مهمترین رویدادهای اقتصادی ترکیه در سال 2021

با گسترش واکسیناسیون در سراسر جهان و بازگشایی مرزهای جهانی، صنعت گردشگری ترکیه کمی رونق یافت. علیرغم افت رشد اقتصادی کشورها، ترکیه از موقعیت استراتژیک خود به‌عنوان زنجیره تأمین کالا در غیاب سایر کشورها (به‌واسطه شرایط کرونایی) استفاده کرده و ضمن افزایش سطح تولیدات داخلی، سال 2021 را با ثبت رکورد صادرات 225.3 میلیارد دلاری به پایان رساند. بدین ترتیب با رشد 7.4 درصدی در سه ماهه دوم و 21.7 درصدی در سه ماهه سوم سال2021، به کسب رتبه دوم پس از انگلستان در بین کشورهای در حال رشد OECD دست یافت.

مهمترین تحولات اقتصادی ترکیه در سال 2021  مندرج در منابع رسمی ترکیه و نیز اظهارات مقامات کشور

حجم مبادلات تجاری، تولید، صادرات

• حجم تجارت خارجی ترکیه با 27.6 درصد افزایش به 496.7 میلیارد دلار رسید؛
• صادرات ترکیه با 33 درصد افزایش به رقم 225.3 میلیارد دلار رسید؛
• واردات ترکیه با 24 درصد افزایش به رقم 271.3 میلیارد دلار رسید؛
• کسری تجارت خارجی ترکیه با کاهش 7.8 درصدی به 45 میلیارد و 987 میلیون دلار کاهش یافت؛
• هدف گذاری مقامات ترکیه برای افزایش صادرات به 250 میلیارد دلار در سال 2022؛
• برای اولین بار سهم ترکیه در تجارت جهانی از 1 درصد گذشت؛
• سهم 89 میلیاردی استانبول از کل حجم صادرات ترکیه (بیش از یک سوم)؛
• صادرات 3 میلیارد دلاری استان کوجالی در طول سال 2021؛
• صادرات 15 میلیارددلاری از استان بورسا؛
• صادرات 12.2 میلیارد دلاری از استان ازمیر؛
• استان غازی‌آنتپ با 10.1 میلیارد دلار، آنکارا با 9.3 میلیارد دلار و مانیسا با 5.2 میلیارد دلار صادرات نیز در رده‌های پنجم تا هفتم استان‌های دارای بیشترین صادرات قرار گرفتند؛
• صادرات منطقه مدیترانه با 46 درصد افزایش به 16.3 میلیارد دلار رسید؛
• صادرات 1.1 میلیارد دلاری از استان ترابزون؛

 

حوزه کشاورزی و جنگلی

• صادرات محصولات کشاورزی با افزایش 22.2 درصدی به بیش از 29.7 میلیارد دلار رسید (13.2% از سهم کل صادرات ترکیه)؛
• بیشترین صادرات در حوزه کشاورزی مربوط به بخش حبوبات، غلات و دانه‌های روغنی به میزان 9.1 میلیارد دلار می‌باشد؛
• صادرات میوه و سبزیجات تازه با افزایش 13 درصدی به 2.7 میلیارد دلار رسید؛
• درآمد 2.6 میلیارد دلاری ترکیه از صادرات فندق در سال 2021 (ترکیه بزرگترین صادرکننده فندق در جهان است)؛
• صادرات 1.4 میلیارد دلاری شیلات؛
• کل صادرات بخش مبلمان، کاغذ و محصولات جنگلی ترکیه در سال 2021 به 7 میلیارد دلار بالغ شد؛
• سهم 4.2 میلیارد دلاری بخش مبلمان از حوزه مذکور؛
• کسب درآمد 780 میلیون دلاری ترکیه از صادرات 1میلیون و 370 هزار تُن ماکارونی؛
• صادرات پسته با رشد 76 درصدی به 209 میلیون دلار رسید؛
• صادرات 180 میلیون دلاری سیب از ترکیه؛
• ترکیه طی 7 سال گذشته در صدر فهرست کشورهای صادرکننده آرد در جهان قرار داشته است؛

 

حوزه صنعت، تکنولوژی و ماشین‌آلات

• صادرات خودرو با افزایش 15درصدی به 29.3 میلیارد دلار رسید؛ (اختصاص حدود 19 میلیارد دلار معادل 64.5 درصد به بازار اروپا)
• بخش لوازم خانگی با صادرات 26 میلیون محصول در سال گذشته در مقام نخست اروپا قرار گرفت؛
• صادرات 9.5 میلیارد دلاری خودروی سواری؛
• صادرات بخش ماشین‌آلات و تجهیزات با افزایش 21.4 درصدی به 22.4 میلیارد دلار رسید؛
• صادرات 14.1 میلیارد دلاری محصولات مرتبط با بخش برق و الکترونیک از ترکیه؛ز ترکیه ه اس
• صادرات 6.1 میلیارد دلاری سیستم‌های تهویه مطبوع ترکیه به 200 کشور از جمله کشورهای اروپایی؛
• صادرات ظروف شیشه‌ای ترکیه با 33.5 درصد افزایش به 6 میلیارد دلار رسید. این بخش از نظر کیفیت نیز 21 درصد افزایش داشته است؛
• صادرات 5.9 میلیارد دلاری در بخش معدن. بیشترین صادرات با 1.6 میلیارد دلار به چین انجام شد؛
• صادرات منسوجات خانگی ترکیه به 3.1 میلیارد دلار رسید؛
• رکورد صادرات صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال 2021 با بیش از 3.2 میلیارد دلار شکسته شد(آمریکا با واردات 1.1 میلیارد دلار بزرگترین مشتری تولیدات صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه)؛
• صادرات بیش از 3.1 میلیارد دلاری فرش از ترکیه. آمریکا با 1.2 میلیارد دلار مقصد نخست فرش ترکیه؛
• صادرات بخش کشتی و قایق‌ تفریحی ترکیه با افزایش 18.3 درصدی به 1.6 میلیارد دلار رسید؛
• صادرات خودروهای یدک‌کش تولید ترکیه از 1 میلیارد دلار گذشت؛
• صادرات محصولات چرمی ترکیه به 73 میلیارد دلار رسید که 1 میلیارد و 6 میلیون دلار از آن به صنعت کفش اختصاص دارد؛
• تولید فولاد خام در ترکیه با 7 درصد افزایش به 40.4 میلیون تن رسید؛
• صادرات 137 میلیون دلاری دوچرخه از ترکیه؛

حجم روابط تجاری با کشورها

         

• آلمان بزرگترین شریک صادراتی ترکیه در سال 2021 شد. صادرات ترکیه به آلمان با رشد 32.8 درصدی به 17.7میلیارددلار رسید؛
• صادرات 13.2 میلیارد دلاری به انگلیس (رتبه دوم صادرات)؛
• صادرات 12.8 میلیارد دلاری ترکیه به آمریکا (رتبه سوم صادرات)؛
• صادرات 10.6 میلیارد دلاری به ایتالیا (رتبه چهارم صادرات)؛
• صادرات 20.8 میلیاردی ترکیه به کشورهای همسایه؛
• صادرات 9.1 میلیارددلاری ترکیه به عراق (بیشترین سهم در میان کشورهای همسایه)؛
• صادرات ترکیه به کشورهای دوردست با افزایش 42.2 درصدی به 27.1 میلیارد دلار رسید. (صادرات به آمریکای جنوبی 86.6 درصد، به کشورهای اروپایی غیرعضو اتحادیه اروپا 29 درصد، به خاورمیانه 22.6 درصد و به شمال آفریقا 44.8 درصد افزایش یافت. بیشترین افزایش صادرات به آمریکا با 12.8 بوده است)؛
• امضای 9 توافق نامه همکاری بین ترکیه و مجارستان؛
• اعلام لغو ویزا برای شهروندان ترک از سوی دولت تاجیکستان (تاریخ اجرا از ابتدای ژانویه 2022)؛
• سفر ولیعهد امارات به ترکیه و امضای 10 توافقنامه در زمینه انرژی، محیط زیست، امور مالی و تجارت؛
• وعده ولیعهد امارات به اختصاص 10 میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در ترکیه؛
• سفر اردوغان به قطر و امضای 15 توافقنامه همکاری در زمینه‌های بانکی، فرهنگی و گردشگری، بلایای طبیعی، دانشگاهی، بهداشتی و پزشکی، استانداردسازی، دیپلماسی و اوقاف و امور اسلامی؛
• امضای 8 تفاهم نامه همکاری بین ترکیه و ترکمنستان،
• خرید بیش از 75 درصد از سهام فرودگاه آلماتی قزاقستان توسط تاو ترکیه؛
• امضای توافق همکاری اقتصادی ترکیه- جمهوری ترک قبرس شمالی؛
• شراکت «ایرتیکت» آلمان با «بلیت‌بانک» ترکیه در زمینه فروش بلیط هواپیما؛
• امضای قرارداد سوآپ به ارزش 17.5 میلیارد لیر میان ترکیه و کره جنوبی؛
• ترکیه با امضای قراردادی نخستین ماهواره‌ فضایی خود را به آرژانتین صادر خواهد کرد؛
• برگزاری سومین نشست مشترک اقتصادی ترکیه و آفریقا در استانبول با حضور نمایندگانی از 45 کشور آفریقایی؛
• افتتاح شعبات دفاتر سرمایه‌گذاری و دفتر مالی ریاست جمهوری ترکیه در دوحه؛
• توافق عراق و ترکیه در مورد تسهیل روادید برای کارفرمایان دو کشور؛
• لغو روادید برای شهروندان ترکیه و آذربایجان؛
• لغو مالیات خدمات دیجیتالی از سوی آمریکا برای ترکیه؛
• آمریکا دو شرکت ترک را به دلیل همکاری با ایران تحریم کرد (شرکتVangurd Tec که در حوزه برق، الکترونیک و تولید قطعات یدکی ماشین‌آلات فعالیت می‌کند و شرکت مهندسی Gensıs که تولید کننده سیستم های الکترومکانیکی از جمله سیستم‌های امنیتی است)؛
• اعلام فرمان اردوغان برای معافیت ویزای ترکیه برای اتباع اندونزیایی؛
• انتخاب فرستاده ویژه از سوی دولت‌های ترکیه و ارمنستان برای عادی‌سازی روابط میان دو کشور؛
• اعلام لغو ممنوعیت ورود کالاهای ترک از سوی ارمنستان از ابتدای ژانویه 2022؛
• اعلام خبر آغاز پرواز میان استانبول و ایروان از سوی ترکیه از اوایل سال 2022؛

 

ملک، پیمانکاری، ساخت‌ و ساز

• پیمانکاران ترک در سال 2021 با 384 پروژه در 67 کشور، به حجم اقتصادی 29.3 میلیارد دلاری دست یافتند. به‌این‌ترتیب، حجم سبد پروژه‌های بین‌المللی با 11 هزار و 93 پروژه در 131 کشور، در مجموع به 451.5 میلیارد دلار رسید. تعداد نیروی‌ کار ترکیه در پروژه‌های خارج از کشور حدود 35 هزار نفر می‌باشد و هدف، افزایش آن به 100 هزار نفر پس از همه‌گیری کروناست؛
• ترکیه با 40 شرکت در فهرست "250 پیمانکار برتر بین‌المللی جهان" در سال 2021 پس از چین با78 شرکت و ایالات متحده آمریکا با 41 شرکت، در رتبه سوم جهان قرار گرفت؛
• 7 پیمانکار ترک در بین 100 شرکت برتر در لیست، با توجه به درآمد پروژه‌های بین‌المللی قرار دارند. یک شرکت پیمانکاری ترکیه‌ای نیز در بین 30 شرکت برتر پیمانکاری بین‌المللی قرار گرفت؛
• فروش حدود یک و نیم میلیون مسکن در ترکیه؛
• استانبول و آنتالیا، به ترتیب جایگاه اول و دوم در فروش مسکن را به خود اختصاص دادند؛
• سهم 3.9 درصدی فروش خانه به خارجی‌ها از کل فروش مسکن در سال گذشته؛

 

گردشگری، فرهنگی، ورزشی، علمی

• میزبانی از 30 میلیون گردشگر و کسب 24 میلیارد دلار درآمد با 100 درصد افزایش نسبت به سال 2020 (میانگین متوسط هزینه هر شخص 830 دلار برآورد شده است)؛
• درآمد یک میلیارد دلاری گردشگری سلامت ترکیه از میزبانی حدود 500 هزار بیمار خارجی؛
• ترکیه محبوب‌ترین مقصد تعطیلات برای گردشگران روسی در سال 2021 ؛
• توافق ترکیه و روسیه برای گسترش همکاری در بخش توریسم در چارچوب نقشه راه مشترک همکاری گردشگری؛
• بهره‌برداری از 4 استادیوم با ظرفیت 54 هزار و 255 نفر تماشاگر؛
• میزبانی از 164 رویداد بین‌المللی ورزشی از جمله فرمول 1؛
• برگزاری هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در مرکز نمایشگاه‌های سی‌ان‌آر اکسپوی استانبول؛
• چهارمین تیم تحقیقاتی دانشمندان ترکیه راهی قطب جنوب شدند؛
• قرار گرفتن ترکیه در جایگاه یکی از 3 کشور پیشرفته جهان در زمینه فناوری‌ پهپادی؛
• پرتاب ماهواره"ترک‌ست 5" ترکیه از پایگاه کیپ‌کاناورال؛
• شرکت ترکیه‌ای ترندیول در لیست 20 شرکت بزرگ استارت‌آپ فناوری اروپا در سال 2021 قرار گرفت. (ارزش بازار Trendyol در سال 2021 حدود 15 میلیارد دلار برآورد شده است)؛

انرژی

• ظرفیت کل انرژی بادی ترکیه از 10 هزار مگاوات فراتر رفته و تعداد شرکت‌های فعال در این زمینه به 3 هزار و 580 مورد رسید؛
• پایه سومین راکتور نیروگاه هسته‌ای آکویو گذاشته‌ شد؛
• جایگاه هفدهم ترکیه در کشورهای اروپایی در زمینه تولید برق از طریق انرژی‌های خورشیدی و بادی با سهم 12.9 درصدی در نیمه نخست سال2021. با احتساب تمامی قلم‌های منابع انرژی تجدیدپذیر، 39 درصد از کل برق ترکیه در دوره شش ماه نخست از طریق انرژی‌ تجدیدپذیر و 61 درصد به‌وسیله سوخت‌های فسیلی تأمین شده است؛
• افتتاح رسمی سد ایلیسو بر روی رود دجله با حضور اردوغان؛
• ثبت رکورد بالاترین ظرفیت تولید برق معادل 10 هزار و 750 مگاوات در نیروگاه‌های بادی ترکیه؛
• انتقال حدود 35 میلیارد متر مکعب گاز‌طبیعی از خط لوله ترک‌استریم (انتقال گاز روسیه به ترکیه و اروپا) طی دو سال؛
• امضای قرارداد چهارساله گازپروم اکسپورت روسیه با شرکت بوتاش برای تأمین سالانه چهار میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از طریق ترک‌استریم؛
• مشعل میدان گازی ساکاریا طی مراسمی‌با شرکت رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهور ترکیه از طریق ویدئو کنفرانس روشن شد؛
• آغاز فعالیت اولین کشتی شناور ذخیره‌سازی و گازرسانی گاز طبیعی ترکیه به نام ارطغرل غازی؛

متفرقه

• کاهش 5 درصدی نرخ بهره بانکی از سپتامبر تا دسامبر 2021 از سوی بانک مرکزی؛
• تورم سالانه ترکیه به 36.1 درصد رسید که بالاترین سطح در 19 سال گذشته بوده است؛
• سقوط 40 درصدی ارزش لیر ترک در برابر دلار، طی چهارماه آخر سال؛
• اعلام بسته 10 ماده ای تشویقی اردوغان برای کنترل نرخ ارز؛
• اعلام برنامه اقتصادی جدید ترکیه مبنی بر "رشد بالا، کسری حساب جاری پائین"؛
• با وجود افزایش ارزش لیر به‌واسطه اعلام مانیفست جدید اردوغان، ارزش لیر در سال 2021 همچنان 35 درصد نسبت به سال 2020 کاهش داشته است؛
• 16 میلیاد دلار کسری نقدی در خزانه‌داری ترکیه ناشی از اختلاف حساب میان 161.8 میلیارد دلار درآمد نقدی و 178.5 میلیارد دلار مخارج؛
• میانگین نرخ دلار در سال 2020، 8.88 و در دسامبر 2021 حدود 13.33 بوده است؛
• رشد7 درصدی اقتصاد ترکیه در سه ماهه اول سال 2021؛
• رشد 21.7 درصدی اقتصاد ترکیه طی 3 ماهه دوم سال و کسب رتبه دوم پس از انگلستان در بین کشورهای  در حال رشد OECD؛  
• رشد 7.4 درصدی اقتصاد ترکیه در سه ماهه سوم سال؛
• افزایش حجم دارایی شرکت‌های بخش تولید ترکیه طی 10 سال گذشته به حدود 4.6 برابر؛
• هالک بانک ترکیه در هیجدهمین جوایز تجاری بین‌المللی که توسط STEVIE برگزار شد،20جایزه کسب کرد و در زمینه خدمات مالی و بانکداری به‌عنوان بهترین بانک سال در جهان انتخاب شد؛
• اردوغان ذخایر بانک مرکزی ترکیه را بیش از 115 میلیارد دلار عنوان کرد؛
• افزایش سقف سواپ ارزی در ترکیه؛
• ریاست دوره‌ای 6 سازمان از جمله سازمان ترک به طور فعال و با موفقیت انجام گرفت؛
• ترکیه در رده دهم فهرست کشورهای دارنده «کلید سبز» قرار گرفت؛
• تصویب توافقنامه اقلیمی‌پاریس در مجلس ملی ترکیه. به‌دنبال این امر، نام وزارت محیط‌زیست و شهرسازی از تاریخ 1 نوامبر به "وزارت محیط زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی" تغییر یافت؛
• استخدام 6 هزار و 969 جوان معلول در بخش‌های دولتی؛
• خدمات رسانی به 7 هزار و 111 معلول و 13 هزار و 227 کودک در موسسات نگهداری از کودکان؛
• کمک 240 میلیون یورویی اروپا به کشورهای میزبان پناهجویان سوری؛
• آغاز روند اعطای کارت‌های اقامت دائم موسوم به کارت‌های«تورکواز» به مهاجران خارجی شاخص که در توسعه و ترقی ترکیه می‌توانند مشارکت داشته باشند؛
• جابجایی 48.8 میلیون مسافر از طریق ترکیش ایرلاینز طی یکسال؛
• حمل و جابجایی 1.9 میلیون تن محموله و بسته پستی توسط ترکیش ایرلاینز؛
• افزایش تعداد هواپیماهای ناوگان ترکیش ایرلاینز به 370 فروند؛
• بواسطه حذف کیسه‌های پلاستیکی، از تولید 354 هزار تن زباله پلاستیکی جلوگیری و با جلوگیری از واردات مواد خام پلاستیکی، حدود 2.44 میلیارد لیره صرفه‌جویی شد؛
• بنا بر اظهارات اردوغان، در ماه نوامبر 64.6 میلیارد لیر از نیازمندان حمایت به عمل آمد؛
• تکمیل50 خوابگاه دانشجویی با ظرفیت 60 هزار و 339 تخت؛
• تزریق 138 میلیون دوز واکسن در سال 2021؛
• ترکیه در سیستم صدور گواهینامه دیجیتال واکسن کرونای اتحادیه اروپا قرار گرفت؛
• آغاز تولید انبوه واکسن ملی تورکواک و همچنین آغاز تزریق آن در بیمارستان‌های دولتی از 30 دسامبر 2021؛

جدول مقایسه حجم تجارت خارجی ترکیه در سالهای 2019 لغایت 2021 (برحسب میلیارد دلار)