افزایش اعتماد به نفس ترک‌ها در مذاکرات خرید گاز طبیعی
کاهش 30 درصدی ذخایر آب سدهای موجود در ترکیه سبب شد تا سهم آب در تولید برق این کشور به تدریج کاهش یافته و سهم استفاده از گاز طبیعی برای تأمین برق مورد نیاز ترکیه بیش از پیش افزایش یابد. افزایش میزان مصرف گاز طبیعی در تولید برق، استفاده در بخش‌های صنعتی و واحدهای مسکونی اهمیت میزان نرخ این حامل انرژی در ترکیه را دو چندان کرده است.
مسئولان اقتصادی ترکیه از یکم ژانویه سال 2021 میلادی نرخ جدید گاز وارداتی از روسیه را در محاسبات داخل کشور لحاظ کرده و بر این اساس در سه ماهه نخست سال آینده نرخ هزار متر مکعب گاز روسیه که پیش از این 173 دلار بود در سال جدید میلادی بین 165 الی 170 دلار در نظر گرفته شده است. قرار است نرخ گاز در ماه آوریل (آغاز سه ماهه دوم) در نتیجه افزایش بهای نفت و مشتقات آن به بیش از 182 دلار در ازای هر هزار متر مکعب گاز برسد.
نمایندگان شرکت‌ها و بخش‌های فعال در حوزه گاز ترکیه بر این باورند که قیمت نفت و مشتقات آن که از عناصر اصلی در تعیین میزان قیمت نهایی گاز به شمار می‌روند بر قیمت نهایی گاز تأثیر خواهد گذاشت.
پاندمی کووید 19 سبب شد تا قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یافته و هزینه‌های شرکت بوتاش ترکیه به عنوان شرکت اصلی در واردات گاز به این کشور کاهش یافته و در نهایت گاز مورد نیاز مردم با قیمت کمتری به دست مصرف‌کننده برسد.
افزایش قیمت نفت در روزهای آخر سال جاری میلادی به معنای آن خواهد بود که نرخ گاز طبیعی در سه ماهه دوم سال 2021 میلادی در ترکیه افزایش خواهد یافت.
احتمال افزایش قیمت گاز طبیعی در جهان مسئولان ترک در حوزه انرژی را وادار کرده است تا آنها زودتر از موعد بر سر میز مذاکره بنشینند و در خصوص تثبیت نرخ مقدار گاز مورد نظر برای تأمین مایحتاج خود در سال آینده به چانه‌زنی بپردازند.
اخیرا مذاکرات ترکیه با روسیه در خصوص تعیین قیمت گاز وارداتی آغاز شده و ترکیه خواهان تغییر در تعیین نرخ گاز بر اساس قیمت نفت و مشتقات آن نبوده بلکه به دنبال دستیابی به فرمول‌های مناسب در ثبیت نرخ خرید گاز از روسیه است. ترکیه همچنین در مذاکرات خود با روس‌ها خواستار تغییر در تعیین نرخ گاز مایع LNG وارداتی از روسیه بوده و پیشنهاد کرده است که یک فرمول هیبریدی برای تثبیت نرخ گاز مایع مورد نیاز تعریف گردد.
شرکت بوتاش ترکیه نیز که مسئول واردات گاز به این کشور است تمایل دارد که به جای بستن قراردادهای بلندمدت به انعقاد قراردادهای کوتاه‌مدت و قابل انعطاف با طرف روسی برای واردات گاز مورد نیاز اقدام نماید.
مسئولان این شرکت همچنین به دنبال تبیین راه حلی با طرف روسی هستند تا بتوانند یکی از مفاد قرارداد تحت عنوان ‘’ بخر یا پرداخت کن ‘’ را انعطاف بیشتری بخشیده و به شکل دیگری در قراردادهای فی مابین درج نمایند. این در حالیست که روس‌ها گاز خود را با قیمت بیشتری نسبت به دیگر مشتریان اروپایی به ترکیه می‌فروشند.
شاید بتوان افزایش اعتماد به نفس ترک‌ها در چانه‌زنی برای خرید گاز از روسیه به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین‌کننده گاز مورد نیاز این کشور را در نکات ذیل جستجو نمود.
- کشف منبع ذخیره گاز طبیعی به ظرفیت ۳۲۰ میلیارد متر مکعب گاز در میدان گازی ساکاریا در نتیجه عملیات سه کشتی اکتشاف و استخراج به نام‌های فاتح، یاووز و قانونی (اسامی سلاطین عثمانی) و دو کشتی لرزه‌نگاری دیگر در دریای سیاه در همین اواخر. کشف ذخایر جدید گاز در مدیترانه شرقی سبب شد تا پروژه‌های متعددی برای تأمین انرژی کشورهای مصرف‌کننده در منطقه شکل گیرد که مطرح‌ترین آنها پروژه خط لوله گاز شرق دریای مدیترانه و پروژه گذرگاه ترکیه است. این کشور معتقد است که پروژه گذرگاه ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود زیرساخت‌های لازم در این کشور می‌تواند فرصت‌ها و ظرفیت‌های بسیار مناسب تجاری برای کشورهای تأمین‌کننده و مصرف‌کننده انرژی به همراه داشته باشد. ایجاد تنوع در منابع تأمین گاز از سوی ترکیه سبب خواهد شد تا این کشور راحتتر از گذشته بتواند نسبت به تأمین گاز مورد نیاز خود اقدام نماید.
- نگاهی به آمار و ارقام سازمان بازرسی بازار انرژی ترکیه نشان می‌دهد که این کشور برای اولین بار در مارس سال 2020 میلادی واردات گاز طبیعی خود را از طریق خط لوله انتقال گاز تا حد قابل توجهی کاهش داده است. واردات گاز طبیعی ترکیه در مارس 2020 میلادی 3.9 میلیارد متر مکعب بوده که از این میزان 2 میلیارد متر مکعب آن واردات LNG و 1.9 میلیارد متر مکعب آن از طریق استفاده از خطوط لوله انتقال گاز بوده است.
- بیشترین میزان واردات گاز ترکیه از کشورهای جمهوری آذربایجان و قطر بوده و تغییرات حجم تأمین گاز ترکیه از روسیه و آمریکا قابل توجه است. واردات گاز ترکیه از روسیه با کاهش 72.13 درصدی از 1.398 میلیارد متر مکعب به 389.7 میلیون متر مکعب رسیده و در مقابل، واردات گاز مایع ترکیه از آمریکا با افزایش 300.7 درصدی از 92.27 میلیون متر مکعب به 369.73 میلیون متر مکعب افزایش یافته است واردات گاز LNG نسبت به واردات گاز از طریق خط لوله انتقال گاز به این کشور روز به روز در حال افزایش است.
- واردات گاز ترکیه در ماه می سال 2019 میلادی با استفاده از خطوط لوله انتقال گاز 44.67 درصد کاهش یافته و این در حالیست که واردات LNG به این کشور 205.56 درصد افزایش داشته است. از سال 2013 میلادی به بعد سهم واردات LNG به ترکیه روندی افزایشی بوده است. حجم گاز طبیعی وارداتی به ترکیه در سال‌های 2013 میلادی و 2019 میلادی تقریبا یکسان بوده در حالی که واردات LNG در سال 2013 میلادی 13.4 درصد و در سال 2019 میلادی 28.3 درصد افزایش یافته که این افزایش نشانگر اهمیت واردات LNG در بازار انرژی ترکیه است.
- ایجاد تاسیسات ذخیره‌سازی گاز طبیعی، افزایش میزان مصرف LNG، افزایش ظرفیت‌های موجود در حوزه انرژی تجدیدپذیر و انجام پروژه‌هایی نظیر خط لوله انتقال گاز جمهوری آذربایجان به اروپا از طریق ترکیه موسوم به ترانس آناتولی TANAP می‌تواند ترکیه را به یک بازیگر موثر در حوزه انرژی تبدیل کرده و موضع این کشور بر سر میز مذاکرات در این حوزه را تقویت نماید. نگاهی به وابستگی ترکیه به ایران و روسیه در تأمین گاز طبیعی مورد نیاز خود نشان می‌دهد که پروژه اخیر خط لوله انتقال گاز جمهوری آذربایجان به اروپا از طریق ترکیه و تأمین بخشی از گاز مورد نیاز ترکیه از طریق این خط لوله می‌تواند ابزاری برای افزایش توان چانه‌زنی‌های ترکیه در پای میز مذاکره در بخش انرژی را به همراه داشته باشد. تلاش ترکیه برای تبدیل شدن به هاب انرژی و ایجاد کریدورهای مختلف در انتقال انرژی در منطقه اعتماد به نفس مسئولان اقتصادی این کشور را در سر میز مذاکره افزایش داده و سبب شده است تا ترکیه به دنبال تبیین قراردادهای جدید با کشورهای صادرکننده گاز به این کشور با شرایط بهتری نسبت به گذشته باشد.