اخبار اقتصادی سریلانکا (هفته اول مهر1399)

اخبار و مهم ترین تحولات اقتصادی سریلانکا در هفته اول مهر ماه 1399 به شرح ذیل ارائه می‌گردد:

• افزایش بدهی‌های عمومی دولت سریلانکا

با افزایش وام‌های دریافتی دولت در سال جاری برای مقابله با اثرات همه‌گیری ویروس کرونا، بدهی‌های عمومی دولت در شش ماه اول سال 2020 با یک تریلیون روپیه افزایش به رقم 14.1 تریلیون روپیه رسید. در حالی که این میزان در پایان سال 2019 برابر با 13 تریلیون روپیه بود.

در طول ماه‌های بعد از شیوع کرونا، دولت برای تأمین نیازهای مالی خود به‌طور قابل‌توجهی به منابع مالی داخلی متکی بود. در این مدت 5/882 میلیارد روپیه از طریق اسناد خزانه، اوراق قرضه و سایر روش‌ها به دست آورده است. این رقم زمانی قابل‌توجه است که با منابع داخلی دولت در مدت مشابه سال گذشته که برابر با 463.4 میلیارد روپیه بوده است، مقایسه شود. این به معنای آن است که میزان اتکای دولت بر منابع مالی داخلی در سال 2020 تقریباً دو برابر این امر در سال 2019 بوده است. دلیل این اتکا را نیز باید در سیاست‌های پولی بانک مرکزی و همچنین دشواری در دسترسی به منابع خارجی در سال جاری دانست.

از سوی دیگر بازپرداخت بدهی‌های خارجی در نیمه اول سال 2020 برابر با 146.8 میلیارد روپیه (حدود 793 میلیون دلار) بوده است درحالی‌که در رقم در مدت مشابه سال قبل 58.3 میلیارد روپیه بود. همه این عوامل باعث شده است که بدهی‌های سریلانکا به 93 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور برسد.

• کاهش اعتباری بانک‌های سریلانکایی

موسسه اعتبار سنجی مودی اعتبار سپرده‌های بلندمدت ارزی بانک‌های Bank of Ceylon (BOC)، Hatton National Bank PLC وSampath Bank PLC را از B3 به Caa1 تقلیل داد. از سوی دیگر اعتبار حساب‌های بلندمدت روپیه‌ای این سه بانک نیز از رتبه  B2 به Caa1 کاهش پیدا کرد. این سه بانک به دلیل در اختیار داشتن اوراق بهادر دولتی و نقشی که در اعطای وام به اقتصاد سریلانکا دارند از اعتبار خوبی برخوردار بودند.

البته لازم به ذکر است که این موسسه با کاهش اعتبار اقتصاد سریلانکا، وضعیت این کشور را در حالت To Weak قرار داد که نشان‌دهنده نگرانی از وضعیت آینده اقتصادی این کشور است.

سودآوری بانک‌ها به دنبال کاهش پی در پی نرخ‌های بانکی توسط بانک مرکزی، هزینه‌های اعتباری بالا و کاهش حاشیه سود خالص، احتمالاً بدتر نیز خواهد شد. البته ارزیابی اعتبار پایه‌ این بانک‌های تغییری نکرده است که این موضوع نقطه امیدی برای آن‌ها محسوب می‌شود. بر اساس گزارش منتشر شده توسط BOC در تاریخ 30 ژوئن 2020، دارایی‌های این بانک برابر با 2722 میلیارد روپیه است. دارایی‌های بانک HNB نیز بر اساس گزارش منتشر شده در همین تاریخ برابر با 1244 میلیارد روپیه هست.

• تلاش سریلانکا برای تعویق در پرداخت بدهی‌های خود به هند

بر اساس گفته مقامات هندی، ماهیندا راجاپاکسا، نخست‌وزیر سریلانکا روز شنبه در یک نشست دوجانبه آنلاین با نخست‌وزیر نارندرا مودی، به دنبال تسهیلات مبادله ارزی اضافی و به تعویق انداختن بدهی‌های سریلانکا از هند بود.

سریلانکا حدود 960 میلیون دلار به هند بدهکار است و در اوایل سال جاری هند با تسهیلات مبادله ارز 400 میلیون دلاری برای سریلانکا تا نوامبر 2022 موافقت کرد. بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه هند در بیانیه‌ای مذاکره برای یک درخواست دیگر از طرف سریلانکا به ارزش حدود 1 میلیارد دلار همچنان در حال انجام است.

گوتابایا راجاپاکسا، سال گذشته با وعده خارج کردن کشور از عمیق‌ترین رکود اقتصادی، در یک انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی رسید. اما اکنون مجبور است در برای مبارزه با وضعیت اقتصادی که شیوع بیماری کرونا نیز آن را تشدید کرده است، بدهی‌های خارجی را افزایش دهد.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد اولاً به دلیل اهمیت سریلانکا برای هند بر اساس سیاست موسوم "همسایگی اول" این کشور و همچنین رقابت بین هند و چین که به سریلانکا نیز کشیده شده است، دولت هند با درخواست‌های سریلانکا موافقت کند.

• افزایش حواله‌های ارزی کارگران

حواله‌های ارزی کارگران سریلانکایی شاغل در خارج از کشور در ماه اوت شاهد افزایش نسبت به ماه‌ گذشته بود و برای چهارمین ماه متوالی به روند صعودی خود ادامه داد. درآمد حاصل از حواله‌های کارگران مهاجر سریلانکا در ماه اوت 664.5 میلیون دلار بود که با توجه به درآمد 518.2 میلیون دلاری این بخش در مدت مشابه سال گذشته نشان از افزایش تقریباً 30 درصدی است. بر همین اساس دولت امیدوار است با افزایش درآمدهای حاصل از این بخش، قسمتی از کسری بودجه خود را جبران کند.

با بهبود شرایط در ماه اوت، درآمد هشت‌ماهه اول سریلانکا از حواله‌های ارزی کارگران برابر با 4.35 میلیارد دلار در مقایسه با 4.41 میلیارد دلار در دوره مشابه در سال گذشته بوده است که این نشان‌دهنده تنها 1.5 درصد کاهش درآمدها در این بخش نسبت به سال گذشته می‌باشد. این آمار بسیار بهتر از پیش‌بینی بانک مرکزی مبنی بر کاهش 14.6 درصدی درآمدهای سریلانکا در سال 2020 این بخش است. لازم به ذکر است که درآمد سال 2019 سریلانکا از حواله‌های ارزی برابر با 6.7 میلیارد دلار بوده است.

البته از سوی دیگر باید به این نکته اشاره کرد که بازیابی صادرات سریلانکا بعد از شیوع ویروس کرونا از یک‌سو و کاهش واردات به دلایل مختلف از جمله کاهش قیمت نفت و محدودیت‌های شدید دولت در زمینه واردات، سریلانکا در سال جاری میلادی شاهد کسری تراز تجاری قابل قبولی نسبت به سال‌های گذشته خواهد بود.

• کسری بودجه سریلانکا

کسری درآمد به هزینه دولت برای هفت ماه منتهی به ژوئیه سال 2020 ، به 188.5 میلیارد روپیه رسید. البته این رقم نشان از کاهش کسری بودجه به توجه به شش ماه اول سال است که برابر با 214 میلیارد روپیه بود. از سوی دیگر داده‌های وزارت دارایی نیز برای مقایسه سالانه نشان می‌دهد که کسری مالی (Fiscal deficit) ماه‌های ژانویه تا ژوئیه سال 2020 برابر با  872.6 میلیارد روپیه بوده است در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این میزان برابر با 684.1 میلیارد روپیه بود.

از سوی دیگر درآمدهای مالیاتی در هفت‌ماهه اول سال جاری  274 میلیارد روپیه کمتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. درآمد مالیاتی هفت‌ماهه اول سال جاری برابر با 670.4 میلیارد روپیه بوده است درحالی‌که این میزان در سال گذشته 944.4 میلیارد دلار بود.

کل درآمد‌های دولت شامل درآمد غیر مالیاتی و کمک‌های مالی از ژانویه تا ژوئیه سال 2020 برابر با 765.4 میلیارد روپیه بوده است، درحالی‌که هزینه‌های دوره مذکور 1.64 تریلیون روپیه بوده است.

به گفته تحلیلگران اقتصادی، علی‌رغم تأثیر کوتاه‌مدت تا میان‌مدت بر کسری مالی، مالیات همچنان باید کم بماند تا مشاغل خود را بازیابی کنند، زیرا افزایش مالیات‌های مانع ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری و مصرف می‌شود و این امر در بلندمدت به ضرر اقتصاد سریلانکا خواهد بود.

• لزوم بهبود شرایط برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی

وزیر مشاور در امور اصلاحات پولی با اشاره به وضعیت بد اقتصادی که باید ریشه‌ی آن را در پنج سال گذشته جست‌وجو کرد، معتقد است که جذب سرمایه‌گذاری خارجی راهکار برون‌رفت از بحران فعلی است. او معتقد است که مدیریت ناکارآمد اقتصاد طی پنج سال گذشته دلیل رکود فعلی اقتصاد است. این امر باعث شده بود که بازسازی اقتصاد سریلانکا به یک کار دشوار تبدیل شود. اگر اقتصاد سریلانکا طی 5 سال گذشته به‌خوبی مدیریت می‌شد، می‌توانست از بحران COVID-19 خارج شود.

وزیر مشاور و نماینده پارلمان در این خصوص بیان کرد که ذخایر خارجی کشور طی 5 سال گذشته روند نزولی داشته در حالی که بدهی به بیش از 90 درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است. در این شرایط بهبود فضا برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی راهکار مؤثری است که می‌تواند موجب بهبود شرایط شود.

• تغییرات نظامی‌بانکی سریلانکا

بر اساس بخش‌نامه بانک مرکزی سریلانکا که در سال 2021 اجرایی خواهد شد، بخش بانکی و مالی سریلانکا سال آینده با اعطای مجوزهای تجاری به جای مجوز‌های تخصصی بانک و ادغام شرکت‌های مالی مجاز، شاهد تغییرات قابل توجهی خواهد داشت.

بر اساس رویکرد جدید بانک مرکزی سریلانکا قدرت بیشتری در اعمال نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات مالی خواهد داشت. هدف اصلی نیز ادغام شرکت‌های فرعی در بانک‌های بزرگ است. یکی دیگر از مهم‌ترین تغییرات آن است که شش بانک‌ تخصصی دارای مجوز شامل National Savings Bank، Sri Lanka Savings Bank، Housing Development Finance Corporation Bank،State Mortgage and Investment Bank، Regional Development Bank و Sanasa Development Bank که دارای مجوز معاملات ارزی محدود هستند دیگر امکان افتتاح حساب‌های جاری برای مشتریان را ندارند. از سوی دیگر در این قانون تلاش خواهد شد که بانک‌های تخصصی ذکر شده به بانک‌های تجاری با هدف افزایش ثبات سیستم مالی، تبدیل شوند. لازم به ذکر است که در سریلانکا 26 بانک تجاری و6 بانک تخصصی وجود دارد.

• کشتار گاو در سریلانکا؛ تلفیقی از مسائل اقتصادی و سیاسی

در روزهای گذشته صحبت‌های متعددی از ممنوعیت کشتن گاو در سریلانکا مطرح شده است. چنین تصمیمی‌با توجه به این‌که سریلانکا به شدت نیازمند واردات گوشت هست بسیار عجیب به نظر می‌رسد. اما به‌هرحال باید شرایط مذهبی در این کشور را در نظر گرفت تا بتوان تحلیلی صحیح‌تر از این تصمیمات ارائه کرد.

البته اتخاذ چنین تصمیمی‌به‌طور حتم علاوه بر افزایش قیمت گوشت قرمز، آن هم در شرایط فعلی اقتصادی، موجب افزایش قیمت گوشت مرغ نیز خواهد شد. همین موضوع باعث شد که دولت برای یک ماه این تصمیم را به تعویق بیندازد اما نهایتاً این موضوع مورد تائید قرار گرفت.

بر اساس تصمیم کابینه برای بررسی پیشنهاد ماهیندا راجاپاکسا، با توجه به کمبود دام و نیاز به شیر و همچنین سایر نیازهای کشاورزان، ذبح گاو در سریلانکا ممنوع اعلام شد. این تصمیم با توجه به واردات بسیار زیاد شیر اعلام شده است. از سوی دیگر مقرر شد که نیاز گوشت قرمز با واردات با ارز ترجیحی تأمین گردد.

• پروژه‌های کوچک؛ نقطه عطف بخش انرژی در سریلانکا

یکی از مهم‌ترین مشکلات سریلانکا که علاوه بر مشکلات اجتماعی، بخش اقتصادی را نیز به شدت متأثر کرده است، انرژی به‌ویژه الکتریسیته در این کشور است. یکی از راه‌های دولت برای حل این موضوع توجه به نیروگاه‌های کوچک است. در این بخش تمرکز ویژه‌ای نیز بر انرژی‌های تجدید پذیر انجام شده است. زیرا بر اساس طرح 2030 رئیس‌جمهوری این کشور، باید تا سال 2030، حداقل 70 درصد از انرژی تولیدی در کشور از منبع انرژی‌های تجدید پذیر باشد. از سوی دیگر انرژی تولیدی از ژنراتور‌های دیزلی باید به زیر 5 درصد کاهش یابد. در این مسیر ریز‌ پروژ‌ه‌ها می‌تواند خیلی مفید واقع شود.

شرکت الکتریسیته سریلانکا با کمک بانک توسعه آسیایی مبلغی حدود 2 میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری خواهد نمود. البته مشارکت بانک توسعه آسیایی به پروژه‌های کوچک محدود نمی‌شود بلکه این بانک نقش مهمی در اولین پروژه برق-بادی سریلانکا با توان 100 مگاوات و پروژه 30 مگاواتی برق-آبی داشته است.

• امضای قرارداد بین اتاق‌های بازرگانی سریلانکا و افغانستان

اتاق بازرگانی و سرمایه‌گذاری افغانستان و اتاق بازرگانی سیلان، تفاهم‌نامه‌ای را برای ایجاد میز تجارت دوجانبه به منظور تسهیل اهداف تجاری هر دو طرف امضا کردند. این تفاهم‌نامه در حضور سفیر افغانستان در سریلانکا و توسط روسای اتاق‌های بازرگانی سریلانکا و افغانستان امضا شد. در این جلسه سفیر افغانستان اشاره نمود که این آغاز راه برای قرارداد تجارت آزاد (FTA) بین دو کشور است. دو کشور امیدوارند که این تفاهم‌نامه آغاز رشد روابط اقتصادی دو کشور باشد که در حال حاضر در رقم بسیار پایینی است.

هدف اصلی این تفاهم‌نامه بر اساس اعلام طرفین، تلاش برای ارتقا تجارت دوجانبه، آغاز و ترویج مشارکت‌های بیشتر ، افزایش ارتباطات تجاری، اشتراک‌گذاری اطلاعات، ترتیبات بازدید از دو کشور، تنظیم پیشنهادهایی برای تسریع روابط دوجانبه و تشکیل جلسات ، کنفرانس‌ها و گفتگوها می‌باشد.

هر دو طرف همچنین روی برگزاری وبینارهای منظمی را با مشارکت سرمایه‌گذاران بزرگ برای تبادل ایده‌های تجاری و بحث در مورد مشخصات فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی، خدمات، تدارکات، پارچه، سنگ‌های قیمتی، جهانگردی، گردشگری سلامت، جهانگردی علمی و همچنین سایر بخش‌های موردعلاقه، توافق کردند.

• مسئله بازگشایی فرودگاه

کیمارلی فرناندو، رئیس سازمان توسعه گردشگری سریلانکا (SLTDA)، در خصوص بازگشایی فرودگاه و شرایط ورود گردشگران مطالب مهمی را اشاره کرد. بر اساس مصاحبه ایشان با توجه به تصمیم مقامات حوزه بهداشت در مورد بازگشایی فرودگاه‌ها به نظر می‌رسد که حداقل تا دو ماه دیگر بازگشایی فرودگاه به روی گردشگران امکان‌پذیر نباشد.

البته اشاره شد که اقدامات مربوطه به اطمینان از سلامتی پس از بازگشایی فرودگاه‌ها در حال انجام است، هرچند که ورود گردشگران فقط برای کسانی که حداقل 14 روز در سریلانکا اقامت داشته باشند تائید می‌شود و آن‌ها مجبور به اقامت در هتل‌هایی هستند که توسط SLTDA در نظر گرفته شده است. 

دولت همچنین یک برنامه کاربردی تلفن همراه طراحی کرده است تا کلیه جزئیات مربوط به ورود گردشگران از جمله محل اقامت آن‌ها، تاریخ و مدت اقامت در این کشور را ردیابی کند.  این برنامه همچنین به گردشگران امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به مکان‌های گردشگری ، آژانس‌های مسافرتی و راهنماها و همچنین ارائه امکانات رتبه‌بندی، سیستم مدیریت شکایت و یک دکمه اضطراری مرتبط با نزدیک‌ترین کلانتری را می‌دهد.

گردشگری سومین منبع درآمد ارزی سریلانکا محسوب می‌شود که بیشترین لطمه را پس از شیوع کرونا متحمل شد. به‌طوری‌که بر اساس گزارش سه‌ماهه دوم سال 2020، درآمد این کشور از صنعت گردشگری صفر بوده است. در مورد بازگشایی فرودگاه نیز اطلاعات متناقضی وجود دارد. هر چند ایشان اشاره کردند که تا دو ماه دیگر امکان بازگشایی فرودگاه‌ها وجود ندارد اما به نظر می‌رسد که بازگشایی فرودگاه را باید در سال آینده میلادی انتظار داشت.

البته باید اشاره کرد که رئیس ستاد فرماندهی ارتش که مسئولیت ستاد مبارزه با کرونا را در سریلانکا بر عهده دارد اشاره کرد که برای شرکت‌های هواپیمایی و همچنین هتل‌ها دستورالعمل جدیدی صادر شده است که موظف به تبعیت کامل از آن می‌باشند.

• تصویب 2.2 میلیارد روپیه برای ذخیره برنج

کابینه سریلانکا به منظور جلوگیری از افزایش قیمت‌ها به دلیل تغییرات فصلی، ذخیره 25000 تن برنج با پرداخت 2.24 میلیارد روپیه تا ژانویه 2021 را تصویب کرد. مطالعات نشان داده است که قیمت برنج در سریلانکا از ماه اکتبر به طور معمول افزایش‌یافته تا پایان سال به روند صعودی خود ادامه می‌دهد. لذا دولت تصمیم به ذخیره 25000 تن برنج از اکتبر تا ژانویه گرفته است. بر اساس تصمیم دولت، این رقم قرار است توسط People’s Bank تأمین شود.

برنج از عمده‌ترین مواد خوراکی در سریلانکا محسوب می‌شود که با توجه به شرایط اقتصادی قیمت آن افزایش قابل ملاحظه را شاهد بوده است. بر همین اساس دولت برای جلوگیری از افزایش قیمت آن به دلیل تغییرات فصلی بر خلاف سال‌های گذشته اقدام به اتخاذ چنین تصمیمی‌کرده است.

• صنعت چای سریلانکا و چشم به آینده

علیرغم چالش‌های موجود، صنعت چای سریلانکا با کمک دولت امیدوار است که به تدریج ضمن افزایش تلاش برای بهبود کیفیت چای، شاهد تولید طیف وسیعی از محصولات با ارزش‌افزوده باشد. برای تحقق همین هدف دولت ساختار جدیدی برای تحقیق و توسعه تولید محصولات با ارزش‌افزوده در صنعت چای ایجاد کرده است.

تبدیل تدریجی صنعت چای، از یک برنامه کشاورزی به یک صنعت با ارزش‌افزوده، موضوعی است که در مورد آن اتفاق نظر وجود دارد. هر چند این امر مستلزم تشویق و حمایت دولت در رابطه با نوآوری، تنوع محصولات و همچنین تحقیق و توسعه است.

بر همین اساس اتحادیه تجار چای کلمبو (CTTA) سال گذشته «نقشه راه چای سیلان 2030» را معرفی کرد که هدف آن افزایش تولید سالانه چای به 350 میلیون کیلوگرم بود تا بتوان درآمد این بخش را تا سال 2030 با افزایش دو برابری به 3 میلیارد دلار افزایش داد. علاوه بر این، وزارت کشت (Plantation) همچنین یک بازبینی پنج‌ساله را آغاز کرد.

اتحادیه تجار چای کلمبو معتقد است که باید در کمپین‌های تبلیغاتی به‌ویژه در بازارهایی با بیشترین پتانسیل رشد سرمایه‌گذاری کرد. تا علاوه بر بازاریابی به مقابله با تبلیغات منفی که اخیر علیه چای سیلان به راه افتاده است بتوان مقابله کرد.

در همین راستا رئیس هیئت چای سریلانکا اشاره کرد که این هیئت در تلاش است ضمن همکاری با سازمان انرژی اتمی سریلانکا نسبت به ایجاد تمایز بین چای سیلان و سایر چای‌ها اقدامات اساسی و مهمی انجام دهد.

• طرح توسعه فرودگاه بین‌المللی باندارانایکه

آغاز طرح توسعه فرودگاه بین‌المللی باندارانایکه به‌زودی آغاز خواهد شد. این پروژه که در دو بخشی متشکل فاز A« و «فاز B» طراحی شده است توسط آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن (JICA) تأمین اعتبار خواهد شود. برای اجرای این طرح دولت ژاپن 74،397 میلیون ین وام در نظر گرفته است.

ارزش «فاز A» این طرح که در طول سه سال تکمیل خواهد شد برابر با 108 میلیارد روپیه است. در این طرح ساختمان‌های متصل به ساختمان ترمینال اصلی، پل‌های مسافری، سیستم تخلیه آب، جاده‌ها، برق، سیستم آب‌رسانی و دفع فاضلاب ، موتورهای احتراق، ماشین‌آلات یکپارچه و یک پارکینگ پنج طبقه در نظر گرفته‌شده است.

به‌طورکلی این طرح ظرفیت فرودگاه را 9 میلین نفر افزایش خواهد داد. هر چند برنامه دولت سریلانکا آن است که ظرفیت فرودگاه بین‌المللی باندارانایکه را تا سال 2025 به 20 میلیون نفر مسافر در سال ارتقاء دهند. در صورتی که ظرفیت فعلی این فرودگاه 6 میلیون مسافر در سال است.