ابهام در عملیاتی شدن شعار رئیس جمهور آفریقای جنوبی برای جذب سرمایه گذاری خارجی

یکی از برنامه‌های اساسی رئیس جمهور آفریقای جنوبی از زمان انتخاب، جذب سرمایه گذاری به میزان 100 میلیارد دلار در آفریقای جنوبی به عنوان موتور تحول اقتصادی کشور بود. وی به همین منظور تلاشهای جدی به عمل آورد تا بتواند این میزان سرمایه را برای کشور خود جذب کند. برگزاری کنفرانس سرمایه گذاری در اکتبر 2018 و نوامبر 2019 مهمترین آنها بود. وی همچنین تلاش کرد تا با شرکت در نشست های اقتصادی و بین المللی در نقاط مختلف جهان سرمایه گذاران و شرکتهای بزرگ را دعوت به حضور در آفریقای جنوبی نماید.

شیوع کرونا برای اقتصاد بحران زده آفریقای جنوبی، تلاشهای رئیس جمهور را برای جذب سرمایه خارجی با مشکل جدی مواجه نموده است. شرکتهای بزرگ بین المللی و داخلی که قبلا برای سرمایه گذاری قول داده بودند در حال تجدید نظر در قولهای خود به دلیل مشکلات پیش آمده هستند. این موضوع می‌تواند شرایط آینده اقتصادی آفریقای جنوبی را بیش از پیش ناامید کننده ترسیم کند.

اخیرا دو شرکت بزرگ آفریقای جنوبی sappi و Growthpoint که یکی در زمینه صنایع کاغذ سازی و دیگری در زمینه املاک و مستغلات  فعالیت دارند، در حال بازبینی مجدد تعهد خود در سال 2019 برای سرمایه گذاری 360 میلیارد راندی در کشور هستند. این می‌تواند نشانه بدی برای برنامه‌های اقتصادی آقای رامافوزا که جذب سرمایه از برنامه‌های اصولی وی برای بهبود اقتصادی بوده باشد. شرکت Sappi در کنفرانس سرمایه گذاری در سال 2019 متعهد شده بود که 14 میلیارد راند در طول شش سال در کشور سرمایه گذاری کند اما این شرکت اخیرا اعلام کرده به دلیل شیوع کورونا این امکان برای آنها میسر نیست. اقای استیو بینی مدیر عامل این شرکت گفته است که به دلیل شیوع کرونا و برنامه تعطیلات عمومی دولت، این شرکت برنامه‌های سرمایه گذاری خود را در کشور تا سال 2022 به تاخیر انداخته است. وی گفته است در حال حاضر تمرکز شرکت بر حفط نقدینگی و گردش پول و رسیدگی به مسائل جاری می‌باشد و امکان فکر کردن به پروژه‌های سرمایه گذاری وجود ندارد.

آقای استین دکلرک مدیرعامل شرکت املاک و مستغلات  Growthpoint هم می‌گوید در دو سه سال گذشته پروژه‌هایی را به ارزش تقریبی 5 میلیارد راند به پایان رساندیم و پروژهای جدید به ارزش 2.5 میلیارد راند در دست اجرا داشتیم که با توجه به شرایط کنونی امکان ادامه اجرای این پروژه‌ها وجود ندارد. وی گفت برخی از این پرروژه‌ها مربوط به تعهدمان در کنفرانس های سرمایه گذاری بود و تعدای از آنها هم مربوط به بخش گردشگری آفریقای جنوبی می‌باشد که شرایط جدید ما را مجبور به بازبینی آنها کرده است. آقای کلرک گفت مهمترین فاکتوری که در بازبینی سرمایه گذاری این شرکت تاثیر داشت کاهش تقاضا بود. یکی  دیگر از شرکتهایی که برنامه‌های سرمایه گذاری خود را مورد تجدید نظر قرار داده است شرکت AB InBev’s SAB می‌باشد. آقای هینکن مدیر این شرکت نیز می‌گوید تعطیلی عمومی و ممنوعیت فروش نوشیدنی در دوره تعطیلات کرونا باعث شده است که برنامه ساخت تعدادی از کارخانه‌های جدید که مهمترین آنها در استان کوازلوناتال بود را متوقف کنند.

کرونا و تاثیرات آن تنها شرکتهای خصوصی  را مجبور به تجدید نظر در برنامه‌های سرمایه گذاری نکرده است. شرکتهای دولتی آفریقای جنوبی نیز ناچار شده اند تغییراتی را در برنامه‌ها و تعهدات خود در این زمینه اعمال کنند. به عنوان مثال شرکت دولتی فرودگاهی آفریقایی جنوبی در کنفرانس سرمایه گذاری 2019 تعهد کرده بود که نزدیک به سیزده میلیارد راند در بخش فرودگاهی در کشور سرمایه گذاری کند. شیوع کرونا، توقف پروازها، منع رفت و آمد گردشگران و ... نه تنها باعث توقف سرمایه گذاری شده بلکه خساراتی جبران ناپذیر به  این شرکت وارد کرده که تا آینده ای نامعلوم امکان هرگونه فعالیت سرمایه ای از این شرکت سلب شده است. شرکت حمل و نقل ریلی باری آفریقای جنوبی (ترانسنت) نیز از شرکتهایی بود که تعهد 22 میلیارد راندی را برای سرمایه گذاری در آفریقای جنوبی داده بود که این شرکت نیز اعلام کرده سرمایه گذاری خود را متوقف نخواهد کرد اما قطعا میزان سرمایه گذاری این شرکت کاهش خواهد یافت.

نیکی ویمار رئیس بخش اقتصادی ند بانک آفریقای جنوبی می‌گوید با وجود تعهد شرکتهای بزرگ برای اجرای 51 پروژه زیرساختی در آفریقای جنوبی در سالهای 2018 و 2019 با توجه به شرایط ایجاد شده، قطعا امکان این پروژه‌ها و ایجاد تحول زیرساختی مانند چین فراهم نمی‌باشد. وی می‌گوید آفریقای جنوبی نیاز به سرمایه گذاری ادامه دار دارد و برای جذب سرمایه نیازمند زیرساختهای لازم است. وی معتقد است تا زیر ساختهای کشور همانند تامین انرژی اطمینان بخش نباشد نباید انتظار سرمایه گذاری و بویژه در شرایط کرونائی داشت. وی مسئولیت دولت را بسیار سنگین می داند. وی ضعف دولت را در مقابله با فسادهای متعدد را یکی دیگر از موانع سرمایه گذاری می داند.

 با وجود برنامه بلندپروازانه آقای رامافوزا در جذب سرمایه گذاری، این برنامه‌ها تحقق نیافته، عدم تحقق برنامه تنها به دلیل کرونا نبوده اگر چه تاثیر جدی این موضوع نباید نادیده گرفته شود. بر اساس داده‌های سازمان ملل سرمایه گذاری مستقیم خارجی در آفریقای جنوبی در سال 2019 به میزان 15 درصد کاهش یافته و این امر حاکی از آن است که سرمایه گذاران نسبت به سرمایه گذاری در این کشور اطمینان کافی ندارند. ضعف در زیرساختهای کشور و فساد در دولت از دلایل مهم آن بوده است که در شرایط کنونی شیوع کرونا و عوارض آن را باید به آنها اضافه کرد.

اخیرا دولت آفریقای جنوبی اعلام کرده است که سومین کنفرانس سرمایه گذاری (برنامه رئیس جمهور) را به صورت مجازی در نوامبر 2020 برگزار خواهد کرد. این کنفرانس از شرکتهای بزرگ بین المللی و داخلی که دارای شرایط خاص از جمله برای بازرگانانی که دارای سرمایه حداقل 100 میلیون دلار باشند و برای شرکتهای بزرگ که دارای حداقل 5 میلیارد دلار سرمایه باشند، دعوت کرده تا در این کنفرانس شرکت کنند. با توجه به دو  کنفرانس گذشته و همچنین شرایط جدید که در بالا به آن اشاره شد، به نظر نمیرسد که دولت آفریقای جنوبی بتواند شرکتهای بین المللی و داخلی را برای سرمایه گذاری در آفریقای جنوبی متقاعد کند.