یوآن دیجیتال چین ، اولین ارز دیجیتال با پشتوانه دولتی

چین قصد دارد بزودی اولین ارز دیجیتال با پشتوانه دولتی را به دنیا معرفی نماید. قرار است طی سه سال آینده برنامه آزمایشی (pilot program) ارز دیجیتال بانک مرکزی (بصورت اختصاری CB/DC) در چندین منطقه از چین – از جمله در پکن، تین¬جین و Hebei در شمال چین، منطقه دلتای رودخانه یانگ-تسه در شرق چین، گواندونگ، هنگ¬کنگ و ماکائو در جنوب چین و برخی مناطق مرکزی و غربی عملیاتی شود. لازم بذکر است یوآن دیجیتال در اوایل سالجاری میلادی (2020) در برخی بانک¬ها در شنزن، چنگ¬دو، سوجو و منطقه جدید شیونگ¬آن به صورت آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.

مختصات و ویژگی­های ارز دیجیتال چین

ارز دیجیتال یک پدیده کاملا جدید و ناشناخته برای مردم چین نیست؛ چرا که چینی­ها هم اکنون از طریق ویچت و Alipay نیز قادر به انجام تراکنش دیجیتالی هستند. اما یوآن دیجیتال (CB/DC) تفاوت­هایی با تراکنش-های دیجیتالی که هم اکنون در چین در حال انجام است دارد. تراکنش­های دیجیتالی کنونی به حساب بانکی متصل هستند و زمانی که کاربر، مبادرت به انجام تراکنش می­کند در واقع دستوری را به حساب بانکی خود ارسال می­کند و با ثبت یک بدهی در حساب بانکی خود، پول را برای یک کاربر دیگر منتقل می­کند. کاربر دوم، پول را در حساب بانکی خود دریافت می­کند که در تلفن همراه او نیز نمایش داده می­شود. کارشناسان این تراکنش دیجیتالی را نسخه 1.0 ارز دیجتال می­نامند و یوآن دیجیتال را نسخه 2،0 ارز دیجیتال نامگذاری کرده­اند.

نسخه 2،0 ارز دیجیتال، در واقع نمایش دیجیتالی یوآن بر روی تلفن همراه کاربر است و بیانگر حساب بانکی او نیست. در این ارز دیجیتال، کاربر هیچ پول فیزیکی در دنیای بیرون در ازای پول دیجیتال خود ندارد؛ در حالی که در نسخه 1،0 ارز دیجیتال، کاربر به میزان ارز دیجیتال خود، در دنیای بیرون (حساب بانکی) نیز دارای پول فیزیکی می­باشد. در واقع نسخه 2،0 ارز دیجیتال، تلاشی برای حذف پول فیزیکی و هزینه­های مربوط به انتشار و نظارت بر آن است.

یکی دیگر از ویژگی­های e-RMB این است که می­تواند بدون یک اپلیکیشن واسط (مثل ویچت یا Alipay) قابلیت جابجایی داشته باشد.[1] همچنین در حال حاضر برای استفاده از ویچت و Alipay لازم است به اینترنت متصل بود. یعنی اگر اینترنت وجود نداشته باشد امکان انتقال پول نیز وجود ندارد که این مسئله برای نقاط روستایی چین چالش بزرگی است. اما یکی از قابلیت­های CB/DC این است که بدون اتصال به اینترنت نیز کاربران قادر به انتقال پول به همدیگر هستند.

یوآن دیجیتال با توجه به قابلیت­های آن در پرداخت­های مختلف، قادر است هزینه­های مربوط به انتشار پول کاغذی را از بین ببرد. البته هنوز روشن نیست که آیا دولت چین قصد دارد پول­های فیزیکی موجود در بازار را جمع نماید یا خیر. بانک مرکزی چین تأکید می­کند که e-RMB نسخه دیجیتالی ارز چین است ولی دیگر اشکال عرضه و پس­انداز پول نیز بدون تغییر باقی می­مانند.[2] رئیس بانک مرکزی چین اعلام کرده است که سیستم­های سنتی پول در چین (پول نقد) نیز باید خود را با آزمایش موفق یوآن دیجیتال به روز نمایند.

نظارت بانک مرکزی چین بر تراکنش­های یوآن دیجیتال و عدم استفاده از پول کاغذی امکان ردیابی کلاهبرداری­های پولی و پولشویی را نیز آسان می­سازد.

علی­رغم شباهت­هایی که پرداخت­های موبایلی کنونی با یوآن دیجیتال دارند (مانند کیف الکترونیکی، استفاده از QR Code و ...) که ممکن است باعث شود کاربران، ارز دیجیتال را پدیده­ای بیگانه و کاملا جدید قلمداد نکنند، ولی از نظر بانک مرکزی چین یوآن دیجیتال تغییرات گسترده و چشمگیری بدنبال دارد. آقای Xu Yuan از موسسه تحقیقات توسعه ملی دانشگاه پکینگ در این خصوص بیان می­دارد:

"حرکت به سمت یوآن دیجیتال می­تواند نقش چین در بازار جهانی ارز را متحول نماید. چین با این ارز دیجیتالی حاکمیتی قادر است که اتکای خود به دلار آمریکا و تأثیرات ناشی از دلار از جمله تحریم­ها را کاهش دهد."

هم اکنون 20 کشور دیگر در حال بررسی ارز دیجیتال بانک مرکزی هستند ولی هیچ کدام هنوز حتی به صورت آزمایشی نیز استفاده از آن را شروع نکرده­اند. فیس­بوک یکی از طرفداران برجسته ارز­های دیجیتال در ایالات متحده است اما در راه­اندازی نظام اندازه­گیری[3] با چالش­هایی مواجه است.

تفاوت ارز دیجیتال چین با سایر ارزهای دیجیتال

1. پشتوانه دولتی یوآن دیجیتال: CD/ BC توسط بانک خلق چین (People’s Bank of China) که بانک مرکزی چین است منتشر می­شود؛ از این رو این ارز بر خلاف ارزهای خصوصی مثل بیت­کوین، Etherium و غیره دارای پشتوانه دولتی است. ارزهای خصوصی کامپیوتر ساخته (computer-generated) هستند و حمایت دولت را پشت سر خود ندارند.
2. مرکزی بودن یوآن دیجیتال: ارزهای خصوصی مثل بیت­کوین دارای یک شبکه کامپیوتری غیر مرکزی هستند و دولت­ها قادر به نظارت بر آنها نیستند. در واقع، ارزش ارزهای کامپیوتر ساخته، به برداشت و تصور مردم و استفاده کنندگان از آن بستگی دارد. ولی یوآن دیجیتال که با حمایت دولت ساخته می­شود توسط یک شبکه کامپیوتری متمرکز کنترل می­شود که تحت نظارت بانک مرکزی چین قرار دارد.

نحوه انتشار و دسترسی به e-RMB

نحوه دسترسی به یوآن دیجیتال در مناطق آزمایشی به این صورت است که مستخدمین دولت بخشی از درآمد خود را به صورت ارز دیجیتال دریافت می­کنند و پس از دریافت آن، کاربران قادرند برای پرداخت کرایه تاکسی، هزینه مترو و غیره از آن استفاده نمایند. این ساده­ترین نگاه به شیوه توزیع یوآن دیجیتال در میان مردم است.

شیوه دقیق­تر و سیستماتیک­تر انتشار و توزیع یوآن دیجیتال به این صورت است که بانک مرکزی چین مبادرت به انتشار یوآن دیجیتال می­نماید. پس از آن بانک مرکزی این ارز دیجیتال را در اختیار واحدهای تجاری واسط (واسط میان مردم و بانک مرکزی) قرار می­دهد و از طریق این واحدهای تجاری واسط در اختیار کاربران قرار داده می­شود. بانک مرکزی بر تمامی فرآیندهای مربوط به تراکنش یوآن دیجیتال نظارت می­کند.

e-RMB و اپلیکیشن ویچت و Alipay

Wechat pay و Alipay اپلیکیشن­های انسجام­بخش به حیات اقتصادی و اجتماعی در چین محسوب می­شوند که کارویژه آنها به پرداخت پول محدود نمی­شود. تبلیغات، بازاریابی، ارائه خدمات، سرمایه­گذاری، بیمه و غیره همگی از کارویژه­های این دو اپلیکیشن هستند. به خاطر این کارویژه­های متنوع، مردم چین راغب هستند که از این دو اپلیکیشن استفاده کنند و بعید است که یوآن دیجیتال تأثیر منفی بر ویچت و Alipay بگذارد.

از سوی دیگر برخی کارشناسان بر این عقیده­اند که CB/DC باعث قدرت­بخشی به بانک­ها می­شود. از زمان پیدایش ویچت و Alipay بانک­های چین قادر به رقابت با این اپلیکیشن­ها نبوده­اند. علی­رغم اینکه بانک­ها دارای پلتفورم­های مخصوصی برای تراکنش­های بانکی هستند ولی به هیچ وجه قادر به رقابت با ویچت و Alipay نیستند. از این رو باور غالب این است که اپلیکیشن­های مهمی نظیر ویچت و Alipay نیز به پلتفورمی‌برای دریافت CB/DC تبدیل می­شوند و نقش مهمی در موفقیت آن ایفا می­کنند.

کووید-19 و تأثیر آن بر عملیاتی نمودن یوآن دیجیتال

شیوع ویروس کرونا در کشور چین و متعاقب آن در سراسر دنیا، تأثیرات نامطلوبی بر ابعاد مختلف زندگی بجا گذاشت. اقتصاد بسیاری از کشورهای دنیا در نتیجه کووید-19 بشدت آسیب دید. در نتیجه شیوع ویروس کرونا، چرخه پول نقد در کشور چین بشدت کاهش یافته است و بسیاری از کسبه از پذیرش سکه و پول کاغذی بدلیل تدابیر احتیاطی ناشی از ویروس کرونا امتناع می­کنند. این وضعیت باعث اهمیت بیشتر ابتکار چین در استفاده از ارز دیجیتال شده است. رویکردی که در پشت این نگرش وجود دارد این است که تا حد ممکن از امکان پرداخت بدون تماس حمایت شود و تراکنش­ها از طریق بلوتوث و NFCهای رمزگذاری­شده موبایل­های دارای کیف­های الکترونیکی انجام شود.

منابع:

https://news.cgtn.com/news/2020-08-27/e-RMB-China-gears-up-for-digital-payment-2-0-ThajAZShuo/index.html

https://www.digfingroup.com/digital-rmb-2/

https://swikblog.com/china-initiative-to-replace-paper-money-with-e-rmb-digital-currency/

https://radiichina.com/china-e-rmb/

[1] - در این خصوص برخی کارشناسان بر این عقیده­ اند که یوآن دیجیتال ممکن است با توجه به توانمندی و کارآمدی Alipay و Wechat pay، نه تنها چالشی برای این اپلیکیشن­ ها نباشد بلکه از ظرفیت این اپلیکیشن ­ها برای استفاده از یوآن دیجیتال نیز استفاده شود.

[2] - https://swikblog.com/china-initiative-to-replace-paper-money-with-e-rmb-digital-currency/

[3] -Libra system