چشم انداز اقتصادی یونان در دوران پس از کرونا

براساس تحقیق صورت گرفته در دانشگاه هلسینکی فنلاند ، دولت یونان بواسطه اتخاذ سیاست های محدودکننده، عملکرد بهتری در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا و اسپانیا در مقابله با شیوع کرونا داشته است.

دانشگاه هلسینکی فنلاند طی یک اقدام پژوهشی سرعت واکنش دولت ها در یونان، ایتالیا و اسپانیا به شیوع کرونا را مقایسه کرده و به این نتیجه رسیده است که دولت یونان در بین این سه کشور عملکرد بهتری داشته زیرا یونان از همان مراحل اولیه شیوع کرونا اقدامات شدیدی برای رعایت فاصله اجتماعی اعمال کرد. برای نمونه دولت یونان تمامی فروشگاه‌ها (بجز سوپر مارکت ها) را تنها چهار روز پس از ثبت اولین مرگ مربوط به کرونا در این کشور تعطیل و جریمه‌های سنگینی برای نقض کنندگان مقررات مربوطه وضع کرد و از این طریق توانست از فشار احتمالی بر نظام درمان و سلامت یونان (که در حالت عادی هم از کمبود تخت ICU و تجهیزات مدرن پزشکی رنج می‌برد) جلوگیری کند.

 با وجود تمامی این اقدامات، آنچه که در خصوص یونان باعث نگرانی است وضعیت اقتصادی این کشور درآینده است. طی حدود ده ماه گذشته که دولت جدید در یونان ب رسر کار آمده، اوضاع اقتصادی این کشور پس از پشت سر گذاشتن رکود اقتصادی در سال 2018، رو به بهبود بود.

 در چند ماه گذشته سرمایه گذاران و شرکت های عمدتا آمریکایی وارد بازار یونان شدند به طوریکه بورس آتن در سال 2009 با افزایش 43 درصدی معاملات نسبت به سال قبل از آن به عنوان یکی از موفق ترین بورس های جهان شناخته شد و دولت این کشور توانست اقساط عقب افتاده وام 260 میلیارد یورویی صندوق بین المللی پول و اتحادیه اروپا را تصفیه و رشد اقتصادی حدود سه درصدی را برای سال 2020 پیش بینی کند. همچنین بخش تولید یونان در سال 2019 توانست سریعترین نرخ رشد اروپا را به خود اختصاص دهد.

 نخست وزیر یونان در اولین روز کاری سال جاری میلادی قراردادی به ارزش شش میلیارد یورو با رژیم صهیونیستی و قبرس برای احداث خط لوله گاز موسوم به EastMed امضا کرد و شش روز بعد در راس هیاتی تجاری به واشنگتن سفر و توانست موافقت بانک توسعه آمریکا (DFC) را برای اختصاص 60 میلیارد دلار فاینانس برای اجرای پروژه‌های راهبردی در یونان در چارچوب توافقنامه جامع دفاعی این کشور با ایالات متحده جلب کند. پس از آن، نخست وزیر یونان همراه با تجار این کشور به عربستان و امارات سفر و قراردادهای زیادی با آنها در حوزه گردشگری و توسعه امضا کرد. دولت چین نیز هم اکنون در حال توسعه بندر پیرئاس یونان برای تبدیل آن به بزرگترین بندر اروپا برای ترانشیپ کالا است.

 اما این وضعیت به دلیل تاثیرات اقتصادی کرونا احتمالا با چالش هایی جدی در آینده نزدیک مواجه خواهد شد. بر اساس گزارش رسانه‌های یونانی، کرونا در ده روز اول آوریل باعث تعطیلی 90 درصد کسب و کارهای این کشور شد و دو میلیون نفر را در معرض بیکاری قرار داد در حالیکه پرداخت مالیات و حق بیمه بازنشستگی آنها را معلق کرد. بر اساس آمار وزارت دارایی یونان، هم اکنون ششصدهزار کسب و کار در یونان تحت تاثیر کرونا قرار دارند و اگر تعطیلی‌ها تا پایان ماه می ادامه یابد این رقم به نهصدهزار افزایش می یابد و باعث تحمیل حدود پنج میلیارد یورو ضرر به اقتصاد این کشور می‌شود. کسب و کارهای کوچک که بیش از 80 درصد کل نیروی کار یونان را (به جز در بخش مالی) استخدام کرده اند اکنون با مشکلات مالی همچون کمبود نقدینگی و فروش مواجه هستند. از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون درآمد دولت یونان به حدود هفت و نیم میلیارد یورو رسید که حدود شش درصد کمتر از میزان پیش بینی شده برای این دوره است.    

 وزیر دارایی یونان هفته گذشته اعلام کرد اقتصاد این کشور (تولید ناخالص داخلی)  در سال جاری به میزان چهار درصد کوچکتر خواهد یافت. این میزان انقباض البته توسط اتحادیه اروپا بین 8 تا 9 درصد پیش بینی شده است. صندوق بین المللی پول نیز در گزارش سالانه خود در مورد چشم انداز اقتصاد جهان پیش بینی کرده یونان بیشترین رکود و بیشترین بیکاری را در میان کشورهای عضو حوزه یورو خواهد داشت به طوریکه این کشور تا پایان سال 2020 حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دست خواهد داد که بدترین نرخ در بین کشورهای عضو حوزه یورو می‌باشد.

صندوق بین المللی پول پیش بینی می‌کند که طی ماه‌های آینده 300 هزار نفر در یونان بیکار خواهند شد و نرخ بیکاری یونان تا پایان سال جاری به 22.3 درصد خواهد رسید. در همین راستا کمیسیونر اقتصادی اروپا رکود اقتصادی یونان در سال جاری را (در صورت ادامه تعطیلی کسب و کارها تا ژوئیه) 10 درصد پیش بینی کرده است. اگر این پیش بینی‌ها درست باشد، دولت یونان امسال (و حتی سال های آتی) با کمبود شدید بودجه مواجه خواهد شد.

 برای این منظور دولت یونانی اقداماتی اتخاذ کرده است. در اولین اقدام دولت یونان لایحه اصلاح بودجه را در پارلمان تصویب و پنج میلیارد یورو از صندوق های مالی به منظور جبران ضررهای اقتصادی ناشی از کرونا (از جمله برای جبران تعلیق پرداخت مالیات ها و حق بیمه کارگران) اخذ کرد و از اتحادیه اروپا خواست قوانین تحدید کننده وضع شده علیه این کشور را در شرایط کرونا لغو کند و تعهد ذخیره سه و نیم درصدی تولید ناخالص داخلی را نادیده بگیرد.

 نخست وزیر یونان اعلام کرده طی ماه‌های آینده پنج میلیارد یورو دیگر به اقتصاد این کشور تزریق خواهد شد. بانک مرکزی اروپا نیز اعلام کرده می‌تواند تا 15 میلیارد یورو اوراق قرضه یونان را به جای بدهی‌های این کشور بپذیرد ، رقمی‌که بانک های یونان پیش بینی می‌کنند حاصل عقب افتادن پرداخت اقساط وام هایی است که یونانی‌ها گرفته اند و نتوانسته اند بازپرداخت کنند. کمیسیون اروپا نیز ماه گذشته دو میلیارد یورو به اقتصاد یونان کمک کرد.

 اما علی رغم تمامی این اقدامات، تجربه بحران اقتصادی دهه قبل در یونان نشان می دهد نظام اقتصادی و مالی این کشور هنوز نتوانسته چالش های باقیمانده از آن دوران و نیز اصلاحات اقتصادی درخواست شده توسط نهادهای مالی بین المللی را بگذراند. ضمن آنکه به دلیل فراگیر بودن تاثیرات کرونا بر اقتصاد متحدان یونان از جمله آمریکا طی ماه‌های آینده ، دولت یونان نمی‌تواند روی کمک اقتصادی متحدان غربی خود چندان حساب باز کند.  

 در اینکه یونان در کنترل کرونا و شیوع آن عملکرد (بهداشتی و پیشگیرانه) قابل قبولی داشته شکی نیست اما اینکه آیا یونان بتواند از تاثیرات کرونا روی اقتصاد خود در آینده جلوگیری کند جای تردید فراوان وجود دارد.  

 باید توجه داشت که صنعت گردشگری حدود 25 درصد کل درآمد یونان را تشکیل می دهد و در شرایط تعطیلی ، فعالیت هتل ها و پروازها به شدت تحت تاثیر کرونا قرار گرفته است و اگر محدودیت های سفر تا تابستان ادامه یابند این صنعت ضرر زیادی متحمل خواهد شد. اتحادیه هتلداران یونان اعلام کرده که کرونا باعث ضرر نیم میلیارد یورویی به صنعت گردشگری یونان شده است به طوریکه نرخ رزرو هتل در این کشور بین 75 تا 85 درصد کاهش یافته است.

به نظر می رسد دولت یونان با علم بر اینکه اگر محدودیت سفر تا تابستان ادامه یابد، دچار رکود و بحران اقتصادی در این صنعت راهبردی می‌شود، محدودیت های سفر را از اوایل خرداد بردارد تا گردشگران فرصت کافی برای برنامه ریزی سفر و رزرو هتل برای تابستان را داشته باشند زیرا فصل تابستان (به دلیل وجود سرما در زمستان) تنها فصل پردرآمد برای یونان محسوب می‌شود. البته دولت یونان روز گذشته اعلام کرد در تابستان امسال فقط پذیرای گردشگران اروپایی خواهد بود. زیان چنین سیاستی بر اقتصاد یونان در آینده زیاد خواهد بود (زیرا این صنعت به ورود گردشگر از دیگر کشورها وابسته است و محدود کردن ورود گردشگر به معنای نادیده گرفتن درآمد سرشار آن است) و باید دید دولت چگونه می خواهد آنرا بویژه در شرایطی که زمان تولید واکسن کرونا نامعلوم است جبران کند.

در صورتیکه ادامه کرونا باعث ایجاد بحران اقتصادی در یونان و اتخاذ سیاست های ریاضت اقتصادی در این کشور شود، احتمال بهره برداری سیاسی از چنین وضعیتی برای احزاب مخالف دولت دور از انتظار نیست چراکه تجربه بحران مالی یونان در دهه قبل نشان می دهد که مردم این کشور در شرایط بحران مالی به احزاب چپ تمایل بیشتری پیدا می‌کنند .