اقتصاد ویتنام؛ گذشته، اصلاحات و دستاوردها(3)

ویتنام پس از 35 سال اجرای برنامه «دوی موی»، نرخ رشد بالای اقتصادی(حدود 7 درصد در دهه گذشته)، ایجاد ثبات در اقتصاد کلان و کنترل تورم، رشد چشم‌گیر تجارت خارجی (از 2.9 میلیارد دلار در سال 1986 به 544 میلیارد دلار در سال 2020)، رشد سرمایه‌گذاری خارجی (384 میلیارد دلار تا سال 2020)، کاهش فقر (افزایش درآمد سرانه از 84 دلار در سال به 2800 دلار در سال 2020) و ادغام روز‌افزون در اقتصاد جهانی را تجربه نموده است.

تحولات و دستاوردهای اقتصادی ویتنام پس از 35 سال اجرای برنامه «دوی‌ موی»

برنامه «دوی‌ موی» اساساً برای تبدیل اقتصاد مبتنی بر برنامه‌ریزی متمرکز به یک اقتصاد مبتنی بر مکانیسم بازار طراحی گردیده بود. اصلاحات اقتصادی انجام شده توسط دولت ویتنام شامل توسعه اقتصادی فراگیر و چندبخشی، بازسازی ساختار اقتصادی، تثبیت محیط اقتصادی- اجتماعی، ارتقاء علم و فناوری و ادغام در اقتصاد بین­ المللی می‌باشد. بعد از 35 سال اجرای برنامه «دوی موی»، شاهد تحولات ملموس اقتصادی ویتنام نسبت به سالهای قبل از اجرای این برنامه هستیم.

میزان تولید ناخالص ویتنام در سال 2020 میلادی به رقم 271 میلیارد دلار رسیده­ و این کشور رتبه چهارم اقتصاد کشورهای عضو آسه ­آن را به خود اختصاص داده ­است. سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2020 به حدود 2800 دلار رسید[1] که این رقم اختلاف بسیار معناداری با درآمد سرانه 86 دلاری پیش از اجرای برنامه نوسازی اقتصادی ویتنام دارد.

حجم تجارت این کشور در سال 2020 به رقم 543.9 میلیارد دلار رسیده است. در حال حاضر، ویتنام با 224 کشور و منطقه در جهان ارتباط تجاری دارد و پس از سنگاپور، بالاترین میزان موافقتنامه تجارات آزاد و تجارت ترجیحی با کشورهای دیگر را امضاء نموده است.

در ادامه بصورت اجمالی به دستاوردهای ویتنام در عرصه رشد و توسعه اقتصادی پرداخته می‌شود.

 حذف اقتصاد بسته و دستوری و حرکت به سوی اقتصاد مبتنی بر بازار

کاهش سهم بخش دولتی و کشاورزی در ساختار اقتصادی فعلی ویتنام و حرکت به سمت اقتصادی مبتنی بر بخش صنعت و خدمات، نشانگر این تغییر رویکرد می‌باشد. این تغییرات ثمره تلاش دولت برای تبدیل یک اقتصاد یارانه‌ای و وابسته به کشاورزی به یک اقتصاد مبتنی بر بازار و با محوریت بخش صنعت و خدمات می‌باشد.

سرعت بالای رشد اقتصادی

علیرغم شیوع بیماری کووید 19 در سراسر جهان در سال 2020 که بصورت قابل توجهی موجب رکود و کاهش رشد اقتصاد جهانی گردید، اقتصاد ویتنام همچنان رشد خود را حفظ نموده و یکی از کشورهای جهان با نرخ رشد مثبت در شرایط همه‌گیری کرونا بود. میزان تولید ناخالص این کشور در سال 2020 به رقم 271 میلیارد دلار رسید که این میزان حدوداً 10 برابر بیشتر از سال 1986 می‌باشد. همچنین درآمد سرانه ویتنام در سال 2020 حدود 2800 دلار گزارش گردیده است.

 ایجاد ثبات در اقتصاد کلان و کنترل تورم

 نرخ تورم در ویتنام از نرخی سه رقمی در سال 1986 به کمتر از 4 درصد طی سال­های 2020-2016 رسیده است. بازار پول و ارز ویتنام اساساً، بازار باثباتی بوده و اعتبارات و سرمایه مورد نیاز بویژه برای بخش تولید و بخش‌های اولویت­ دار تضمین شده ­است. متوسط سرعت رشد بهره ­وری نیروی ­کار در خلال سالهای 2020-2016 حدود 5.8 درصد در سال بوده است. همچنین نسبت سرمایه به تولید[2] در ویتنام از 6.3 در دوره­ی 2015-2011 به 6.1 در دوره‌ی 2019-2016 کاهش یافته­ است.

 رشد چشم­گیر تجارت خارجی ویتنام

حجم واردات و صادرات این کشور از 2.9 میلیارد دلار در سال 1986 به 543.9 میلیارد دلار سال 2020 افزایش یافته است. به عبارت دیگر پس از اجرای موفقیت‌آمیز برنامه نوسازی اقتصادی ویتنام، حجم تجارت این کشور با دنیا بیش از 186 برابر افزایش پیدا کرده است. متوسط رشد سالانه صادرات طی سال­های 2020-2001 به میزان 17.2 درصد گزارش گردیده است. بر اساس گزارش مرکز تجارت بین‌المللی، صادرات ویتنام در سال 2020 رتبه نوزدهم را در جهان به خود اختصاص داده ­است. در خلال سال­های 2016 تا 2020، تراز تجاری ویتنام همواره مثبت بوده ­است. میزان ذخیره ارزی ویتنام از 12.4 میلیارد دلار در سال 2010  به 90 میلیارد دلار در سال 2020 افزایش یافته است.[3]

 رشد سرمایه گذاری خارجی

 از سال 1988 تا پایان 2020 میلادی، 133 کشور و منطقه مختلف جهان در ویتنام سرمایه‌گذاری نموده‌اند. پس از گذشت 32 سال، مجموع سرمایه‌گذاری خارجی در ویتنام تا 2020  به رقم 384 میلیارد دلار رسیده ­است.[4]

کاهش فقر

میزان خانوارهای فقیر بر اساس شاخص فقر چندبعدی (Multidimensional poverty) در ویتنام در سال 2020 بیش از 50 درصد نسبت به سال 2016 کاهش یافته است و از 9.9 درصد در سال 2016 به 4.8 درصد در سال 2020 رسیده است. جمعیت طبقه متوسط در ویتنام نیز به سرعت در حال رشد است. در سال 2020، طبقه متوسط این کشور حدود 16 درصد جمعیت این کشور را تشکیل داده ­است.

ادغام روزافزون ویتنام در اقتصاد جهانی

تاکنون ویتنام با بیش از 224 کشور و منطقه سراسر جهان ارتباط اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری داشته­ و 15 موافقتنامه تجارت آزاد را امضا کرده است. همچنین 11 موافقت‌نامه مشارکت جامع استراتژیک و 16 موافقت‌نامه مشارکت استراتژیک را با دیگر کشورها به امضاء رسانده است. این کشور در بیش از 500 موافقتنامه دوجانبه و چندجانبه در حوزه­های مختلف عضو بوده و بر اساس آنها با شرکای خود مشارکت و فعالیت می‌نماید.  

ویتنام در میان شرایط نه چندان مطلوب اقتصاد جهانی در سال 2020، مانند یک ستاره نوظهور ظاهر شده­ است. این اتفاق تصادفی نیست، بلکه نتایج تلاش­های سالها تغییر و درهم‌تنیدگی کل دولت، نهادها، شرکت­ها و مردم ویتنام با خود و با جهان می‌باشند.

 کلام آخر:

طی 35 سال اجرای موفقیت‌آمیز برنامه نوسازی اقتصادی موسوم به «دوی موی»، ویتنام موفق گردیده است تا از یک کشور فقیر و منزوی در اوایل سالهای دهه 80 میلادی، به کشوری در حال توسعه با سرعت بالای رشد اقتصادی تبدیل گردد. این کشور با اجرای برنامه «دوی موی» اقتصادی در سال 1986 و همزمان اجرای موفق آن در حوزه سیاست خارجی توانسته است، دستاوردهای شگفت‌انگیزی کسب نماید به نحوی که کشورهای در حال توسعه، به عنوان یک کشور موفق در اجرا و تحقق رشد و توسعه اقتصادی به آن می‌نگرند. در واقع اتخاذ و اجرای ماهرانه و موفقیت‌آمیز سیاست­های خارجی و داخلی همراه با پیش­بینی صحیح درباره تحولات جهان به منظور ارتقاء اقتصادی و حفظ موقعیت کشور، رمز موفقیت ویتنام بوده است.

 

[1].https://nhandan.vn/cong-tac-chuan-bi-dai-hoi/kinh-te-viet-nam-nhin-lai-sau-35-nam-doi-moi-631604/

 [2]. نسبت سرمایه به تولید (ICOR: Incremental capital output ratio): یکی از شاخص‌های اقتصاد کلان است که نشان می دهد چه میزان سرمایه اضافی برای افزایش یک واحد پول از تولید ناخالص داخلی مورد نیاز است. ICOR  بر اساس وضعیت اقتصادی و اجتماعی در دوره­های مختلف و همچنین وابسته به ساختار سرمایه گذاری و کارایی استفاده از سرمایه متغییر می‌گردد. اگر ICOR پایین باشد، کارایی سرمایه‌گذاری بسیار بالا است و بالعکس.

[3].https://nhandan.vn/nhan-dinh/vi-the-va-co-do-kinh-te-viet-nam-631311/

[4] گزارش سرمایه گذاری خارجی در ویتنام 2020، وزارت برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری:

http://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai.aspx?idTin=48566&idcm=208