خصوصی سازی شرکت مخابرات اتیوپی

در تاریخ 21 می 2020 اداره مخابرات اتیوپی به طور رسمی از شرکت‎های ذی نفع دعوت نمود طی یک ماه تمایل خود را برای دریافت دو مجوز اپراتوری در این کشور اعلام دارند. کشور اتیوپی با جمعیتی در حدود 110 میلیون نفر و با ضریب نفوذ 43 درصد شبکه موبایلی از ظرفیت بسیار بالایی برای فعالیت سایر اپراتورهای خارجی برخوردار است و با برنامه سه ساله ای (2019 الی2022) که شرکت مخابرات اتیوپی برای افزایش ضریب نفوذ به 50 درصد و همچنین افزایش 15 درصدی مشترکین تلفن همراه در پیش گرفته انتظار می‎رود فضای رقابتی برای حضور شرکت‎های خارجی فراهم گردد.

تاریخچه مخابرات در اتیوپی

سرویس مخابرات برای نخستین بار در زمان امپراطور منلیک دوم در سال 1894 زمانی که ساخت خطوط تلفن از منطقه هرار به آدیس آبابا شروع شده بود؛ وارد اتیوپی گردید. سپس شبکه بین شهری از پایتخت به نقاط دیگر گسترده شد. پس از پایان اشغال اتیوپی توسط نیروی‎های ایتالیایی در سال 1942 وزارت پست، تلگراف و تلفن مجدداً کنترل ارتباطات تلفنی، تلگراف و رادیو را در سراسر کشور در دست گرفت و در سال 1952 شورای سلطنتی مخابرات اتیوپی با هدف تقویت و گسترش خطوط ارتباطی در این کشور تاسیس گردید. در سال 1975 و در زمان رژیم کمونیستی درگ[1] سازمان مخابرات به سرویس مخابرات دولت نظامی موقت اتیوپی سوسیالیست تغییر نام داد و در سال 1996 در دوران جمهوری دموکراتیک فدرال اتیوپی بخش مخابرات اتیوپی مورد تجدید ساختار قرار گرفت و دو نهاد مستقل به نام های اداره مخابرات اتیوپی و شرکت مخابرات اتیوپی ایجاد گردیدند.

 وضعیت اتیوپین تلکام (تعداد مشترکان، درآمد و ضریب نفوذ)

در راستای برنامه پنج ساله توسعه و تحول 2010-2015، دولت اتیوپی با هدف تغییر و تحول در زیرساخت ها و سرویس‎های مخابراتی و رساندن آن به سطح استاندارهای جهانی، شرکت اتیوپین تلکام را در تاریخ 29 نوامبر 2010 به عنوان تنها ارائه دهنده سرویس های مخابراتی در اتیوپی ایجاد نمود. این شرکت در حال حاضر دارای حدود 45 میلیون نفر مشترک (خطوط ثابت و موبایل) است که از میان 44 میلیون نفر مشترک موبایل، 1 میلیون نفر مشترک تلفن ثابت و تعداد استفاده کننده از اینترنت و دیتا قریب به 23 میلیون نفر می‌باشد.[2]

 

درآمد این شرکت طی سالیان اخیر همواره با سرمایه گذاری سنگین دولت اتیوپی در بخش مخابرات در جهت افزایش کیفیت و توسعه سرویس ها و همچنین افزایش تعداد مشترکان روند رو به رشد داشته است بطوری که طبق گزارش بانک مرکزی اتیوپی در سال مالی 2018 الی2019 به رقم 36.3 میلیارد بیر رسیده است.[3]

 

 

ضریب نفوذ سرویس های مخابراتی (خطوط ثابت و موبایلی) در این کشور از 41 درصد در سال 2017  به 43.1 درصد در سال 2018 رسید. علت این رشد افزایش تراکم موبایلی از 39.8 درصد در سال 2017 به 41.9 درصد در سال 2018 بوده است. در این دوره تراکم اینترنت و دیتا نیز از 18.5 درصد در سال 2017 به 21.8 درصد در سال 2018 رسیده و تراکم خط تلفن ثابت در همان میزان 1.2 درصد به ازای هر صد نفر، ثابت مانده است.[4]

 

شرکت های پیمانکار خارجی

در حال حاضر عمده تامین کننده منابع، تجهیزات و کادر متخصص برای بخش مخابرات اتیوپی شرکت‎های چینی ZTE و HUAWEI می‌باشند. در سال 2006 بانک صادرات و واردات (EXIM) چین 1.5 میلیارد دلار برای توسعه بخش مخابرات اتیوپی اختصاص داد و اولین مرحله از توسعه شبکه مخابرات این کشور با ساخت 6000 کیلومتر فیبر نوری و گسترش دسترسی به شبکه موبایل برای 7 میلیون نفر و تلفن ثابت برای 3 میلیون نفر توسط شرکت ZTE انجام پذیرفت. بعدها دولت اتیوپی برای جلوگیری از انحصار شرکت ZTE، در فاز دوم توسعه شبکه مخابرات شرکت HUAWEI را نیز به این پروژه اضافه نمود. تامین مالی این مرحله با وام 1.6 میلیارد دلاری بانک چینی در سال 2013 انجام گردید که نتیجه آن افزایش ضریب نفوذ شبکه موبایلی از 25 درصد در سال 2012 به 41 درصد در سال 2018 بود.

شرکت های علاقه مند به مشارکت در اتیوپی:

پس از اعلام تصمیم بر خصوصی سازی شرکت مخابرات اتیوپی توسط دولت اتیوپی تاکنون شرکت های ذیل جهت مشارکت در بخش مخابرات اتیوپی ابراز تمایل نمودند:

• T- System (آلمان)
• MTN (آفریقای جنوبی)
• Safaricom (کنیا)
• Orange S.A (فرانسه)

ارزیابی نهایی:

کشور اتیوپی با جمعیتی در حدود 110 میلیون نفر و با میانگین رشد اقتصادی سالیانه ده درصد و همچنین با حدود 44 میلیون نفر مشترک موبایل، از فضای بسیار مناسبی برای گسترش شبکه مخابراتی برخوردار است. از سویی دیگر خصوصی سازی این بخش برای دولت اتیوپی نیز منافع زیادی در پی دارد که همین امر سبب فراهم آوردن محیطی مناسب برای حضور شرکت خارجی می‎گردد. خصوصی سازی موجب خواهد شد اپراتور فعلی (اتیوپین تلکام) شبکه مخابراتی اش را افزایش دهد، فرصت هایی را برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی فراهم نماید و سرمایه‌ها و تکنولوژی‌های جدید را وارد کشور نماید. از سویی دیگر خصوصی سازی شرکت مخابرات اتیوپی سبب بهبود وضعیت مالی اتیوپی خواهد شد چرا که سبب توقف وابستگی دولت به وام های اعتباری و در نتیجه کاهش بار بدهی‌های خارجی این کشور خواهد شد.

شایان ذکر است شرکت اتیوپین تلکام یک استراتژی سه ساله (2019 الی 2022) را در راستای خصوصی‎سازی و با هدف توسعه بخش مخابرات در اتیوپی طراحی نموده که این شرکت را از حالت انحصاری خارج و فضای رقابتی را به سوی سایر شرکت‎های خارجی می‌گشاید. اهداف این استراتری که «پل» نام دارد به شرح ذیل می‌باشد:

• ارتقاء و توسعه زیرساخت های شبکه موبایلی
• تمرکز بر رضایت مندی مشتریان
• ایجاد برند معتبر
• ارائه محصولات و سرویس های نوآورانه
• رشد ظرفیت مالی
• ارتقاء کارایی

در راستای نیل به اهداف مذکور شرکت مخابرات اتیوپی برنامه‎ریزی نموده تا با افزایش 15 درصدی شمار مشترکان موبایل تعداد آنها را به 48 میلیون نفر برساند و ضریب نفوذ آن را در این کشور تا 50 درصد ارتقاء دهد. همچنین افزایش تعداد کاربران اینترنت و دیتا تا 29 درصد و ارائه اپلیکیشن‌های موبایلی متنوع از دیگر برنامه‌های این شرکت در جهت رقابتی سازی و مهیا نمودن شرایط برای حضور دیگر اپراتورها می‎باشد.

[1] -Dergue Regime

[2] - https://www.ethiotelecom.et

[3] -National Bank of Ethiopia Annual Report ,2014-2019, Available at: https://nbebank.com/annual-report

[4] - Ibid