بررسی دلایل کم عمق شدن کانال کشتیرانی ولگا- خزر و پیامد های آن

در نشست شورای فعالیت دریایی منطقه با حضور استاندار آستراخان در تاریخ 2021/12/27(مطابق با 1400/10/6) برگزار گردید، موضوعات مربوط به توسعه حمل بار از طریق کانال کشتیرانی ولگا – خزر به شرح زیر اراده گردید.

به گفته آقای دنیس آفاناسیف وزیر صنعت و تجارت استان آستراخان، کل ظرفیت بنادر استان آستراخان معادل 16/5میلیون تن بوده است. به دلیل محدودیت های صادرات غلات و اعمال عوارض جدید برای صادرات چوب، بر اساس نتایج 11 ماه سال 2021 میزان بارگیری و تخلیه کالا به میزان 15/9 درصد کاهش یافته است. دولت روسیه از تاریخ 2022/1/2لغایت 2022/12/31 (مطابق با 12 دی 1400 لغایت 10 دی 1401) با اعمال عوارض جدید صادرات برخی از انواع چوب با رطوبت بیش از 22 درصد و ضخامت و عرض بیش از 10 سانتیمتر، محدودیت های صادرات چوب را گسترش می دهد. عوارض صادراتی به میزان 200 یورو بابت 1 متر مکعب درختان سوزن برگی و از 250 تا 370 یورو بابت یک متر مکعب درختان پهن برگ (بلوط، راش و ون) تعیین گردیده است. سال قبل عوارض صادرات درختان سوزن برگی و بلوط 10 درصد اما حداقل 13 تا 15 یورو بابت یک متر مکعب و عوارض صادرات درختان راش و ون 10 درصد اما حداقل 50 یورو بابت یک متر مکعب بود. این عوارض فقط برای صادرات چوب خارج از منطقه اتحادیه اقتصادی اوراسیا اعمال خواهند شد. ممنوعیت صادرات چوب فرآوری نشده (چوب خام) از تاریخ 2022/1/1 (مطابق با 1400/10/11) به موقع اجرا گذاشته شده است.

از تاریخ 15 فوریه لغایت 30 ژوئن سال 2021 (مطابق با 1399/11/27 لغایت 1400/4/9) سهمیه صادرات غلات از فدراسیون روسیه به 17/5میلیون تن بود. عوارض صادرات گندم در چارچوب این سهمیه بندی به میزان 25 یورو بابت هر تن بود. از تاریخ 2021/3/1 (مطابق با 1399/12/11) عوارض گندم تا 50 یورو بابت هر تن افزایش یافت. 2021/3/15 (مطابق با 1399/12/25) عوارض صادراتی ذرت 25 یورو و جو 10 یورو برای هر تن بود. همه این عوارض تا 2021/6/1 (مطابق با 1400/3/11) اعتبار داشتند. از تاریخ 2021/6/2 (مطابق با 1400/3/12) تعرفه شناور دائمی‌برای گندم، جو و ذرت مشخص گردید. مقرر است که در سال جاری سهمیه بندی صادرات غلات از فدراسیون روسیه به 11 میلیون تن و گندم به میزان 8 میلیون تن برسد. در سال 2022 سهمیه بندی گندم به صورت جداگانه مشخص گردیده است. بر اساس پیش بینی وزارت کشاورزی فدراسیون روسیه، در سال جاری (از ماه ژوئن سال 2022 لغایت ماه ژوئن سال 2023) صادرات غلات به میزان 48 میلیون تن و صادرات گندم به میزان 37 میلیون تن خواهد رسید.

شایان ذکر است که ظرفیت های بندری موجود در استان آستراخان به میزان 14/5درصد مورد استفاده قرار گرفته اند. گردش بار بنادر دریایی روسیه طی 11 ماه سال جاری به میزان 1/7درصد افزایش یافته و حجم گردش بار بنادر حوزه دریای خزر با کاهش 13 درصد به 6/5 میلیون تن رسیده است. بنابر اعلام وزیر صنعت و تجارت استان آستراخان، کاهش گردش بار با وضعیت کانال کشتیرانی ولگا- خزر ربط مستقیم دارد. وی افزود: « میزان کارهای لایروبی انجام شده کافی نیست و کشتی‌ها روی گل می نشینند». آقای ایگور بابوشکین استاندار آستراخان بر کم آبی رودخانه ولگا نیز تأکید نمود. وی ابراز امیدواری کرد که ترافیک حمل بار و گردش بار از طریق کریدور حمل و نقل «شمال- جنوب» و ترمینال حمل و نقل در بندر اولیا افزایش یابد. استاندار آستراخان به سازمان بنادر دریایی روسیه شعبه آستراخان دستور داد که اقدامات لازم در راستای برطرف نمودن محدودیت های حمل بار از طریق کانال کشتیرانی ولگا- خزر بعمل آید.

از جمله مهمترین عوارض منفی عدم لاریروبی رودخانه ولگا – خزر، کاهش و محدودیت تردد کشتی‌های باری به اسکله‌های این بندر در آستراخان می‌باشد. همچنین این امر می‌تواند به کاهش ظرفیت بارگیری بنادر رودخانه و کاهش درآمد آنها اثر گذار باشد.یکی دیگر از عوارض منفی مربوط به عدم لایروبی به موقع این رودخانه در حوزه آستراخان می‌تواند بر کاهش فعالیت های صنایع کشتی سازی آستراخان اثر گذار باشد که به ویژه در زمینه ساخت کشتی‌های تخصصی سنگین مانند سکوهای حفاری ، بهره برداری و سکوهای مسکونی فعالیت می نمایند. در گذشته چندین نهاد در آستراخان متولی و مسئول لایروبی کانال آبی ولگا – خزر بود لکن براساس تصمیم جدید مقرر گردید مسئولیت این امر را خود دولت محلی استان آستراخان عهده دار شود و این نهاد نقش هماهنگ کننده با نهادها و سازمان دیگر را ایفاء نماید.

 شایان ذکر است میانگین متوسط عمق کانال ولگا – خزر 2 متر است لکن کشتی‌های ترددی توسط افراد راهبر به سمت مسیر عمیقتر رودخانه هدایت می‌شوند تا از به گل نشستن پرهیز نمایند. بهرحال رودخانه ولگا ذاتا مولد گل و لای است و چنانچه بطور متناوب لایروبی نشود مستعد به گل نشاندن کشتی‌های متردد دراین رودخانه است. از این نظر این موضوعات برای مقامات محلی دولت آستراخان واجد اهمیت می‌باشد.