اخبار اقتصادی سریلانکا (هفته دوم مرداد1399)
اخبار و مهم ترین تحولات اقتصادی سریلانکا در هفته دوم مرداد ماه 1399که شامل اخبار مربوط به اقتصاد سریلانکا و اثرات بحران کرونا بر اقتصاد این کشور میباشد به شرح ذیل ارائه می‌گردد:
بیکاری کارگران مهاجر سریلانکایی
بر اساس گفته معاون اداره اشتغال خارجی سریلانکا در شرایط شیوع کرونا در جهان تاکنون بیش از 10 هزار کارگر سریلانکایی که عموماً در کشورهای خاورمیانه مشغول می‌باشند، کار خود را از دست داده‌اند. از سوی دیگر بیش از 40 هزار نفر نیز درخواست بازگشت به کشور را داده‌اند.
بر اساس اخبار واصله تاکنون حدود 10 هزار نفر از اتباع سریلانکایی که عموماً در کشورهای خاورمیانه مشغول به کار می‌باشند به کشور بازگشته‌اند. لذا به نظر می‌رسد که افرادی که به طور قطعی کار خود را از دست داده‌اند، همین افراد بازگشته از کشورهای دیگر می‌باشند. زیرا افرادی که کار خود را از دست داده‌اند اما هنوز به دلایل مختلف به کشور بازگردانده نشده‌اند بیش از میزان مورد اشاره است.
از سوی دیگر مقامات سریلانکایی به‌ویژه در دوران پیش از انتخابات از امکان اشتغال این افراد در داخل سخن می‌گویند. موضوعی که چندان قریب به واقع به نظر نمی‌رسد. زیرا در وهله اول حتی در شرایط عادی نیز این میزان فرصت شغلی در سریلانکا وجود نداشته و از سوی دیگر در وضعیت کرونایی بسیاری از افراد نیز در داخل کشور شغل خود را از دست داده‌اند. این موضوع به نحوی است که آمار بیکاری در سال جاری، بیشترین میزان بیکاری در 10 سال اخیر در این کشور بوده است.
نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه کرد آن است که حواله‌های ارزی ارسالی کارگران شاغل در خارج از کشور، دومین منبع مهم درآمد ارزی برای سریلانکا محسوب می‌شود. بر همین اساس از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای این افراد به معنای کاهش شدید درآمدهای دولت خواهد بود.
افزایش صادرات سریلانکا در دو ماه گذشته
بر اساس گفته رئیس اداره صادرات سریلانکا، صادرات این کشور در طی ماه ژوئن و جولای روند افزایشی خود را آغاز کرده است و میزان صادرات این کشور در ماه ژوئن به بیش از 900 میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که این به معنای افزایش 327 درصد صادرات در این ماه نسبت به ماه آوریل است. البته باید به این نکته اشاره کرد که مقایسه سال‌به‌سال نشان می‌دهد که صادرات در این ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته همچنان بیش از 16 درصد کاهش داشته است.
البته در این بین صادرات سه محصول ادویه، چای و محصولات نارگیل نسبت به سال گذشته با رشدی هر چند اندک همراه بوده است. بیشترین میزان کاهش صادرات نسبت به سال گذشته مختص به جواهرات و سنگ‌های قیمتی بوده است که بیش از 56 درصد کاهش یافته است.
پرداخت بیش از 72 میلیارد روپیه وام توسط بانک‌های سریلانکایی
در پی سیاست جدید دولت برای حمایت از بنگاه‌های اقتصادی در سریلانکا که به دلیل بحران کرونا آسیب دیده‌اند، تاکنون بیش از 72 میلیارد روپیه وام پرداخت شده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی سریلانکا تا هفته آخر جولای 2020، بیش از 18 هزار فقره وام پرداخت شده است.
دولت سریلانکا برای حمایت از فعالیت‌های اقتصادی آسیب‌دیده از بحران کرونا با همکاری بانک مرکزی این کشور بسته حمایتی 150 میلیارد روپیه‌ای را معرفی نمود. قرار است که این مبلغ در سه مرحله به درخواست‌کنندگان پرداخت شود که تاکنون مرحله اول انجام شده و مرحله دوم نیز در حال انجام میباشد. در این طرح وام‌ها با سود 4 درصد و بازپرداخت 24 ماهه به صاحبان مشاغل پرداخت خواهد شد.
انتقادات فراوانی به این طرح که بانک مرکزی تحت‌فشار دولت مجبور به اجرای آن شد وجود دارد. البته باید در نظر گرفت که اقتصاد نه‌چندان قدرتمند سریلانکا که عموماً متشکل از بنگاه‌های خرد و متوسط است، شرایط بسیار سختی را در دوران کرونا سپری می‌کنند. همین امر موجب کاهش شدید درآمدها و افزایش بیکاری در این کشور شده بود. البته مخالفان معتقد بودند که توزیع این حجم از پول و در واقع خلق این میزان از نقدینگی منجر به افزایش تورم و کاهش ارزش روپیه در برابر ارزهای خارجی خواهد شد.
هر چند رئیس بانک مرکزی به طور ضمنی با قبول این مشکل، این اقدام را به دلیل شرایط موجود غیرقابل چشم‌پوشی ارزیابی کرد.
ممنوعیت واردات خودرو و بیکاری گسترده در مشاغل مرتبط
بر اساس گفته رئیس انجمن فعالان خودرو سریلانکا (CMTA)، محدودیت‌های اعمالی بر واردات خودرو در سریلانکا، هزاران فرصت شغلی در این کشور را در معرض خطر قرار داده است. بر همین اساس این انجمن از دولت درخواست کرده است که برنامه مشخصی در این زمینه ارائه نماید.
این صنعت در حال حاضر بیش از 20 هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در سراسر کشور ایجاد کرده است که تعلیق کامل واردات خودرو، دشواری‌های فراوانی را برای ادامه حیات این حوزه ایجاد کرده است. این مشکل زمانی دشوارتر است که هیچ برنامه‌ای نیز در خصوص آینده از سوی دولت منتشر نشده است.
یکی از مهم‌ترین دلایل خروج ارز از سریلانکا، واردات خودرو میباشد. البته از سوی دیگر به دلیل مالیات بسیار سنگین دولت بر واردات خودرو که حداقل 200 درصد میباشد، درآمدهای سرشاری را نیز بر دولت در پی دارد. اما اکنون به دلیل شرایط کشور و کمبود ارز که موجب افزایش قیمت آن شده است، دولت سریلانکا واردات کالاهایی همچون خودرو را ممنوع اعلام کرده است. البته به نظر می‌رسد این ممنوعیت به‌زودی و با افزایش مالیات بر واردات خودرو رفع خواهد شد.
افزایش صادرات فلفل سریلانکا
بر اساس گفته رئیس‌جمهوری سریلانکا، دولت در نظر دارد که فلفل را به عنوان یکی از مهم‌ترین کالا‌های صادراتی کشور در نظر گرفته شده است. نکته بسیار مهم آن است که مقصد اصلی صادرات فلفل سریلانکا به هند میباشد و این کشور نیز بر اساس سهمیه‌بندی اقدام به خرید این محصول می‌کند. بر اساس توافق جدید با هند مقرر شده است که سهمیه سریلانکا افزایش پیدا کند. در این طرح دولت کمک‌های بیشتری همچون کود و سایر خدمات را به کشاورزانی که روی این محصول کار کنند ارائه خواهد داد.
اقتصاد موضوع اصلی وعده‌های انتخاباتی
در آستانه انتخابات بسیار مهم پارلمانی در سریلانکا، معضلات اقتصادی این کشور به مهم‌ترین بحث در بین رقبای انتخاباتی تبدیل شده است. در این بین آقای رانیل ویکراماسینگه، نخست‌وزیر سابق سریلانکا عنوان کرده است که حزب حاکم توانایی غلبه بر مشکلات اقتصادی سریلانکا که ناشی از شیوع ویروس کرونا است را ندارد و تاکنون نیز برنامه‌ای برای حل این مشکل ارائه نداده است در حالی که حزب UNP برنامه مدون خود برای گذر از این بحران را منتشر کرده است.
او در سخنان خود اشاره کرد که به دلیل بحران کرونا، تنها صنعت پوشاک و گردشگری متحمل ضرر 7 میلیارد دلاری شده‌اند. همچنین به دلیل بیکاری کارگران سریلانکایی شاغل در خارج از کشور نیز درآمدهای خارجی کشور به شکل معتنابه‌ای کاهش یافته است.
به همین دلیل اقتصاد سریلانکا کاملاً در آستانه فروپاشی میباشد و او می‌تواند مانند سال‌های 2001، 2015 و 2019 اقتصاد این کشور را احیا کند. او اشاره کرد که با برنامه مدونی که تهیه شده است می‌تواند با دریافت 6 میلیارد دلار وام از صندوق بین‌المللی پول و کشورهای دوست، اقتصاد سریلانکا را به شرایط طبیعی خود بازگرداند.
از سوی دیگر رئیس‌جمهوری سریلانکا در سخنرانی خود در منطقه‌هامبانتوتا اشاره کرد که یکی از اهداف اصلی دولت او ایجاد اقتصاد مردم محور است، وعده‌ای که پیش از این یکی از شعارهای اصلی انتخاباتی او بود. حال اکنون در آستانه انتخابات پارلمانی در سریلانکا که به دلایل مختلف به انتخاباتی سرنوشت‌ساز در این کشور تبدیل شده است، بار دیگر مطرح شده است. در این برنامه هدف دولت ایجاد اقتصادی که در آن به جای فروش منابع ملی و دارایی‌های مالی کشور، کارآفرینان محلی را تقویت کند. رئیس‌جمهوری معتقد است که بحران کرونا ضعف‌های اقتصاد سریلانکا را عیان کرد و نشان داد که وعده‌های بسیاری در مورد بهبود وضعیت اقتصادی بر مبنای واقعیت نیست.
دوران نخست‌وزیری رانیل به دلیل اختلافات شدید با رئیس‌جمهور سابق این کشور، موجب از دست رفتن فرصت‌های طلایی برای این کشور شد. از سوی دیگر نمی‌توان دریافت وام را به‌عنوان برنامه برای احیای اقتصاد سریلانکا در نظر گرفت. البته در برنامه حزب نیز اقدامات مشخصی جز اشاره به کلیات دیده نمی‌شود. البته در مقدمه این بیانیه 16 صفحه‌ای اشاره شده است که برای دو سال آینده کشور نیازمند 6 میلیارد دلار است که 3 میلیارد دلار آن به سرعت مورد نیاز است.
البته لازم به ذکر است که با تمام وعده‌های داده شده، حزب UNP به رهبری رانیل در یک شکستی واضح تنها موفق به کسب یک کرسی در انتخابات پارلمانی شد. این امر نشان از عدم رضایت مردم سریلانکا از دوره گذشته او در پست نخست‌وزیری بوده است.
کنترل واردات؛ ضربه به اقتصاد سریلانکا
بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا در سریلانکا و حکومت‌نظامی‌بیش از دو ماه در این کشور، مشکلات بسیاری را برای اقتصاد سریلانکا ایجاد کرده است. به همین دلیل دولت سعی در کنترل شرایط به‌ویژه از حیث خروج ارز از کشور دارد، لذا محدودیت‌های شدیدی بر واردات اعمال کرده است.
اما بسیاری معتقدند که این سیاست می‌تواند علاوه بر ایجاد بحران برای صنایع، هزینه‌های آن‌ها را افزایش دهد و بر واردات نیز اثرات منفی داشته باشد. زیرا طبق آمار حدود 60 درصد از واردات سریلانکا را مواد اولیه و مرتبط با تولید در سریلانکا تشکیل می‌دهد که محدودیت واردات می‌تواند چرخه تولید در سریلانکا را با بحران روبهرو کند. این چالش می‌تواند بیش از پیش رشد اقتصادی سریلانکا در سال جاری را که از بحران کرونا رنج می‌برد را تحت تأثیر قرار دهد.
حال اگر این موضوع را در کنار خلق بی‌سابقه نقدینگی و چاپ پول در سریلانکا در ماه‌های مارس و آوریل 2020 که منجر به کاهش ارزش روپیه در برابر ارزهای خارجی شد، قرار دهیم، مشخص می‌شود که اعمال محدودیت بر واردات تا چه میزان شرایط را برای تولیدکنندگان با چالش روبهرو کرده است.
شرایط سریلانکا از حیث ارزش پول ملی به دلیل مشکلات ارزی ناشی از کاهش شدید صادرات، کاهش عمده درآمدهای گردشگری و افت محسوس درآمدهای ارسالی کارگران سریلانکایی شاغل در خارج از کشور، موجب شده است که اوضاع اقتصادی سریلانکا بیش از پیش با چالش روبهرو شود. لذا دولت چاره‌ای جز کنترل بر خروج ارز از کشور ندارد که از جمله آن اعمال محدودیت بر واردات است که به طور حتم موجب زیان برای تولیدکنندگانی که مواد اولیه خود را وارد می‌کنند نیز خواهد شد.
گزارش تورم در ماه جولای
همانند گذشته، گزارش تورم ماهانه توسط بانک مرکزی سریلانکا بر اساس شاخص نرخ مصرف در کلمبو اعلام شد. بر اساس گزارش جدید که در روز 4 اوت منتشر شد تورم ماه به ماه با رشد همراه بوده است. تورم سریلانکا در ماه جولای نسبت به ماه ژوئن به 4.2 درصد رسید در حالی که این میزان در ماه ژوئن در برابر ماه می 3.9 درصد بوده است.
این آمار و ارقام در طول 6 ماهه اول سال 2020 دقیقاً منطبق بر پیش‌بینی بانک مرکزی مبنی بر ماندن تورم در بازه 4 تا 6 درصدی بوده است. این پیش‌بینی از سوی بانک مرکزی همچنان پابرجا بوده و کارشناسان نیز آن را رقمی معقول می‌دانند مگر ایجاد شرایط خاص و شوکی غیر منتظره که ممکن است منجر به تغییر وضعیت فعلی شود. در غیر این صورت پیش‌بینی می‌شود که تورم تا پایان سال 2020 در محدوده 4 تا 6 درصدی باقی بماند.
افزایش کمک‌های آلمان به سریلانکا
دولت آلمان در ادامه کمک‌های قبلی به سریلانکا، بودجه اضافه‌ای بالغ بر 2.06 میلیون یورویی برای کمک به این کشور جهت مقابله با بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا اختصاص داد. باید اشاره کرد که دولت آلمان پیش از این نیز در تاریخ 10 ژوئن با پرداخت 11 میلیون یورو کمک به سریلانکا موافقت کرده بود.
این خبر هر چند کوتاه به نظر می‌رسد اما باید در دیدگاه وسیعی مورد بررسی قرار گیرد. سریلانکا به دلیل روابط خوب با سایر کشورها توانست در دوره بحران کرونا با دریافت کمک‌های بین‌المللی از نهادها و کشورهای مختلف تا حدودی شرایط اقتصادی پسا کرونا را پشت سر بگذارد. این کمک‌ها از کشورهای مختلف و سازمان‌های متعددی برای این کشور ارسال شد.
شرایط انکارناپذیر اقتصاد سریلانکا
بر طبق بررسی‌های جدید در صورت ادامه روند فعلی برای شش ماه آتی، اقتصاد سریلانکا با کاهش 3 درصدی تولید ناخالص داخلی روبهرو خواهد شد. با وجود کنترل همه‌گیری در سریلانکا، با مبتلا شده یک‌باره بیش از 500 نفر در ماه گذشته، شیوع موج دوم کرونا موجب نگرانی مردم شده است. از سوی دیگر شرایط به وجود آمده علاوه بر مصرف، روند تولید را نیز تحت تأثیر قرار داده است که همین عوامل موجب کاهش سطح درآمدها و افزایش بیکاری شده است. بر اساس بررسی‌های انجام شده در صورت ادامه وضعیت فعلی در شش ماه آتی، درآمد ماهانه شهروندان سریلانکا به طور متوسط 134 میلیارد روپیه کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر با وجود برنامه کاهش فقر در سریلانکا، در سال 2019، بیش از 4 درصد از جمعیت این کشور زیر خط فقر قرار داشتند که با شرایط فعلی این میزان افزایش خواهد یافت. البته دولت تلاش‌های قابل‌توجهی برای کنترل شرایط انجام داد. ابتدا هزینه‌های بهداشت عمومی را افزایش داده و پرداخت‌ها را به بخش‌های آسیب‌پذیر کشور منتقل کرده است. اما به دلیل پایین بودن نرخ تولید ناخالص داخلی، درآمد مالیاتی دولت کاهش یافت و شرایط برای دولت دشوارتر شد.
البته بسیاری معتقدند که با وجود آسیب‌های وارده بر اقتصاد، به دلیل زیرساخت‌های ضعیف بهداشتی در سریلانکا، حتی سخت‌گیری‌های بیشتر امری ضروری است. زیرا در مقایسه با سایر کشورهای با درآمد متوسط، در صورت عدم انجام سخت‌گیری قطعاً مدیریت شرایط برای سریلانکا امکان‌پذیر نبوده و در آن صورت آسیب وارده بر اقتصاد نیز به مراتب بیشتر می‌بود. اما به هر حال بازگشت به شرایط معمولی در سال جاری برای سریلانکا خیلی بعید به نظر می‌رسد. البته این نکته را نیز باید در نظر گرفت که سریلانکا حتی پیش از همه‌گیری ویروس کرونا نیز از شرایط مناسبی برخوردار نبود. وام‌های سررسید شده و ناتوانی این کشور در پرداخت آن‌ها، دولت را مجبور به مذاکره با کشورهای وام‌دهنده برای دریافت فرصت کرده بود. به همین دلیل سریلانکا بر خلاف بسیاری از کشورها، برای احیای اقتصادی خود تنها نیازمند بازگشت به دوره پیش از کرونا نیست. زیرا در آن دوره نیز شرایط مطلوبی از حیث اقتصادی در کشور وجود نداشت. احیای اقتصادی سریلانکا یعنی حرکت در مدار توسعه با نرخ رشد 5 تا 6 درصدی در صورتی که در دوره پیش از کرونا رشد کشور در بازه 2 تا 3 درصدی قرار داشته است. امری که در سال جاری و حتی بر اساس پیش‌بینی بانک جهانی برای سال آینده نیز بعید به نظر می‌رسد.
رکورد کاهش رشد فصلی در سریلانکا
رشد تولید ناخالص داخلی سریلانکا برای اولین بار از سه‌ماهه چهارم سال 2001 به کمترین میزان خود کاهش پیدا کرد. بر اساس آماری منتشر شده، تولید ناخالص داخلی سریلانکا در سه‌ماهه اول سال جاری 1.6 درصد کاهش یافته است. اقتصاد سریلانکا در سه ماه نخست امسال درآمد 2.29 تریلیون روپیه‌ای را ثبت کرد و این در حالی است که این آمار در سال گذشته برابر با 2.33 تریلیون روپیه بوده است.
در این میان بخش صنعت با کاهش رشد 7.8 درصدی و بخش کشاورزی با کاهش رشد 5.6 درصدی شرایط سختی را تحمل می‌کنند. هر چند بخش خدمات شاهد رشد 3.1 درصدی بود. سهم چهار مؤلفه اصلی اقتصادی سریلانکا یعنی کشاورزی، صنعت، خدمات و مالیات از تولید ناخالص داخلی این کشور در سه‌ماهه اول سال جاری به ترتیب 7.3، 28.4، 58.3 و 6 درصد بوده است.
البته باید این نکته را نیز در نظر گرفت که رشد اقتصادی سریلانکا در سال 2019 برابر با 2.3 درصد بود که کمترین میزان در طول 10 سال گذشته بوده است. زیرا در سال گذشته نیز به دلیل حملات تروریستی عید پاک، اقتصاد سریلانکا با دشواری‌های بسیاری روبهرو بود. اقتصادی که در سال 2020 در حال بازیابی خود بود با همه‌گیری ویروس کرونا، با وضعیت به مراتب دشوار‌تری مواجه شد.
بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود که رکود و کاهش رشد در سه‌ماهه دوم شرایط به مراتب بدتری را سپری کرده باشد که باید منتظر، انتشار این آمار نیز بود. همچنین در خصوص رشد سالانه با وجود پیش‌بینی بانک مرکزی مبنی بر رشد 1.5 درصدی در سال 2020، بسیاری از کارشناسان و نهادهای بین‌المللی به طور جدی در رسیدن سریلانکا به این میزان از رشد تردید دارند. به طوری که پیش‌بینی می‌شود در صورت بروز موج دوم شیوع ویروس کرونا در سریلانکا، اقتصاد این کشور با 4.8 درصد کوچک‌تر خواهد شد. طبق اعلام بانک جهانی، سریلانکا در سال جاری با کاهش رشد3.2 درصدی روبهرو خواهد بود، موضوعی که در سال 2021 نیز ادامه خواهد داشت.