخش می‌تواند درآمد حدود 6 میلیارد دلاری سریلانکا از محل حواله‌های ارزی در سال 2023 باشد که نسبت به سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی محسوب می‌شود.

جریان‌های مالی و ذخیره ارزی

سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بازار اوراق بهادار دولتی در ماه می 2023 با 106 میلیون دلار ورودی خالص قابل‌توجهی را به ثبت رساندند، در حالی که مجموع جریان خالص ورودی در ماه‌های ژانویه تا می 2023 به 358 میلیون دلار رسید. بهبود تقاضای سرمایه گذاران برای اسناد خزانه، به دلیل شفافیت بیشتر در مورد نحوه برخورد با اسناد خزانه در روند تغییر ساختار بدهی داخلی، به جذب جریان‌های خارجی به اسناد خزانه در ماه‌های اخیر کمک کرد. در همین حال، جریان‌های خارجی به سهام کلمبو شامل معاملات بازار اولیه و ثانویه، علیرغم ثبت خروجی خالص حاشیه ای 0.6 میلیون دلاری در ماه می 2023، جریان خالص ورودی 3 میلیون دلاری را طی ژانویه تا می 2023 ثبت کرد.

ذخایر رسمی ناخالص نیز در پایان ماه می 2023 به حدود 3.5 میلیارد دلار افزایش یافت. این شامل تسهیلات سوآپ از بانک خلق چین که معادل حدود 1.4 میلیارد دلار است نیز می‌شود که به دلیل شرایط مندرج در آن هنوز برای سریلانکا قابل‌استفاده نیست؛ لذا باید اشاره کرد که میزان قابل استفاده ذخیره ارزی سریلانکا برابر با 2.1 میلیارد دلار است.