اعمال محدودیت جدید بر صادرات برنج هند

وزارت بازرگانی هند طی بخشنامه ای از 18 شهریور1401 صادرات انواع برنج شکسته را ممنوع اعلام کرد. البته محموله‌هایی که قبلا بارگیری یا تحویل گمرک شده اند از این ممنوعیت مستثنی گردیدند.

وزارت بازرگانی هند طی بخشنامه ای از 18 شهریور1401 صادرات انواع برنج شکسته را ممنوع اعلام کرد. البته محموله‌هایی که قبلا بارگیری یا تحویل گمرک شده اند از این ممنوعیت مستثنی گردیدند. همزمان وزارت دارایی نیز از اعمال عوارض گمرکی 20 درصدی بر صادرات برنج غیرباسماتی خبر داد. البته صادرات برنج نیمه پخته (Parboiled rice) را از این عوارض مستثنی نمود. هنوز هیچ محدودیت یا عوارض گمرکی برای صادرات برنج باسماتی وضع نشده است.

به گفته یکی از صادرکنندگان، متوسط قیمت برنج غیرباسماتی صادراتی هند به400-380 دلار/تن می رسید که از بسیاری از رقبا کمتر بود. اما با اعمال عوارض صادراتی اخیر، این اختلاف قیمت (مزیت صادراتی) پوشش داده می‌شود. ضمن اینکه وضع تعرفه جدید بر صادرات برنج با موافقت تجار/واردکنندگان همراه نیست و حاضر به پرداخت مابه التفاوت نشده اند و این مساله منجر به انباشت بیش از 1 میلیون تن برنج صادراتی در گمرکات هند طی روزهای اخیر گردیده است.

هند دومین تولیدکننده برنج (پس از چین) است. کل تولید این محصول کشور در سال زراعی 22-2021 برابر 130.3 میلیون تن برآورد می‌شود که 111.7 میلیون تن آن مربوط به فصل خریف (کشت تابستانه) و 18.5 میلیون تن از فصل ربیع (کشت زمستانه) بوده است. همچنین هند به عنوان بزرگترین صادرکننده برنج جهان، 40% صادرات این محصول را به خود اختصاص می دهد. حجم صادرات برنج هند طی سال مالی گذشته (22-2021) به 21 میلیون تن رسید و در سال ماقبل آن 17.8 میلیون تن بود. طی 5 ماه نخست سال مالی جاری نیز صادرات برنج هند به 9.35 میلیون تن رسید. درآمد صادراتی برنج هند طی دو سال گذشته به ترتیب 8.8 میلیارد و 9.6 میلیارد دلار بود و در سه ماهه نخست سال مالی جاری با 12% افزایش به 2.6 میلیارد دلار رسیده است. حدود 17 از 21 میلیون تن صادرات برنج هند در سال گذشته مربوط به نوع غیرباسماتی بود که 7.4 میلیون تن آن را برنج نیمه پخته تشکیل می داد. طبق پیشبینی وزارت کشاورزی آمریکا، صادرات برنج هند در سال جاری می‌تواند به رکورد 22 میلیون تن برسد که به تنهایی با صادرات سه کشور بعدی (تایلند، ویتنام و پاکستان) برابری می‌کند. اما با وضع محدودیت های جدید صادراتی، برخی برآوردها حاکی از امکان کاهش 5-4 میلیون تنی صادرات این محصول طی سال مالی جاری است.

برنج شکسته عمدتا برای مصرف خوراک دام و نیز استحصال اتانول استفاده می‌شود. به گفته مسئولان هندی صادرات این محصول به شدت رو به افزایش بوده و حتی موجب کمبود در بازار داخلی گردید. سال 21-2020 صادرات برنج شکسته هند حدود 2 میلیون تن بود که به 3.9 میلیون تن در سال 22-2021 رسید. سال 2019 کمتر از 1.5% تولیدات برنج شکسته هند به خارج صادر شد اما در 5 ماهه نخست سال مالی جاری 23.8% تولید این محصول هند روانه بازارهای خارجی گردید. لذا با اعمال ممنوعیت بر این صادرات، قصد دارند عرضه داخلی را تضمین نمایند. ضمن اینکه چین مهمترین مقصد صادراتی برنج شکسته هند است. 1.6 میلیون تن برنج شکسته به چین صادر گردید که تقریباً نیمی از صادرات این محصول هند را شامل می‌شود. لذا این ممنوعیت صادراتی بر بازار چین تاثیر خواهد گذاشت.

گفته می‌شود دلیل تصمیمات اخیر دولت، نگرانی از تامین بازار داخلی بوده است. طبق آمار وزارت کشاورزی، به دلیل کاهش بارندگی‌ها در برخی ایالات سطح زیرکشت برنج در کشور طی فصل زراعی جاری به 384 لک هکتار رسیده که 5.6% کاهش نشان می دهد. نگرانی‌های تورمی‌به ویژه در بخش مواد غذایی از دیگر دلایل وضع محدودیت های جدید صادراتی در مورد برنج بوده است. متوسط قیمت برنج در بازار عمده فروشی در هفته اول سپتامبر امسال نسبت به سال گذشته 8% و در بازار خرده فروشی 6.4% رشد داشت. این افزایش برای برنج شکسته 27% بود. در کل با توجه به رشد جهانی مواد غذایی متعاقب بحران میان روسیه و اوکراین، دولت هند نیز اقدامات پیشگیرانه برای کنترل تورم به ویژه در بخش مواد غذایی را در دستور کار قرار داده و در همین راستا از 3 شهریور امسال صادرات آرد گندم را ممنوع اعلام کرده بود. از 11 خرداد گذشته نیز تا اطلاع ثانوی صادرات شکر را محدود و منوط به دریافت مجوز از وزارت توزیع مواد غذایی نموده است.