معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

۱۴۰۰/۰۵/۰۹- ۰۸:۰۰ - مشاهده: ۴۳۶

استراتژی حمل و نقل و ترانزیت ترکمنستان

ترکمنستان علی‌رغم عدم دسترسی به آب­‌های آزاد قویا در تلاش است با استفاده از امکانات موجود، ‌‌جایگاه خود را در مسیر کریدورهای حمل و نقل و ترانزیت تقویت نماید.

ترکمنستان علی‌رغم عدم دسترسی به آب­‌های آزاد در تلاش است با استفاده از حداقل امکانات موجود، ‌‌جایگاه خود را در مسیر کریدورهای حمل و نقلی و ترانزیتی تقویت نموده و حتی مسیرهای جدیدی را نیز تعریف نماید. ترکمنستان در جهت وصول به این اهداف، در حال انجام اقدامات موثر در بخش­‌های توسعه زیرساخت‌ های حمل و نقلی (ریلی، جاده­ ای، بندری و فرودگاهی) در داخل کشور، ایجاد چارچوب‌­های حقوقی و قراردادی در سطح منطقه ای  و بین­‌المللی و  ایجاد زیرساخت‌­های حقوقی و تجاری داخلی می‌­باشد.

الف. وضعیت زیرساخت‌­ها و شبکه خطوط حمل و نقلی و ترانزیتی داخلی و بین‌المللی

شبکه ریلی ترکمنستان با عبور از همه شهرهای اصلی این کشور، از شمال به جنوب و از شرق به غرب و در امتداد مرز با همه همسایگان خود از طریق حداقل دو خط ریلی با کشورهای ایران – افغانستان – ازبکستان و قزاقستان مرتبط است. شبکه ریلی داخلی ترکمنستان که بخشی از سهم­‌الارث مسیر ریلی 46 هزار کیلومتری راه­‌آهن اتحاد جماهیر شوروی سابق است، بعد از استقلال کاملتر شده و با اتصال به چند شبکه بین‌المللی از جمله اتصال به راه‌­آهن سرخس – بندرعباس و همچنین خط گنبد – گرگان از مسیر کشورمان کامل­تر شده ‌­است.

این کشور در حال حاضر مشغول توسعه فنی و تکنیکی شبکه ریلی خود و تقویت لکوموتیوهای خطوط ریلی است. اخیرا قراردادی بین آژانس دولتی راه‌­آهن ترکمنستان با دو شرکت روسی در جهت توسعه کمی و کیفی بخش­‌هایی از شبکه راه‌­آهن ترکمنستان منعقد شد.

در بخش جاده‌­ای، این کشور در حال ساخت اتوبان جدید و مدرن از ترکمن­‌آباد (چارجو) به عشق‌­آباد به طول حدود 600 کیلومتر است. با تکمیل این پروژه و اتصال آن به اتوبان عشق‌­آباد – بندر ترکمن­‌باشی در ساحل دریای خزر (به طول حدود 550 کیلومتر)، مسیر جاده‌­ای ترکمنستان از شمال غرب کشور در کنار دریای خزر و نزدیک مرز قزاقستان به سمت جنوب (عشق‌­آباد) در امتداد مرزهای ایران و افغانستان و سپس امتداد آن به سمت شمال شرق در کنار مرزهای ازبکستان تکمیل می­‌شود. اخیرا رئیس­‌جمهور این کشور دستور صدور مناقصه ساخت پلی در امتداد تنگه قره‌بغاز و جاده منتهی به آن در ولایت بالکان ترکمنستان را صادر کرد. این پل، بخشی از بزرگراه ترکمنستان به قزاقستان است. همچنین بزرگراه مذکور از سمت جنوب به اتوبان ترکمن باشی - عشق آباد امتداد یافته و سپس از طریق جاده دیگری به سمت اینچـه­‌برون در مرز با ایران امتداد می‌­یابد. به عبارت دیگر، پل مذکور در مسیر ترانزیت جاده‌­ای ایران – ترکمنستان و قزاقستان قرار دارد. با ساخت این پل و جاده منتهی به آن که تصمیم به اجرای آن در سال 2017 اتخاذ شده ‌­است، انتظار می‌­رود حجم تجارت، مسافر و بار بین ترکمنستان، قزاقستان و کشورهای همسایه افزایش یابد.

در بخش دریایی، بندر ترکمن‌­باشی در ساحل شرقی دریای خزر جایگاه ویژه­‌ای در صنعت ترانزیت ترکمنستان و تجارت خارجی ترکمنستان دارد. دولت ترکمنستان در چند مرحله این بندر را بازسازی و توسعه داده است. مهم­ترین مراحل بازسازی آن بین سال­‌های 2000 تا 2003، 2014 و سال 2018 انجام گرفت. در طرح اخیر، در حدود یک و نیم میلیارد دلار صرف بازسازی بندر مذکور شده است. در حال حاضر مساحت این بندر 375 هکتار می‌­باشد و ظرفیت پذیرش کشتی‌­های کانتینری، رورو و باری را داشته و متصل به شبکه جاده‌­ای و ریلی ترکمنستان است. این بندر ظرفیت 17 الی 18 میلیون تن بار و جابجایی 300 هزار مسافر در سال را داشته و قادر به تبادل 75 هزار کامیون در سال است. همچنین این بندر دارای انبارهای نفتی برای پذیرش و صادرات نفت است. بندر مذکور با بنادر باکو در آذربایجان، آستراخان و اولیا در روسیه، امیر آباد، انزلی و نوشهر در ایران و آکتائو در قزاقستان ارتباط دریایی دارد.

ب. ایجاد بسترها و چارچوب‌های حقوقی و قراردادی در سطح منطقه‌ای و بین‌­المللی و اتخاذ دیپلماسی فعال حمل و نقلی و ترانزیتی

ترکمنستان از حامیان چندین توافق مهم حمل و نقلی و ترانزیت منطقه­‌ای و بین‌المللی است. این کشور در تلاش است با استفاده از ظرفیت‌­ها و زیرساخت­‌های موجود خود، نقش محوری را در چارچوب‌های مذکور ایفا نماید. تلاش این کشور را در این راستا می‌توان در چند محور ذیل برشمرد:

1. موافقت­نامه حمل و نقلی و ترانزیتی چهارجانبه (ازبکستان، ترکمنستان- ایران و عمان) موسوم به موافقت­نامه عشق‌­آباد؛

علاوه بر کشورهای مذکور، قزاقستان و قطر نیز تمایل خود را به الحاق به این توافق ابراز نموده‌­اند. البته اعتبار زمانی این موافقت­نامه به پایان رسیده­‌ است که در حال تجدید است. به نظر می‌­رسد، اجرای این قرارداد روند کندی داشته، ضمن آن­که شرایط پاندمیک نیز اجرای آن را به تأخیر  انداخته است.

2. موافقت­نامه لاجورد بین کشورهای افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان و ترکیه؛

با توجه به هزینه­‌های بالای حمل و نقل در این مسیر و وجود مسیر ترانزیتی ارزان­تر، این موافقت­نامه هم تاکنون در عمل چندان موفق نبوده است. البته ترکمنستان در تلاش است آن را تقویت نموده و از طرق مختلف به شکوفایی آن کمک نماید.

3. مسیر ریلی سه‌­جانبه قزاقستان – ترکمنستان و ایران؛ (موسوم به راه‌­آهن اینچه­‌برون - اترک – برکت)

این مسیر ریلی از شبکه ریلی کشورمان در مرز اینچه­‌برون در استان گلستان به ایستگاه ریلی اترک و سپس برکت در داخل ترکمنستان متصل شده و بعد از طی مسیر حدود 330 کیلومتر در داخل ترکمنستان، به شبکه ریلی قزاقستان متصل می­‌گردد. این مسیر ریلی در سال 1394 با حضور روسای جمهور سه کشور افتتاح گردید، اما هنوز به صورت ایده‌­آل به بهره‌­برداری نرسیده ‌است.

4. ترتیبات ایجاد کریدور جدید بین ترکمنستان، آذربایجان- گرجستان و رومانی

در این خصوص طرف­‌های مختلف در حال مذاکره می­‌باشند، تمام تلاش  ترکمنستان این است تا به انحاء مختلف، آن را ایجاد و تقویت نماید.

 این کشور به طور مستمر در حال رایزنی با سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌­ای و کشورهای دیگر در مسیر گذرگاه‌های ترانزیتی مورد نظر خود است و برخورد فعالی در این خصوص از جمله برگزاری  و شرکت در  همایش‌­های بین­‌المللی مختلف دارد.

ج. ایجاد زیرساخت­‌های قراردادی حقوقی و تجاری در داخل

ترکمنستان در برنامه­‌ریزی­‌های میان­‌مدت و بلندمدت خود، استراتژی حیات بخش حمل و نقل و ترانزیت خود را به خوبی تدوین نموده و بر اساس نقشه راه ترسیم شده، در حال اجرای طرح‌­های توسعه‌­ای و زیرساختی در این بخش است.

طی ماه­‌های اخیر، چندین شرکت ترکمنی با هدف فعالیت در مسیرهای ترانزیتی و حمل و نقلی مورد اشاره، خصوصا کریدورهای حمل و نقلی تعریف شده در مسیر دریای خزر و بندر ترکمن­‌باشی، تاسیس شده‌­اند. در این راستا، هلدینگی بنام "دوستی جهانی" که در زمینه حمل و نقل و لجستیک، کشاورزی، نفت و صادرات و واردات فعالیت دارد، اخیرا بخش جدیدی تحت عنوان "Alem Shipping" به منظور ارائه انواع خدمات حمل و نقل بین‌­المللی در مسیرهای دریای سیاه، مرمره و دریای خزر تاسیس نموده است.

متن دیدگاه
نظرات کاربران
تاکنون نظری ثبت نشده است

امتیاز شما