آخرین وضعیت تولید پالم در مالزی و روند صادرات آن با توجه به تحولات شیوع ویروس کرونا

تولید و صادرات روغن پالم مالزی و فرآورده‌های آن به یکی از بخش‌های اصلی اقتصادی این کشور تبدیل‌شده است، هرچند در قیاس با کل اقتصاد و صادرات مالزی، تنها 4 تا 6 درصد از صادرات کشور به روغن پالم اختصاص دارد. در روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران و مالزی نیز همواره بخش قابل‌توجهی از روابط تجاری دو کشور به صادرات روغن پالم مالزی به ایران اختصاص داشته و بنابراین موضوع روغن پالم همواره در روابط دوجانبه پررنگ و مهم بوده است. در این گزارش آخرین وضعیت تولید و صادرات روغن پالم مالزی بخصوص اثرات شیوع ویروس کرونا بر آن بررسی می‌شود.

جایگاه پالم در کل اقتصاد و تجارت خارجی مالزی

اگر کل تجارت خارجی مالزی را در سال 2019 برابر با 1835 میلیارد رینگت (حدود 437 میلیارد دلار) در نظر بگیریم تنها 4.4 درصد از کل صادرات مالزی به صادرات پالم اختصاص داشته و اگر این وضعیت را برای سال 2018 بررسی کنیم، مشاهده می‌شود که در سال 2018 که حجم تجارت خارجی مالزی 469 میلیارد دلار بوده، میزان صادرات پالم و فرآورده‌های آن برابر با 6.6 کل صادرات بوده است.

بنابراین مشاهده می‌شود که کل تجارت خارجی مالزی در سال 2019 نسبت به سال 2018 به میزان 2.5 درصد کوچک‌شده و به همین نسبت صادرات پالم نیز به میزان 2.2 درصد کمتر شده است.

حجم کل صادرات پالم مالزی و فرآورده‌های آن در سال 2019 برابر با 18.5 میلیون تن بوده که نسبت به سال 2018 که میزان صادرات آن برابر با 16.49 میلیون تن بوده، به میزان 12 درصد رشد داشته و هرچند ازنظر وزنی صادرات روغن پالم مالزی 12 درصد رشد داشته، اما ازلحاظ ارزش صادرات، ارزش پالم و فرآورده‌های صادراتی به همین نسبت نبوده است.

به عبارتی در سال 2019 ارزش صادرات پالم مالزی 41.65 میلیارد رینگت بوده که در مقایسه با سال 2018 تنها حدود 1.47 درصد رشد داشته است. یکی از دلایل کاهش روند رشد ارزش صادراتی پالم در سال 2019 و اوایل سال 2020 کاهش قیمت پالم و فرآورده‌های آن بوده که متعاقباً علل آن توضیح داده می‌شود.

با توجه سقوط قیمت جهانی نفت و همچنین شیوع ویروس کرونا در 5 ماهه اول سال 2020 صادرات روغن پالم و فرآورده‌های آن نسبت به دوره مشابه در 2019 هم ازلحاظ وزنی و هم ازنظر ارزش صادراتی کاهش چشمگیری داشت. در پنج ماه اول 2020 تنها 6 میلیون تن صادرات پالم و فرآورده‌های آن انجام شد که به معنی 24 درصد کاهش در میزان صادرات نسبت به دوره مشابه سال 2019 بوده ضمن آنکه قیمت روغن پالم نیز در این دوره به‌شدت کاهش داشته و از 600 دلار برای هر تن به حدود 500 دلار رسیده است.

بدین ترتیب مشاهده می‌شود جایگاه پالم در کل اقتصاد و صادرات مالزی بین 4 تا 6 درصد است. از سال 2019 تنها 4.4 درصد از کل صادرات مالزی و در سال 2018 حدود 6.6 درصد از کل صادرات مالزی به پالم اختصاص داشته است.

بازار جهانی و خریداران اصلی پالم مالزی

طی سالهای  گذشته خریداران اصلی روغن پالم مالزی عبارت بودند از هند، اتحادیه اروپا، چین، پاکستان، فیلیپین، ترکیه و آمریکا و در میان کشورهای واردکننده روغن پالم مالزی سه کشور اصلی که بازار عمده صادراتی پالم مالزی را تشکیل می‌دادند عبارت بودند از هند با واردات 2.51 میلیون تن در سال (به ارزش حدود 1.65 میلیارد دلار)، اتحادیه اروپا با واردات 1.91 میلیون تن و چین با واردات 1.86 میلیون تن که درمجموع 56.5 درصد از  پالم مالزی به این سه بازار صادرشده است. (بر اساس آمار سال‌های 2018 و 2019) که البته در اواخر سال 2019 و اوایل 2020 در بازار هند مسائل و مشکلات ویژه‌ای پدید آمد که متعاقباً بیان خواهد شد.

روند صادراتی روغن پالم مالزی

در سال 2019 همچنان که بیان شد صادرات پالم مالزی ازلحاظ وزنی 12 درصد و ازنظر ارزش 1.47 درصد رشد داشت. پایین بودن روند رشد ارزشی صادرات پالم در مقایسه با وزن صادراتی پایین آمدن قیمت روغن پالم بود و در سال 2019 عمده‌ترین دلیل آن محدودیت‌های مجلس اروپا برای واردات پالم بوده است.

اتحادیه اروپا با استناد به اینکه استفاده از روغن پالم در مواد غذایی مضر است و همچنین تولید بیشتر روغن پالم حاصل تخریب محیط‌زیست، حیات‌وحش و سوزاندن درخت‌های جنگلی است، مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای مصرف روغن پالم تدوین کرد که موجب کاهش صادرات روغن پالم به اتحادیه اروپا شده است.

اما براساس آمار ارائه‌شده در پنج‌ماهه اول سال 2020 چند عامل دیگر نیز به بازار صادراتی روغن پالم مالزی از لحاظ ارزش صادراتی آسیب زد:

• شیوع ویروس کرونا COVID- 19 و محدودیت‌های شدید مالزی بر بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی این کشور
• کاهش قیمت جهانی نفت و به دنبال آن کاهش تقاضا برای روغن پالم به‌عنوان یکی از منابع تولید سوخت‌های بیودیزل
• کاهش تقاضا برای سوخت ازجمله با کاهش ترددها و حمل‌ونقل‌های جاده‌ای و هوایی میزان تقاضا برای سوخت در جهان کاهش یافت و اثر منفی آن تولید سوخت از روغن پالم
• بروز اختلافات سیاسی بین هند و مالزی بعد از موضع‌گیری مالزی در قبال کشیمت و متعاقب آن محدودیت‌های تجاری هند بر روی صادرات روغن پالم از مالزی.

 

هند که در سال 2018 مقام اول را در واردات روغن پالم از مالزی در اختیار داشت و حدود 2.5 میلیون تن روغن پالم از مالزی وارد می‌نمود، بعد از بروز اختلافات فوق‌الذکر، به‌شدت واردات پالم از مالزی را محدود کرد و براساس آمار ارائه‌شده در این مدت تنها 151 هزار تن روغن پالم از مالزی وارد کرده که در مقایسه با مدت مشابه در سال 2018 که 2.1 میلیون تن وارد کرده بود، به میزان 93 درصد واردات خود را کاهش داده است!

کشورهای عمده واردکننده روغن پالم مالزی در پنج ماه اول 2020 عبارت بودند از:

• چین 907 هزار تن (899 هزار تن در دوره مشابه 2019)
• هلند 509 هزار تن (388 هزار تن در دوره مشابه 2019)
• پاکستان 443 هزار تن 436 هزار تن در دوره مشابه 2019
• فیلیپین 294 هزار تن
• ترکیه 252 هزار تن (298 هزار تن در دوره مشابه 2019)
• آمریکا 248 هزار تن
• ویتنام 208 هزار تن
• ایتالیا 197 هزار تن
• ژاپن 196 هزار تن
• عربستان سعودی 190 هزار تن
• بنگلادش 189 هزار تن
• کره جنوبی 172 هزار تن
• هند 151 هزار تن (در دوره مشابه 2019 هند 2 میلیون 161 هزار تن وارد کرده بود!)

براساس اعلام مسئولین رسمی‌شورای دولتی پالم مالزی عوامل فوق باعث گردید که در پنج ماه اول سال 2020 قیمت پالم از 600 دلار به 500 دلار برای هر تن کاهش یابد.

بازار جهانی مصرف روغن‌های خوراکی، منبع اصلی تأمین روغن خوراکی در جهان به شرح ذیل است (آمار سال 2019)

• روغن پالم: 78.6 میلیون تن در سال
• روغن سویا: 56.7 میلیون تن در سال
• روغن کلزا: 25.3 میلیون تن در سال
• روغن آفتاب‌گردان: 20 میلیون تن در سال
• سایر روغن‌ها از دیگر منابع 56.8 میلیون تن

در مجموع حدود 238 میلیون تن روغن خوراکی در جهان در سال 2019 مصرف‌ شده که از مقدار حدود 79 میلیون تن آن از منشأ روغن پالم تهیه‌شده است و از این مقدار حدود 18.5 میلیون تن آن را مالزی به بازار جهانی صادر کرده است.

 سیاست‌های مالزی در ثبت بازارهای صادراتی پالم:

مالزی در سال 2019 برای توسعه بازار صادراتی خود برای پالم و با توجه به محدودیت‌هایی که اتحادیه اروپا ایجاد کرده بود، سیاست‌هایی را به شرح ذیل دنبال می‌کرد:

• مذاکره با بازارهای موجود برای تثبیت و افزایش میزان فروش. به‌عنوان نمونه با چین در اردیبهشت 1398 تفاهم‌نامه‌ای امضا نمود که براساس آن مقرر شده بود چین ظرف 5 سال به میزان 1.9 میلیون تن بیشتر روغن پالم از مالزی وارد نماید ولی آمار 5 ماهه اول سال 2020 با 5 ماهه اول 2019 نشان می‌دهد که در این دوره زمانی این امر محقق نشده است
• یافتن بازارهای جدید- مالزی به‌منظور حفظ صادرات روغن پالم مالزی در پی بازارهای جدید در آسیا، خاورمیانه و آفریقا است و مذاکراتی در این خصوص انجام‌ شده است.
• تأسیس شورای تولیدکنندگان روغن پالم (CPOPC) با همکاری اندونزی. دبیرخانه شورا در جاکارتا است. اخیراً کلمبیا نیز به عضویت این شورا درآمده بود. (بیش از 84 درصد از پالم جهان توسط دو کشور اندونزی و مالزی تولید می‌شود.)
• تهاتر پالم با برخی از نیازهای دولت مالزی- مالزی در راستای حفظ بازار صادراتی پالم پیشنهاد تهاتر پالم با برخی از کالاهای موردنیاز خود را داده به روسیه پیشنهاد خرید هواپیماهای جنگی سوخو در مقابل خرید پالم را داده بود.
• مواضع اعلامی دولت قبلی مالزی در قبال کشمیر باعث گردید هند تهدید خود مبنی بر محدود کردن واردات پالم از مالزی را اجرایی نماید و همان‌گونه که مشاهده می‌شود در 5 ماهه اول 2020 در مقایسه با دوره مشابه در سال 2019 به میزان 93 درصد از صادرات پالم مالزی به هند کاهش یافته و در این مدت تنها 151 هزار تن به هند صادر شود.