بحران بیکاری در آفریقای جنوبی

آفریقای جنوبی دارای عمیق ترین بحران بیکاری در جهان است. هیچ کشوری نیست که در آن تعداد زیادی از جمعیت برای مدت طولانی بیکار بوده باشند. با توجه به عمق موضوع و پیامدهای گسترده اجتماعی و سیاسی آن، هر سیاستمداری و در هر سندی به آن اشاره می‌کنند.

بر اساس گزارش تهیه شده توسط مرکز توسعه و تصدی گری آفریقای جنوبی، نه تنها نسبت افراد بالغی که کار می‌کنند در مقایسه با میانگین جهانی کمتر است، بلکه بیش از یک دهه است که تعداد آن کاهش یافته است: در سال 2008، حدود 46 درصد بالغین شاغل بودند در حالی که امروزه (پایان 2019) به 42 درصد رسیده است. از سال 2008 ، تعداد افراد بالغ در سن کار تقریبا 7 میلیون نفر افزایش یافته است ، اما تعداد افرادی که شغل دارند کمتر از 2 میلیون نفر افزایش یافته است. تعداد کل افرادی که متقاضی کار هستند، اما نمی‌توانند آن را پیدا کنند، از 6.5 میلیون در سال 2008 به 10.3 میلیون نفر در سال 2019 رسیده است. این آمار برای جوانان (15 تا 34 سال) حتی بدتر است. بین سالهای 2008 و 2019 ، جمعیت جوانان 2.2 میلیون نفر افزایش یافته است، اما تعداد جوانان شاغل در واقع 500 هزار نفر کاهش یافته است. بنابراین، در حالی که جمعیت جوانان روزانه حدود 560 نفر افزایش می یابد ، تعداد جوانان شاغل در روز به بیش از 100 نفر کاهش یافته است.

بهاعتراف اکثر مقامات و کارشناسان، بزرگترین بحران جامعه آفریقای جنوبی، بحران بیکاری است. آمارهای منتشره اخیر حاکی از آن است که نزدیک 10 میلیون نفر از جمعیت بیکار هستند که از این میان 7 میلیون نفر در جستجوی کار هستند. این سه میلیون کسانی هستند که دوست دارند کار کنند ولی امید خود را از دست داده و منتظرند ببینند چه پیش می آید. اگر تنها کسانی را که در جستجوی کار هستند در نظر بگیریم، نرخ بیکاری به حدود 30 درصد می رسد، اما اگر دسته دوم را هم اضافه کنیم، نرخ بیکاری تقریبا به 40 درصد می رسد. این نرخ با هر تعریفی در دنیا، به معنای بحران است.

در برخی مناطق روستایی مانند مناطق غیر شهری کوازولو- ناتال و مناطق روستایی کیپ شرقی 50 درصد مردم (به معنای گسترده آن) بیکارند.

داشتن شغل به هر شکل آن به مردم کرامت می دهد و فرصتی برای تامین خانواده است و حتی از طریق ارتباط با دیگران در محل کار فرصت هایی برای ارتقاء بیشتر مهارتهایشان فراهم می‌کند. این حقیقت که تعداد زیادی از مردم آفریقای جنوبی فاقد شغل هستند، اتلاف سرسام آور سرمایه انسانی است. افزایش سطح اشتغال در عین حال موجب کاهش آمار فقر و نابرابری خواهد شد. در جدول ذیل میزان اشتغال و بیکاری از سال 1994 یعنی زمان فروپاشی نظام آپارتاید تا سال 2019 بر اساس آمارهای اداره آمار آفریقای جنوبی به تفکیک اعلام شده است:

برای درک وضعیت بیکاری بر حسب نژاد، آمار منتشره در سال 2019 نشان می دهد که بیکاری به مفهوم گسترده آن برای سیاهان 43 درصد است، در حالیکه این آمار برای سفیدها زیر 10 درصد است. جدول بعدی وضعیت بیکاری بر حسب نژاد را در سال 2019 مشخص می‌کند.

میانگین نرخ بیکاری در معنای محدود 29 درصد و در معنای گسترده 38.5 درصد است که همانگونه که مشخص است سهم سیاهان از جمعیت بیکار بسیار بیشتر است و در معنای گسترده از هر 10 نفر سیاه پوست 4 نفر بیکارند. این در حالی است که بر اساس داده‌های رسمی اداره آمار آفریقای جنوبی در سال 1994 ، بیکاری در مفهوم محدود آن 20 درصد و در معنای گسترده آن 31.5 درصد بوده است. بنابر این اگر داده‌های منتشره توسط اداره آمار آفریقای جنوبی را مورد تایید قرار دهیم، می‌توان به این گزاره رسید که وضعیت بیکاری بعد از گذشت 26 سال از برچیدن نظام آپارتاید، بدتر شده است و علیرغم اجرای برخی برنامه‌ها برای بهبود وضعیت کاری سیاهان، تغییرات معناداری در جهت رفع بیکاری آنها انجام نشده است.

بدون تردید، کارشناسان مختلف داخلی و خارجی در این نکته اتفاق نظر دارند که بحران بیکاری مهمترین بحران جاری در آفریقای جنوبی است. هر چند این بحران دلایل چندگانه ای داشته است، اما سهم نژاد سیاه از بیکاری در مقایسه با سایر نژادها به نسبت جمعیت همچنان درصد بسیار بالایی است و تفاوت اساسی با دوره قبل از آپارتاید نداشته است. 

موسسه تحقیقاتی آفروبارومتر در آگوست و سپتامبر 2018 پژوهشی را انجام داد که جامعه آماری آن 1800 نفر از شهروندان آفریقای جنوبی بودند. در این پژوهش از افراد سوال شده بود که مهمترین چالش های پیش روی دولت را چه می دانند. تقریبا 62 درصد از پاسخ دهنده‌ها گفتند که کاهش بیکاری اصلی ترین چالش است و بعد از آن موارد دیگری مانند مبارزه با جنایت، خانه سازی و بهبود آموزش مورد اشاره قرار گرفته بود.

مهمترین دلیل پایدار بیکاری در آفریقای جنوبی، رشد اندک اقتصادی بوده است. بیکاری گسترده اولین بار در اواخر دهه 1970 ظهور کرد و از آن زمان تاکنون عمیق تر شده است زیرا به غیر از یک دوره کوتاه در دهه 2000 رشد اقتصادی برای جذب نیروهای جدید به بازار کار بسیار کند بوده است. گذشته از محدودیت های سیاسی، دو عامل دیگر عملکرد ناامیدکننده رشد آفریقای جنوبی در نیم قرن گذشته را توضیح می دهد. اولین مورد عدم تولید نیروی کار ماهر در دوره آپارتاید و  محروم کردن کودکان سیاه پوست از تحصیل مناسب بود. عامل بعدی، عدم توانایی دولت های پس از آپارتاید در ارائه آموزش با کیفیت و ارزان برای جوانان بود.