اخبار اقتصادی سریلانکا

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی سریلانکا در نیمه دوم اردیبهشت ماه 1402 مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح زیر ارائه می‌گردد.

سفر رئیس‌جمهوری سریلانکا به ژاپن

رانیل ویکرمسینگه، رئیس‌جمهوری سریلانکا در سفری دوجانبه از ژاپن بازدید کرد. رانیل ویکرمسینگه در این سفر با نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه و وزیر دارایی ژاپن ملاقات و گفت‌وگو کرد. در این ملاقات‌ها رئیس‌جمهوری سریلانکا ضمن تشکر از اقدامات و مساعدت‌های ژاپن در دوران بحران اقتصادی سریلانکا، آخرین وضعیت اقدامات انجام شده برای خروج این کشور از بحران را با مقامات ژاپنی در میان گذاشت.

رئیس‌جمهوری سریلانکا در جریان گفتگوهای دوجانبه با فومیو کیشیدا نخست‌وزیر ژاپن در توکیو اعلام کرد: «ما پیشرفت قابل توجهی در مورد مذاکرات بازسازی بدهی داشته‌ایم.» او همچنین ابراز اطمینان کرده است که مذاکرات تازه آغاز شده برای بازسازی بدهی حداکثر تا سپتامبر یا نوامبر به پایان برسد.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این سفر حضور رئیس‌جمهوری سریلانکا در نشست Nikkie بود. رئیس‌جمهوری سریلانکا در این نشست ضمن اشاره به ریشه‌های بحران اقتصادی سریلانکا، تنها راه کشورهایی مانند سریلانکا برای برون‌رفت از بحران را همکاری با صندوق بین‌المللی پول دانست.

در بخشی دیگر از صحبت‌ها، رانیل ویکرمسینگه به جایگاه رو به رشد آسیا به عنوان مرکز اقتصادهای نوظهور اشاره کرد که در سال 2050 از 10 اقتصاد برتر دنیا، شش کشور از آسیا خواهند بود؛ بنابراین، مرکزیت اقتصاد جهانی در حال تغییر به آسیا است. اقتصاد این منطقه در حال حاضر از نظر اندازه شبیه به اقتصاد اروپا و آمریکای شمالی است. از سوی دیگر در حالی که اقتصاد جهانی به دنبال جبران مشکلات گذشته است، پیش‌بینی می‌شود کشورهای آسیا و اقیانوس آرام نزدیک به 70 درصد از رشد جهانی در سال جاری را تشکیل دهند. یکی از نکات مهم این نشست اشاره رئیس‌جمهوری چین به ایده کمربند - راه چین بود. رانیل ویکرمسینگه اعلام کرد که این ایده تنها یک اقدام اقتصادی است و اعضای BRI، هیچ ترتیبات امنیتی با چین نداشته و همچنین قصد نیز برای این کار ندارند.

لغو برخی محدودیت‌های وارداتی

شهان سماسینگه، وزیر مشاور در امور دارایی گفت که سریلانکا قصد دارد کنترل واردات 100 کالایی که به صنایع کوچک و متوسط آسیب می‌رساند و دو سال گذشته در جریان کمبود ارز ممنوع شده بودند، لغو کند. لازم به ذکر است که در دو سال گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی و مالی سریلانکا این کشور واردات 3000 کالا را ممنوع اعلام کرده بود.

روند خوب ورود گردشگران

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ورود گردشگران به سریلانکا هفته سوم ماه می از مرز نیم‌میلیون نفر عبور کرد به عدد 501289 نفر رسید که 25 درصد از بیش از هدف تعیین شده در ابتدای سال 2023 است.

البته باید اشاره کرد که در حالی که سرعت ورود گردشگران به سریلانکا در سال 2023 افزایش‌یافته است، اما هنوز به سطح سال 2018 نرسیده است که بهترین سال برای گردشگری سریلانکا بود.

از سوی دیگر تا 23 می، روسیه به عنوان بزرگ‌ترین بازار گردشگری سریلانکا بوده به نحوی که 20 درصد از کل ورودی‌ها را به خود اختصاص داده است. با این حال، انتظار می‌رود که به‌زودی موقعیت روسیه توسط هند تصاحب شود، زیرا ورود گردشگران از هند به‌سرعت در حال افزایش است و در حال حاضر نیز 16 درصد کل گردشگران ورودی را به خود اختصاص می‌دهد. بریتانیا به عنوان سومین بازار بزرگ (8 درصد) است، در حالی که آلمان و فرانسه در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند. چین که قبل از همه‌گیری کووید-19 منبع اصلی بازار گردشگری سریلانکا بود، به‌عنوان نهمین بازار مهم سهم سه‌درصدی را به خود اختصاص داده است.

نقش ممنوعیت واردات کود شیمیایی در تولید برنج

بر اساس تحقیقات انجام شده، تغییر ناگهانی به کشاورزی ارگانیک در سال 2021 توسط گوتابایا راجاپاکسا رئیس‌جمهور سابق سریلانکا منجر به کاهش بیش از 50 درصدی تولید برنج در فصل 2022-2021 شد. این اتفاق از آنجا نشئت گرفت که دولت وقت مقرراتی را وضع کرد که واردات کودهای شیمیایی کشاورزی را ممنوع کرد. این مطالعه نشان داد که تنها سه درصد از شالی‌کاران از تغییر کامل به کشاورزی ارگانیک حمایت می‌کردند، در حالی که 46 درصد معتقد بودند که فقط نهاده‌های شیمیایی مناسب هستند.

کاهش عملکرد تولید برنج در فصل22 -2021 در مقایسه با فصل قبل بیش از 50 درصد کاهش‌یافته بود، بنابراین حرکت به سمت کشت کامل ارگانیک مطلوب و پایدار نبود. این اقدام همچنین منجر به کاهش پنج‌درصدی در زمین‌های زیر کشت برنج شده بود و همچنین 53 درصد کاهش متوسط تولید برنج در هر هکتار نیز از دیگر نتایج این تصمیم بود.

‌برآورد سریلانکا از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

سریلانکا انتظار دارد که جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال 2023 به 1.3 میلیارد دلار برسد و هند احتمالاً با وجود مواجه شدن اقتصاد سریلانکا با بدترین بحران در دهه‌های اخیر، نقش اصلی در این جریان را ایفا خواهد کند.

داده‌های هیئت سرمایه‌گذاری (BoI) نشان می‌دهد، اگرچه سال گذشته به دلیل قطع برق، کمبود سوخت و غذا و تورم فزاینده، سریلانکا توانست سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی خود را با 38 درصد افزایش به 1.08 میلیارد دلار برساند. بر اساس اعلام مدیرکل BoI، در سه‌ماهه اول سال 2023، سریلانکا پیشنهادهایی به ارزش 600 میلیون دلار در قالب 22 پروژه جدید و شش طرح توسعه پروژه‌ای فعلی دریافت کرده است.

باید به این موضوع اشاره کرد که در دهه گذشته، چین حدود 3 میلیارد دلار در سریلانکا سرمایه‌گذاری کرده است که تقریباً یک‌چهارم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی این کشور را تشکیل می‌دهد، در حالی که سهم هند حدود 1.3 میلیارد دلار بوده است.

آخرین وضعیت تعهدات سریلانکا به برنامه صندوق بین‌المللی پول

بر اساس گزارش‌های منتشر شده تا پایان آوریل 2023، سریلانکا 25 درصد از تعهدات قابل‌پیگیری خود را تحت برنامه صندوق بین‌المللی پول انجام داده بود. با این حال، دو تعهد حیاتی هنوز محقق نشده است. به نظر می‌رسد سه موضوع عمده بر پیشرفت این تعهدات تأثیرگذار بوده است:

اولاً فقدان قابل توجهی از اطلاعات است. به طور خاص، از پایان ماه مارس، وضعیت پیشرفت 10 درصد از تعهدات به دلیل اطلاعات ناکافی به عنوان «نامشخص» علامت‌گذاری شد. اما به هر طریق سریلانکا در دو تعهدی که انتظار می‌رفت تا آوریل 2023 انجام شود کوتاهی کرده است. اولین مورد مربوط به افزایش هزینه‌های شرط‌بندی است. با این حال، این اصلاحیه این موضوع در پارلمان مورد بحث قرار نگرفته است. دومین تعهد شکست‌خورده مربوط به اخذ موافقت مجلس در مورد لایحه بانک مرکزی است. مانند لایحه اصلاحیه شرط‌بندی، این لایحه نیز در 7 مارس نهایی شد؛ اما هنوز مورد بررسی مجلس قرار نگرفته است.

البته از سوی دیگر سریلانکا تا حدی به یکی از تعهدات خود مبنی بر ایجاد یک پلتفرم شفافیت آنلاین که قرار بود تا 31 مارس انجام شود، عمل کرده است. هدف از این پلت فرم انتشار شش‌ماهه اطلاعات در مورد قراردادهای خرید عمومی مهم، لیستی از شرکت‌هایی است که از طریق هیئت سرمایه‌گذاری معافیت‌های مالیاتی دریافت می‌کنند، لیستی از افراد و شرکت‌هایی که معافیت‌های مالیاتی دریافت می‌کنند، بوده است.

آخرین گزارش صندوق در خصوص وضعیت سریلانکا

صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد «نشانه‌های اولیه بهبود» در سریلانکا قابل‌مشاهده است در حالی که محیط کلی اقتصاد کلان و سیاست‌ها همچنان چالش‌برانگیز است.

بیانیه منتشر شده که در پی سفر یکی از مدیران ارشد صندوق بین‌المللی پول صادر شده است، آمده: «به دنبال تلاش‌های صورت‌گرفته، وضعیت اقتصاد کلان در سریلانکا با تعدیل تورم، تثبیت نرخ ارز و بازسازی ذخایر بانک مرکزی، نشانه‌های اولیه بهبود را نشان می‌دهد. با این حال، محیط کلی اقتصاد کلان و سیاست همچنان چالش‌برانگیز است.»  از سوی دیگر در این بیانیه ضمن اشاره به بررسی آخرین وضعیت تغییر ساختار بدهی‌ها به اظهار امیدواری شده است که این مسئله تا سپتامبر 2023 نهایی شود.

لازم به ذکر است که سریلانکا باید برنامه خود برای تغییر ساختار بدهی‌ها را که مورد قبول تمامی‌کشورها باشد تا سپتامبر 2023 به هیئت‌مدیره صندوق بین‌‌المللی پول ارائه دهد. طرحی که باید به تصویب تمامی اعضا برسد تا ضمن ادامه همکاری صندوق با این کشور، سریلانکا بتواند قسط دوم وام 2.9 میلیارد خود را از صندوق بین‌المللی پول دریافت کند.

کاهش صادرات پوشاک و منسوجات

مهم‌ترین محصول صادراتی سریلانکا به پایین‌ترین سطح چند ساله صادراتی خود رسیده است. صادرات پوشاک و منسوجات در ماه آوریل با کاهش شدید 24 درصدی نسبت به سال گذشته به 318 میلیون دلار رسید و باعث شد عملکرد در چهار‌ماهه اول سال با 17 درصد کاهش به 1.5 میلیارد دلار برسد.

از نظر بازار‌های صادراتی، صادرات پوشاک به ایالات متحده در ماه آوریل با 25.5 درصد کاهش به 129 میلیون دلار رسید، در حالی که اتحادیه اروپا (به‌استثنای بریتانیا) به شدت با 27.53 درصد کاهش به 90 میلیون دلار رسید. صادرات به بریتانیا با 26.7 درصد کاهش به 45.8 میلیون دلار و به سایر کشورها با 9 درصد کاهش به 53 میلیون دلار رسید. همچنین از نظر عملکرد در چهار‌ماهه اول سال 2023، صادرات کلی به آمریکا با 22.67 درصد کاهش به 599 میلیون دلار، به اتحادیه اروپا (به استثنای انگلیس) با 16.7 درصد کاهش به 434 میلیون دلار و به انگلیس با 14.3 درصد کاهش به 213.6 میلیون دلار رسید. صادرات به سایر کشورها با 4 درصد کاهش به 254 میلیون دلار رسید.

امضای قرارداد با Sinopec چین

بعد از قریب به یک سال مذاکره نهایتاً با حضور رئیس‌جمهوری سریلانکا و سفیر چین در این کشور، قرارداد وزارت انرژی سریلانکا و شرکت Sinopec در خصوص حضور این شرکت در بازار خرده‌فروشی سوخت در سریلانکا امضا شد. بر اساس این قرارداد ۲۰ساله، شرکت چینی 150 جایگاه سوخت متعلق به شرکت نفت سیلان را دریافت خواهد کرد و باید در بازه زمانی مشخص شده ضمن نوسازی و بازسازی آنها نسبت به احداث 50 جایگاه سوخت دیگر نیز اقدام کند.

بر این اساس این شرکت چینی در کنار شرکت نفت سیلان و شرکت نفت هند - لانکا به سومین بازیگر خرده‌فروشی سوخت در سریلانکا تبدیل خواهد شد.

افزایش حواله‌های ارزی

مانوشا نانایاکارا، وزیر کار و اشتغال خارجی سریلانکا گفت که حواله‌های خارجی کارگران مهاجر سریلانکا در آوریل 2023 بالغ بر 454 میلیون دلار بوده است. این رقم نشان‌دهنده افزایش 83.4 درصدی نسبت به آوریل 2022 است که در آن سریلانکا شاهد درآمد 248.9 میلیون‌دلاری بود.

بر این اساس و با توجه به درآمد 437.5 میلیون‌دلاری در ژانویه، 407.4 میلیون‌دلاری در فوریه و 560 میلیون‌دلاری در ماه مارس، درآمدهای سریلانکا در چهار ماه ابتدایی سال از محل حواله‌های ارزی ارسالی توسط سریلانکایی‌های شاغل در خارج از کشور به 1.867 میلیارد دلار رسیده است. از سوی دیگر با توجه به پیش‌بینی درآمد ماهانه حداقل 500 میلیون‌دلاری از این محل، دولت امیدوار است که تا پایان سال شاهد درآمد 5 تا 6 میلیارد دلاری باشد.

نکته قابل‌ملاحظه در این بین آن است که به گفته وزیر کار و اشتغال خارجی در حالی که کارگران ساده سریلانکایی شاغل در کشورهایی خاورمیانه عمده درآمدهای خود را به سریلانکا می‌فرستند؛ اما تحصیل‌کرده‌هایی که پست‌های بالاتری در کشورهای توسعه‌یافته دارند، پول را در جاهای دیگر ذخیره می‌کنند. بر همین اساس بیشترین میزان ارز خارجی تولید شده برای سریلانکا از خاورمیانه است.

ادامه روند کمک‌های اقتصادی به سریلانکا

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در بیانیه‌ای اعلام کرد که ژاپن موافقت کرده است 4.6 میلیون دلار برای تقویت تولید برنج در سریلانکا ارائه کند. دولت ژاپن از طریق سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) 4.62 میلیون دلار به 250000 شالی‌کار کوچک سریلانکایی کمک خواهد کرد. در این بیانیه آمده است که کشاورزانی که تا یک هکتار زمین دارند، هر کدام 50 کیلو کود اوره برای فصل زراعی آتی کشت به صورت رایگان دریافت خواهند کرد.

با توجه به کاهش شدید تولید برنج به عنوان یک محصول غذایی اصلی در سال گذشته در سریلانکا، فصل آتی کشت برنج در این کشور از اهمیت بسیار زیادی برای دولت و اقتصادی این کشور برخوردار است.

‌آخرین وضعیت تغییر ساختار بدهی‌های خارجی

صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد که سریلانکا را تشویق می‌کند تا راهبرد خود را در مورد بدهی داخلی نهایی کند و بدین ترتیب ابهام و فشار افزایشی ناشی از آن بر نرخ‌های بهره را برطرف کند. پیتر بروئر، رئیس هیئت ارشد صندوق بین‌المللی پول در سریلانکا گفت: «ما مقامات را تشویق می‌کنیم که به‌زودی یک استراتژی ارائه دهند تا این عدم‌قطعیت برطرف شود، نرخ‌های بهره پایین بیاید و این می‌تواند بخشی از یک چرخه با درست برای بازگرداندن ثبات باشد. او تأکید کردند در حالی که صندوق بین‌المللی پول تشخیص داده است که سطح بدهی سریلانکا ناپایدار است، اما نقش در بازسازی بدهی‌ها نخواهد داشت و نقش ما این است که اطمینان حاصل کنیم که هر استراتژی بازسازی بدهی که مقامات تصمیم می‌گیرند با برنامه صندوق بین‌المللی پول سازگار باشد.»

البته در این بین مسئله بازسازی بدهی‌های داخلی به موضوع پیچیده‌ای تبدیل شده است زیرا می‌تواند ثبات ساختار بانکی را بر هم زند. بر همین اساس ساجیت پرماداسا، رهبر اپوزیسیون گفت که اپوزیسیون سریلانکا برای شکست برنامه‌های دولت برای بازسازی بدهی داخلی مبارزه خواهد کرد و مخالفان آماده هستند به جامعه بین‌المللی بگویند که تغییر ساختار بدهی داخلی سریلانکا نباید در برنامه اصلاحات اقتصادی قرار داشته باشد. رهبر مخالفان مدعی شد که دولت موضع خود را در مورد بازسازی بدهی داخلی (DDR) تغییر داده است. دولت در ماه مارس اعلام کرده بود که هیچ تجدید ساختاری در بدهی داخلی انجام نخواهد شد و تنها پس از تصویب برنامه صندوق بین‌المللی پول، نظرات دیگری را اعلام کرد.

در مجموع باید اشاره کرد که مسئله بازسازی بدهی‌های داخلی به مسئله چالش‌برانگیزی برای دولت سریلانکا و اقتصاد این کشور تبدیل شده است و با توجه به عدم‌قطعیت موجود، می‌تواند تصمیم‌گیری را برای فعالان اقتصادی به چالشی سخت تبدیل کند.

باید اشاره کرد که در حال حاضر بدهی‌های سریلانکا به رکورد 128 درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده است و برنامه صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2026 به 106.8 درصد کاهش یابد.