وضعیت کنونی تولید برق در آفریقای جنوبی

یکی از چالشهای اصلی دولت آفریقای جنوبی در سالهای اخیر کمبود برق و خاموشی های گسترده در این کشور بوده است. تاثیر منفی خاموشی ها بر اقتصاد و زندگی روزانه مردم کشور باعث شده دولت همواره مورد انتقاد قرار گیرد . آفریقای جنوبی بعد از دوره آپارتاید نتوانسته است بخش انرژی کشور را مطابق نیازها و تقاضای مردم و اقتصاد کشور روزآمد کند. این کشور در بعد از آپارتاید تنها دو نیروگاه بزرگ و چندین نیروگاه کوچک با انرژی پاک ایجاد کرده است. در حال حاضر دولت علاوه بر برنامه‌های کوتاه مدت، که مهمترین آن ایجاد نیروگاههای کوچک برق در هر یک از شهرهاست، برنامه‌های بلند مدتی نیز برای آینده کشور دارد که ترکیبی از تامین برق از طریق زغال سنگ (مهمترین)، گاز و انرژیهای پاک است.

بازار انرژی آفریقای جنوبی بازاری است که از 1.4 میلیارد دلار در سال 2009 به 5.6 میلیارد دلار رسیده است. نیروگاههای برق این کشور در انحصار شرکت برق دولتی اسکوم قرار دارد که در حال حاضر 96.7 % برق کشور را تولید می‌کنند. ظرفیت اسمی‌ تولید برق توسط اسکوم 44.175 مگاوات است. این کشور تا سال 2025 نیازمند 40.000 مگاوات برق اضافه بر میزان کنونی است تا بتواند پاسخگوی نیازهای کشور باشد. ضمن اینکه شرکت برق اسکوم در نظر دارد علاوه بر آفریقای جنوبی سهم خود در سایر کشورهای جنوب آفریقای را افزایش دهد. اسکوم علاوه بر تولید برق وظیفه انتقال آن را نیز بر عهده دارد و به همین دلیل این شرکت معادل 28.000 کیلومتر خط انتقال برق در کل کشور را در کنترل خود دارد. وظیفه توزیع برق نیز بر عهده شرکت برق اسکوم است که در اجرای این وظیفه 187 شهرداری در کل کشور نیز مشارکت دارند.
آقای رامافوزا رئیس جمهور کشور در سخنرانی ملی خود در سال جدید 2020 گفت که دولت می خواهد سه بخش تولید، انتقال و توزیع برق را از هم جدا کند اما تاکنون برنامه مشخص و زمان بندی شده ای در این خصوص ارائه نشده است. کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح حداقل 5 سال زمان خواهد برد.
سهم تولید برق آفریقای جنوبی از انرژیهای تجدیدپذیر در حال حاضر اگرچه کم و نوپاست اما طبق برنامه دولت قرار است سهم تولید برق از این روش افزایش یابد. انرژیهای تجدیدپذیر در حال حاضر نزدیک به %7 از برق کشور را تولید می‌کند اما قرار است این منابع تا سال 2030 به میزان تقریبی دو برابر از ظرفیت کنونی افزایش یافته به طوری که 18.2 گیگاوات برق بیشتر (معادل 42% از میزان کنونی نیروگاه‌های تجدیدپذیر) برای کشور تامین کنند. انرژی بادی و خورشیدی با بیش از 16.8 گیگاوات بیشترین سهم را خواهند داشت.
آفریقای جنوبی دارای منابع گازی بسیار محدودی است. در نتیجه برق تولیدی حاصل از این منبع نیز بسیار محدود است و تنها 3% از سهم تولید را بر عهده دارد. براساس برنامه جامع تولید انرژی آفریقای جنوبی، قرار است سهم تولید برق از این بخش تا سال 2030 به 8% افزایش یابد.
زغال سنگ همواره یکی از منابع اصلی تولید برق آفریقای جنوبی بوده و در حال حاضر حدود 77% برق آفریقای جنوب از نیروگاه‌هایی با خوراک زغال سنگ تولید می‌شود. با توجه به آلودگی زیاد این منبع برای محیط زیست و تعهدی که دولت آفریقای جنوبی بر اساس قوانین بین المللی و داخلی برای کاهش آلودگی دارد، برنامه اصلاح ساختار نیروگاه‌های تولید برق برای کاهش آلودگی از یکطرف و همچنین کاهش وابستگی به تولید برق از این منبع در دستور کار آفریقای جنوبی قراردارد. بر اساس برنامه جامع قرار است میزان برق تولیدی از منابع زغال سنگ تا سال 2030 به 45% کاهش یابد.
استفاده انرژی هسته ای برای تولید برق همواره از مباحث بحث برانگیز در دولت و کشور بوده است. دولت آقای زوما به تولید برق از این نیروگاه‌ها توجه ویژه ای داشت اما دولت کنونی اعتقادی به آن ندارد. دولت حاضر معتقد است با توجه به هزینه و زمان بر بودن تولید برق توسط این نیروگاه نباید به سمت نیروگاه هسته ای رفت. در حال حاضر میزان سهم نیروگاه‌های هسته ای در تولید برق آفریقای جنوبی 6% است که مهمترین آن نیروگاه Koeberg است. ظرفیت اسمی‌تولید برق آن 1.930 مگاوات است. ساخت این نیروگاه در سال 1976 آغاز و در سال 1985 به بهره برداری رسید. با وجود اینکه دولت کنونی به تولید برق هسته ای اعتقاد ندارد به این معنی نیست که برق هسته ای از برنامه بلند مدت کشور خارج است. بر اساس برنامه بلند مدت این کشور انرژی هسته ای قرار است تا سال 2030 میزان 17% برق کشور را بر عهده داشته باشد. مخالفان جدی (سیاسی و زیست محیطی) در کشور در زمینه تولید برق با استفاده از نیروی هسته ای در کشور وجود دارد.