چین حاکم در معادن کمیاب

رویکرد توهم آمیز و ترس آلود از برتری قدرت اقتصادی چین بر غرب، هر روز ابعاد تازه ای می یابد. تا زمانی که چین صرفا یک کارخانه بزرگ محصولات ارزان برای دنیا بود، حساسیتی وجود نداشت ولی از هنگامی‌که پیشرفت این کشور در فناوری‌های پیشرفته High Tech روشن گردید، غرب دچار وحشت شد. در رسانه‌های سوئدی هم هر روز مقاله ای هشدار آمیز درباره تسلط چین بر حوزه‌های حساس و مهم نوشته می‌شود؛ یک روز درباره پیشتازی چین در زمینه هوش مصنوعی ( AI )، روز دیگر درباره فناوری‌های نظامی و آخرین مقاله درباره تسلط چین بر منابع کمیاب و پرکاربرد در انرژی‌های نووین نوشته شده است.در این گزارش بخش هایی از مقاله ی روزنامه سوئدی « اسونسکا داگبلادت SvD» با عنوان «چین به دنبال نفت جدید» آورده شده است.

روزنامه سوئدی « اسونسکا داگبلادت SvD» در مقاله ای با عنوان «چین به دنبال نفت جدید» به وضعیت سرمایه گذاری‌های چین در فلزات کمیاب ولی پرکاربرد در انرژی‌های نوین پرداخته است. در این مقاله آمده است:" دونالد ترامپ در شعارهای خود همیشه تکرار می‌کند ما در تولید نفت خود کفا شده ایم و دیگر نیازی نداریم برای خرید نفت در برابر کشورهای دیکتاتوری زانو بزنیم. ولی علیرغم ادعای ترامپ، هنوز زود است که درباره استقلال انرژی صحبت بکنیم. روند تحولات به سویی می رود که هر روز از اهمیت نفت در برابر انرژی‌های تجدید پذیر کاسته می‌شود.

 در نگاه نخست به نظر می رسد که در انرژی‌های تجدیدپذیر دموکراسی حاکم است و همه کشورها می‌توانند به صورت عادلانه از آن بهره مند شوند ولی هنگامی‌که نوبت به تجهیزات کاربردی در تولید انرژی‌های نوین مانند توربین‌های بادی، پانل های خورشیدی یا باتری‌های ذخیره کننده می رسد، وضعیت متفاوت می‌شود، مواد حساس مورد نیاز این صنایع، بسیار کمیاب و ارزشمند هستند. اگر این معادن و فلزات نباشند خودروهای تسلا و تلفن‌های آیفون وجود نخواهند داشت، بدون این فلزات، سیاست های زیست محیطی جدید هم ناممکن می‌شوند.

 مساله این است که در زمینه تولید چنین فلزاتی، کشورهای غربی جایگاهی ندارند و نمی‌توانند هیچ ادعای استقلال داشته باشند. دارندگان معادن فلزات، با دارندگان ذخایر نفتی متفاوت هستند. مهمترین نکته این است که یک کشور در تولید این فلزات، برتری مطلق دارد؛ چین.

به عنوان نمونه به فلزات زیر نگاه می اندازیم:

وانادیوم (vanadium): یک عنصر حیاتی در ساخت باتری‌ها، توربین‌های بادی و پانل های خورشیدی است. در سال 2019 بیش از نیمی از وانادیوم جهان در چین تولید شده است. دومین تولید کننده، روسیه بود که یک چهارم تولید جهانی را در اختیار دارد. میزان تولید وانادیوم آمریکا حدود نیم درصد ( 0.6 درصد) و اتحادیه اروپا صفر درصد بود.

 کبالت (cobalt): مشکلات کبالت بیشتر از وانادیوم است. کاربرد بسیار بیشتری دارد؛ در باتری‌ها، کامپیوترها، موبایل، خودروهای برقی و صنایع پزشکی و غیره. به نوشته بلومبرگ، کبالت، سلاح مخفی چین در مسابقات تولید خودروهای برقی است. چین خودش منابع کبالت زیادی ندارد، تنها یک و نیم درصد کبالت جهان در چین است ولی آفریقا به ویژه کنگو - کینشازا منابع بزرگ کبالت دارند. سال گذشته 70 درصد کبالت جهان در کنگو تولید شد. در تولید کبالت کنگو، شرکت های چینی دست برتر را دارند. در حقیقت کبالت بیشتر باتری‌هایی که ما مصرف می‌کنیم به دست شرکت های چینی ساخته شده است.

 لیتیوم: یک چهارم تولید لیتیوم جهان به دست دو شرکت چینی تولید می‌شود.

 نئودیوم(neodymium):نئودیوم باعث ایجاد مغناطیس قوی می‌شود که در توربین‌های بادی کاربرد زیادی دارد. 80 درصد این فلز توسط چین تولید می‌شود.

در مجموع، 60 درصد تولید 17 نوع مواد معدنی کمیاب جهان، در دست چین است. اتحادیه اروپا در حقیقت هیچ نقشی در تولید این مواد ندارد. 90 درصد مصرف خود را از چین و کمی هم از آمریکا وارد می‌کند. پس عجیب نیست که چرا دونالد ترامپ، مواد معدنی را از لیست جنگ تجاری استثنا کرده است و یا این که اتحادیه اروپا این مواد را در گروه استراتژیک و امنیتی دسته بندی کرده است. اگر چین ناگهان تصمیم بگیرد که در فروش این مواد محدودیت قایل شود، چه اتفاقی می افتد؟ بحران کرونا، چشمه کوچکی از این احتمال را نشان داد. به خاطر اختلال در تولید چین، ناشی از اعمال قرنطینه در چین، ناگهان در جهان نگرانی پیدا شد.

 قبلا تصور بر این بود که تسلط بر نفت باعث قدرت می‌شود ولی از این پس تسلط بر منابع جدید، جایگزین نفت را در تولید قدرت می‌شود. در این بازی قدرت، چین دست برتر دارد. برای اروپا، با جایگزین شدن خودروهای برقی به جای خودروهای فسیلی، مشکلات ژئوپلتیکی حل نمی‌شود.

 در میان کشورهای اروپایی، نقش سوئد و گرینلند برجسته است؛ آن‌ها با داشتن بیشترین منابع کمیاب در اروپا، می‌توانند امنیت دسترسی اتحادیه اروپا به این فلزات را برای چندین دهه تضمین کنند. استخراج این منابع ارزش استراتژیک دارد.بحث بر سر این منابع فقط برای پول نیست بلکه بحث قدرت هم هست."