جایگاه حمایت از مالکیت معنوی در مالزی

مالزی در طی سال‌های اخیر، اهتمام جدی در ارتقای نوآوری و تقویت زیرساخت‌های مالکیت فکری خود داشته است، به‌طوری که در گزارش اخیر سازمان جهانی مالکیت فکری پیرامون وضعیت نوآوری در جهان، در رده سی و پنجم فهرست کشورهای برتر جای گرفته است. همچنین این کشور در جدیدترین گزارش شاخص بین‌المللی مالکیت فکری که از سوی مرکز جهانی سیاست نوآوری اتاق بازرگانی آمریکا انتشار یافته، در رده بیست و چهارم و بالاتر از چین جای گرفته است.

مالکیت معنوی در مالزی

سیستم مالکیت فکری در مالزی توسط شرکت مالکیت فکری (MyIPO) اداره می‌شود که یکی از آژانس های زیر نظر وزارت تجارت داخلی و امور مصرف کنندگان است. حفاظت از مالکیت معنوی در مالزی شامل اختراعات، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، کپی رایت، نشانه‌های جغرافیایی و طراحی چیدمان مدارهای مجتمع[1] است. مالزی عضو سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) [2]و امضاکننده کنوانسیون پاریس و کنوانسیون برن است که بر حفظ حقوق مالکیت معنوی حاکم است. همچنین این کشور یکی از امضاکنندگان موافقتنامه جنبه‌های تجاری مرتبط با حقوق مالکیت فکری (TRIPS)[3] است که تحت نظارت سازمان تجارت جهانی (WTO) امضا شده است. تلاش دولت مالزی بر این است تا از سرمایه گذاران داخلی و خارجی حمایت کافی داشته باشد و قوانین مالکیت معنوی خود را مطابق با استانداردهای بین المللی تنظیم نماید که توسط شورای TRIPs به صورت دوره ای بررسی می‌شود.

همانطور که اشاره شد شرکت مالکیت معنوی مالزی بر سیستم IP این کشور نظارت و مدیریت می‌کند. صاحبان IP های خارجی می‌توانند برای علائم تجاری، پتنت ها، طرح های صنعتی و نشانه‌های جغرافیایی، حقوق IP خود را در مالزی ثبت کنند یا درخواست دهند. یک آدرس اقامتی در مالزی و یک نماینده یا وکیل محلی معمولاً هنگام ثبت درخواست IP  در  شرکت مذکور مورد نیاز است.

مالزی به عنوان یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی و سازمان جهانی مالکیت فکری، به طور کلی استانداردهای بین المللی مالکیت معنوی را که توسط موافقت نامه جنبه‌های تجاری مرتبط با حقوق مالکیت معنوی تعیین شده است رعایت می‌کند. این کشور همچنین یکی از طرفین معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) و پروتکل مادرید است. متقاضیان ثبت اختراع و علائم تجاری می‌توانند از این سیستم های بین المللی برای ثبت درخواست های بین المللی ثبت اختراع و علامت تجاری برای کسب حمایت در مالزی استفاده کنند. ثبت علامت تجاری به مدت ده سال از تاریخ درخواست معتبر است و هر ده سال یکبار قابل تمدید است.

حق چاپ در مالزی بدون نیاز به ثبت نام محافظت می‌شود. با این حال، صاحب حق چاپ ممکن است با ارسال یک اعلان داوطلبانه حق چاپ در MyIP، حق چاپ را ثبت کند. گواهی رسمی‌کپی رایت ثبت شده ممکن است به عنوان مدرک اولیه از جزئیات حق چاپ ثبت شده باشد و در تمام دادگاه‌های مالزی قابل پذیرش است.

در مالزی، دادگاه‌های مالکیت فکری متشکل از 15 دادگاه با صلاحیت کیفری و 6 دادگاه عالی با صلاحیت مدنی و تجدیدنظر در سال 2007 تأسیس شدند. اختلافات مربوط به  مالکیت فکری می‌تواند پیچیده باشد بنابراین، در صورت نیاز به اقدام قانونی، به صاحبان حقوق مالکیت معنوی توصیه می‌شود که از وکلای محلی که در قوانین مالیکت معنوی و دعاوی حقوقی متخصص هستند، مشاوره بگیرند. همچنین توصیه می‌شود که شرکت‌های کوچک و متوسط اهمیت همکاری با انجمن‌ها و سازمان‌های تجاری برای حمایت از تلاش‌ها در حفاظت از IP و جلوگیری از جعل را مد نظر داشته باشند.

ثبت اختراعات

قانون ثبت اختراع 1983 و مقررات ثبت اختراع 1986 صیانت از حق اختراع در مالزی را کنترل می‌کند. متقاضی در صورتی که مقیم مالزی باشد می‌تواند مستقیماً درخواست ثبت اختراع را ارائه دهد. درخواست خارجی فقط می‌تواند از طریق یک نماینده ثبت اختراع در مالزی که از طرف متقاضی اقدام می‌کند، ثبت شود. مشابه قوانین سایر کشورها، یک اختراع در صورتی قابل ثبت است که جدید باشد، دارای یک مرحله اختراعی باشد و از نظر صنعتی قابل اجرا باشد. مطابق با TRIPS، قانون اختراعات یک دوره حفاظتی 20 ساله از تاریخ ثبت درخواست را تعیین می‌کند. بر اساس این قانون، گواهی نوآوری ابزار یک دوره اولیه حفاظت از ده سال از تاریخ ثبت درخواست و قابل تمدید برای دو دوره متوالی دیگر به مدت پنج سال در هر موضوع برای استفاده است. صاحب اختراع حق بهره برداری از اختراع ثبت شده، واگذاری یا انتقال اختراع و انعقاد قرارداد مجاز را دارد. اما استثنائات ثبت اختراع مانند مجوز اجباری و واردات موازی را  نیز شامل می‌شود.

علائم تجاری

حفاظت از علائم تجاری در مالزی توسط قانون علائم تجاری 1976 و مقررات علائم تجاری 1997 کنترل می‌شود. این قانون از علائم تجاری و علائم خدماتی ثبت شده در این کشور حمایت می‌کند. پس از ثبت نام، هیچ شخص یا شرکتی غیر از مالک یا کاربران مجاز آن نمی‌تواند از آن علامت استفاده کند. دوره حفاظت ده سال است که پس از آن برای یک دوره هر ده سال قابل تمدید است. مالک علامت تجاری یا علامت خدماتی حق معامله یا واگذاری و همچنین مجوز استفاده از آن را دارد. همانند اختراعات، در حالی که متقاضی محلی ممکن است به تنهایی درخواست خود را ارائه دهد، متقاضیان خارجی باید این کار را از طریق نمایندگی‌های علامت تجاری ثبت شده انجام دهند.

طرح های صنعتی

حمایت از طرح صنعتی در مالزی توسط قانون طرح‌های صنعتی 1996 و مقررات طرح‌های صنعتی 1999 انجام می‌شود. این قانون حقوق طرح‌های صنعتی ثبت‌شده را به عنوان یک دارایی شخصی که قابلیت واگذاری و انتقال بر اساس قانون را دارد، ارائه می‌کند. از جمله شرایط لازم برای واجد شرایط بودن ثبت طرح های صنعتی این است که آن طرح باید اولا جدید باشند و در مرحله بعد شامل روش ساخت و ساز یا طراحی که صرفا بر اساس عملکرد دیکته می‌شود، نباشد. علاوه بر این، طراحی نباید وابسته به ظاهر کالای دیگری باشد که جزء لاینفک آن است.

متقاضیان داخلی می‌توانند ثبت نام خود را به صورت انفرادی یا از طریق نمایندگی طرح های صنعتی تعیین شده ثبت کنند. با این حال، متقاضیان خارجی باید به دنبال خدمات یک نمایندگی طرح های صنعتی ثبت شده باشند. طرح‌های صنعتی ثبت‌شده برای یک دوره اولیه پنج ساله محافظت می‌شوند و این قابلیت را دارند تا برای چهار دوره متوالی دیگر تمدید شود و یک دوره حفاظتی کلی 25 سال فراهم شود. قانون طرح های صنعتی 1996 مالزی در سال 2013 اصلاح و لازم الاجرا شده است. این اصلاحات شامل تازگی جهانی، افزایش مدت حفاظت، معرفی سیستم مجله IP و مقرراتی برای کسب درآمد و اوراق بهادار کردن طرح های صنعتی است.

کپی رایت

مالزی براساس قانون حق چاپ 1987 حمایت جامعی از آثار حق چاپ فراهم می‌کند. این قانون ماهیت آثار واجد شرایط برای کپی رایت (که شامل برنامه‌های رایانه‌ای می‌شود)، دامنه حمایت و نحوه اعطای حمایت را مشخص می‌کند. حق نسخه برداری در هر اثر واجد شرایط حمایت از حق چاپ وجود دارد و نویسنده آن شخص واجد شرایط است. حفاظت از حق چاپ برای آثار ادبی، موسیقی یا هنری برای مدت زمان حیات نویسنده و 50 سال پس از مرگ وی است. در ضبط صدا، پخش و فیلم، حفاظت از حق چاپ به مدت 50 سال پس از اولین انتشار یا ساخته شدن آثار است. این قانون همچنین از حقوق اجراکننده در اجرای زنده حمایت می‌کند که به مدت 50 سال از آغاز سال تقویمی‌پس از سالی که اجرای زنده اجرا شده یا در یک ضبط صدا ثابت شده است، ادامه خواهد داشت.

ویژگی منحصر به فرد این قانون گنجاندن مقرراتی برای اجرای آن است. اصلاحیه قانون حق چاپ 1987، که در  سال 2003 اجرایی شد، قدرت دستگیری (از جمله دستگیری بدون حکم) را به افسران اجرای احکام وزارت تجارت داخلی و امور مصرف کنندگان (MDTCA) اعطا می‌کند. این تیم ویژه از افسران وزارت مربوطه این اختیار را دارد که وارد اماکن مشکوک به داشتن نسخه‌های متخلف و جست و جو و توقیف نسخه‌ها و سازهای متخلف شود. اصلاحیه قانون حق چاپ در مارس 2012 لازم الاجرا شد. این قانون مطابق با توسعه فناوری و برای پایبندی به کنوانسیون‌ها / معاهدات بین المللی IP مربوط به حق چاپ و حقوق مرتبط اصلاح شد. از جمله اصلاحات عمده می‌توان به معرفی سیستم اطلاع رسانی داوطلبانه حق چاپ، تنظیم سازمان مدیریت جمعی (CMO) و گسترش عملکرد دادگاه حق چاپ اشاره کرد.

طراحی چیدمان مدارهای مجتمع

قانون طرح‌بندی مدارهای مجتمع مالزی، حفاظت از طراحی چیدمان مدارهای مجتمع را بر اساس اصالت، اختراع خود خالق و این واقعیت که خلقت آزادانه ایجاد شده است، فراهم می‌کند. برای طراحی چیدمان مدار یکپارچه، ثبت نامی وجود ندارد. مدت حفاظت 10 سال از تاریخ بهره برداری تجاری یا 15 سال از تاریخ ایجاد در صورت عدم بهره برداری تجاری می‌باشد. این قانون همچنین اجازه می دهد تا در صورتی که چنین حقوقی که طبق قانون به رسمیت شناخته شده اند نقض شده باشد، اقدامی‌ توسط مالک انجام شود. حق نیز می‌تواند به طور جزئی یا تماماً از طریق واگذاری، جواز، وصیت یا از طریق اجرای قانون منتقل شود. این قانون مطابق با توافقنامه TRIPS برای ارائه تضمینی به سرمایه گذاران در صنعت الکترونیک مالزی و تضمین رشد فناوری در این کشور اجرا می‌شود.

نشانه‌های جغرافیایی

قانون نشانه‌های جغرافیایی در سال 2000 در مالزی تصویب شد تا از کالاهایی که بنام مکانی خاص تولید می‌شوند حمایت می‌کند. این مکان خاص جایی است که کیفیت معین، شهرت یا سایر ویژگی‌های کالا اساسا به منشأ جغرافیایی آنها نسبت داده می‌شود. این حمایت برای کالاهایی مانند محصولات طبیعی یا کشاورزی یا هر محصول صنایع دستی یا صنعتی قابل اعمال است. علائم جغرافیایی که مغایر با نظم عمومی یا اخلاق عمومی‌باشد تحت حمایت این قانون نخواهد بود. متقاضیان محلی می‌توانند ثبت نام خود را به صورت انفرادی یا از طریق یک نماینده نشان جغرافیایی ثبت شده ثبت کنند. با این حال، متقاضیان خارجی باید به دنبال خدمات یک نماینده نشان جغرافیایی ثبت شده باشند. دوره حفاظت ده سال است و پس از آن برای یک دوره هر ده سال قابل تمدید است.

 

[1] layout designs of integrated circuits

[2] World Intellectual Property Organisation

[3] Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights