مقابله با کرونا از کانال دستگاه دیپلماسی در گفت وگو با معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه
شیوع کرونا امروز مسئله یک یا چند کشور نیست؛ با شناسایی مبتلایان در ده‌ها کشور جهان و سرعت شیوع آن، کرونا به عنوان یک بحران جهانی تلقی می‌شود. بنابراین، ضرورت همکاری و همدردی کشورها و ملت های جهان در این شرایط بیش از هر زمان دیگری برای غلبه بر این بحران احساس می‌شود. طی هفته‌های گذشته که شیوع کرونا در ایران ابعاد گسترده تری به خود گرفته است، بسیار از کشورهای جهان، نهادها و سازمانهای بین المللی دست یاری به سوی ایران دراز کرده اند. ارسال دارو، تجهیزات و اقلام پزشکی و بهداشتی برای مقابله با کرونا، پیشنهاد کمک های مالی به ایران از یک سو و از سوی دیگر نیاز ایران برای دریافت تسهیلات مالی و دسترسی به منابع مالی برای تامین کالاهای مور د نیاز خود از جمله موضوعاتی هستند که نیازمند پیگیری جدی از طرف وزارت امور خارجه هستند. به همین سبب ما به سراغ معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه رفتیم تا از او درباره اقدامات صورت گرفته توسط مجموعه وزراتخانه و این معاونت سوال کنیم.
در ادامه گفتگوی روزنامه همشهری با غلامرضا انصاری را می خوانید:
-آیا وزارت خارجه ستاد مشخصی را برای پیگیری مقابله با کرونا تشکیل داده یا برای هر کدام از معاونت ها ماموریت ویژه ای تعریف شده است؟
به دنبال تشکیل ستاد عالی مقابله با کرونا به ریاست آقای رئیس جمهور، وظایف میان نهادهای مختلف تقسیم شد، وزرات امور خارجه هم مامور شد که عمده تلاش خود را بر روی مرزها و تداوم جریان صادرات و واردات بگذارد؛ حمایت از ایرانیان خارج از کشور و تلاش برای بازگرداندن آنها، دریافت کمک های بین المللی، فعال کردن پرواز ها میان ایران و کشورهای خارجی، تماس با سفارتخانه‌های خارجی در ایران برای کمک به بازگرداندن اتباع آنها از ایران، از جمله محورهای مسئولیت وزارت امور خارجه در بحث مقابله با کرونا بوده است. معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه و شخص من از سوی رئیس جمهور و وزیرخارجه برای تشکیل این ستاد و ارتباط گیری با سازمانهای داخلی و نهادهای بین المللی تعیین شدند. برای مثال ما به طور مستمر با وزارت بهداشت، گمرگ ایران، وزارت صنعت ، معدن و تجارت و وزارتخانه‌های مختلف در تماس هستیم تا بتوانیم ماموریت های تعریف شده برای وزارت امور خارجه را محقق کنیم. کارهای خیلی مفیدی از سوی وزارت امور خارجه و نمایندگی‌ها در خارج از کشور و همچنین نمایندگی‌های ما در استان‌ها انجام گرفته است.
-آیا وزارت خارجه فهرست منسجمی از نیازهای پیشگیرانه و درمانی کشور برای مهار کرونا به سازمانهای بین المللی داده است؟
یکی از کارهای بسیار مهم ما این بوده است که توانسته ایم نیازهای اولویت دار کشور را به گوش سازمانهای بین المللی و کشورهایی که مایل به کمک به ایران هستند، برسانیم. همچنین پیش نویس پروتکل هایی را در اختیار کشورها به ویژه کشورهای همسایه قرار دهیم تا با امضای آنها میان دو کشور، بتوانیم ارتباطات خود در زمینه حمل و نقل کالا و ترددهای انسانی را با توجه به بحرانی که با آن مواجه هستیم، به سمت عادی شدن ببریم. این پیش نویس ها از سوی اکثر کشورها با استقبال مواجه شده است. در حوزه تامین نیازهای بهداشتی و تجهیزات، بخشی در قالب کمک ها به ایران و بخشی دیگر در قالب خرید انجام شده است. امیدوارم بتوانیم در آینده پاسخگوی همه نیازها در این زمینه باشیم.
-وضعیت تردد در مرزها هم اکنون به چه شکل است؟ آیا در جریان صادرات و واردات به کشورهای همسایه اختلالاتی پیش آمده است؟
بخش قابل ملاحظه ای از اقتصاد ایران به ارتباط با کشورهای همسایه وابسته است؛ بنابراین حفظ این ارتباطات و باز نگه داشتن مرزها با رعایت استانداردهای بهداشتی از سوی دو طرف برای ما بسیار مهم است. در ابتدای بحران کرونا در ایران و در پی تبلیغاتی که علیه ایران صورت می‌گرفت، کشورها مرزهای خود با ایران را مسدود کرده بودند. اما خوشبختانه امروز اکثر این مرزها برای تردد کالا باز است؛
مسئله مهمی‌که وجود داشت این بود که بتوانیم کامیون‌های خود را که برای حمل کالا در سراسر دنیا رفته بودند، بازگردانیم. کامیون‌ها در مرزهای بعضی کشورها (مانند مرز بلغارستان و ترکیه، یا لبنان ، ترکیه به ایران، و همچنین مرزهای گرجستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و ...) متوقف شده بودند که در نتیجه اقدامات وزرات امور خارجه و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور، این کامیون‌ها موفق به بازگشت به ایران شدند. در مواردی ما توانستیم کشورهای میزبان را قانع کنیم که کالاهای مورد نیاز ما در بنادر آن کشورها نیز به داخل ایران منتقل شوند. در مرز پاکستان صف بسیار طولانی از کامیون‌ها متوقف شده بودند که در پی ورود وزارت خارجه این مرز باز شده و کامیون‌ها به داخل پاکستان هدایت شدند. همین شرایط در مرز افغانستان و ترکمنستان هم وجود داشت که خوشبختانه مرز ایران با این کشورها هم بازگشایی شد. وضعیت مراودات ما با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس هم با محدودیت هایی مواجه شده بود که تلاش می‌کنیم این محدودیت ها برداشته شود.
مسئله مهم دیگر، وضعیت ایرانیان در خارج از کشور بود که به ماموریت ذاتی وزارت امور خارجه ارتباط دارد. تعدادی از شهروندان ایران به صورت توریست وعده ای دیگر به عنوان دانشجو در خارج از کشور حضور داشتند. تلاش ما این بود که آنها را به روش های امن به داخل کشور بازگردانیم. برای مثال، در ارتباط با بازگرداندن دانشجوهای ایرانی از ووهان چین در برخی محافل از روی بی اطلاعی گفته می‌شد که این دانشجوها نباید وارد ایران می‌شدند. در حالیکه این جزو شاهکارهای ما بود که توانستیم ایرانیان را به صورت سالم و صحیح و از مسیر درست به ایران بازگردانیم. اگر ما این کار را نمی‌کردیم، این دسته از ایرانیان به صورت ترانزیت به واسطه کشورهای ثالث وارد ایران می‌شدند که کنترلی در ورود و خروج آنها وجود نداشت. متاسفانه در مواردی این اتفاق افتاد؛ گروه‌هایی از همین دانشجویان از طریق امارات و کشورهای دیگر بدون اینکه کنترلی بر آنها اعمال شود، وارد ایران شدند. با ورود وزارت امور خارجه این مجموعه‌ها در ترکیه، چین و هند سازماندهی شدند. ما در هند گروهی بسیار گسترده ای از ایرانیان داشتیم که برای بازگشت سریع به ایران اصرار داشتند، در حالی که پروازها از این کشور متوقف شده بودند. با اقداماتی که از طریق سفارت ما در هند و سرکنسولگری ما در بمبئی صورت گرفت و با کمک های هواپیمایی و وزارت راه موفق شدیم که شهروندان ایرانی را از هند بازگردانیم. همچنین دانشجوها و ایرانیانی بودند که در شهرهای مختلف کشورهای جهان حضور داشتند که با اقدامات وزارتخارجه به کشور بازگردانده شدند.
موضوع مهم دیگر پروازهایی است که میان ایران و کشورها متوقف شده اند. تلاش ما این است که این پروازها از سر گرفته شوند و ارتباطات ما با کشورها حفظ شود. این پروازها می‌توانند پروازهای جارتر باشند برای نقل و انتقال کمک های خارجی و نیز پروازهای منظم برای جابجائی مسافران .
-وزارت امور خارجه چه اقداماتی برای اطمینان دهی به کشورها برای ادامه روابط با ایران در شرایط شیوع کرونا انجام داده است؟
در ایران اقدامات بسیار خوبی برای مبارزه با کرونا در حال انجام است؛ چه در زمینه سازماندهی برای ماندن مردم در منازل و چه در زمینه کنترل هایی که در مرزها بر روی راننده‌ها و کامیون‌ها اعمال می‌شوند، این اقدامات به عنوان یک الگو باید به کشورهای دیگر معرفی شوند. ضد انقلاب و دشمنان ما به دنبال این هستند که خطر ایران حتی در بحث کرونا را بسیار بزرگ جلوه بدهند. با این وجود ما باید به کشورها به ویژه همسایه‌ها این اطمینان را بدهیم که با رعایت کامل مسائل بهداشتی تعاملات با آنها صورت می‌گیرد لذا ایجاد اعتماد و درک متقابل برای ما مهم است . ما تمام تلاش خود را بکار می‌گیریم که کشورهای همکار با ما در جریان تعاملات خود با ایران متضرر نشوند. بنابراین امیدوار هستیم اقداماتی که ما در ورودی‌ها و خروجی‌های کشور و در مرزها و فرودگاه‌های ایران انجام می دهیم، به کشورهای مقابل معرفی شوند تا اطمینان آنها برای تداوم ارتباط با ایران جلب شود.
-وزیر امور خارجه گفت وگوهای مختلفی را با مسئولان کشورهای مختلف برای همکاری در مقابله با کرونا انجام داده اند، کدامیک از این کشورها در عمل برای همکاری با ایران پیشقدم شده اند؟
در پی گفتگوهای آقای وزیر، اکثر کشورها همدردی خیلی خوبی را با مردم ایران نشان داده اند. بخشی از کمک ها به ایران از سوی کشورها تخصیص داده شده و بخشی دیگر هم دریافت شده اند.
-مجموع کمک های بین المللی که تا کنون در اختیار ایران قرار گرفته است، چقدر است؟
کشورهایی برای ارسال کمک به ایران پیشنهاد داده اند و برخی از آنها اجرایی شده اند؛ در راس آنها باید از چینی‌ها تشکر کنیم که کمک های گسترده ای را به ایران پیشنهاد داده اند و بخشی از آنها هم عملی شده است و تجهیزاتی که ارسال شده در حال استفاده در کشور است. از کشورهای اروپایی و آسیایی و نیز کشورهای همسایه مانند جمهوری آذربایجان، روسیه، قطر، ازبکستان ، سازمان بهداشت جهانی، از اروپا کشورهای فرانسه، انگلستان و آلمان کمک هایی را به ایران ارسال کرده اند. کشورهایی مانند یونان و کشورهایی از اروپای شمالی هم پیشنهاد کمک داده اند که ما به دنبال ساز و کاری برای انتقال کمک ها به کشور هستیم. کشور ژاپن نیز کمک های خوبی کرده است . در هر صورت کمک های خیلی خوبی به ایران پیشنهاد شده که بخشی از آنها دریافت شده و بخشی هم در حال ارسال است. این کمک ها، نشانه همدردی مردم دنیا با ایران است که بسیار قابل تقدیر میباشد.
-به لحاظ مالی یا ارسال اقلام پزشکی و پیشگیرانه، کدام کشور بیشترین کمک را به ایران انجام داده است؟
بیشترین کمک ها از سوی چینی‌ها بوده است که همچنان ادامه دارد.
-آیا کمک مالی به صورت نقدی از سوی کشورها و نهادهای مدنی بین المللی به ایران پیشنهاد شده است؟
فراتر از تصور ما پیشنهادهایی از سوی کشورها در زمینه کمک های مردمی‌به ایران دریافت کرده ایم؛ بیشترین پیشنهاد کمک های مردمی و نیز کمک هایی از سوی بعضی از شرکت ها و سمن‌های غیر دولتی (NGO ) را از طرف چین و برخی کشورهای اروپایی دریافت کرده ایم.
-سفرهیاتی از سازمان بهداشت جهانی برای ایران چه دستاوردهایی داشت؛ چه قول ها و وعده‌هایی به ایران داده شده است؟
میان هیاتی که از سوی سازمان بهداشت جهانی از ایران دیدار کردند و همچنین هیاتی که در ایران مستقر هستند با سفرای خارجی در ایران جلسه ای برگزار شد و نقطه نظرات خود را مطرح کردند. این هیات ها سفرهایی به استان‌های مختلف از جمله قم داشتند. برونداد این سفرها، گزارش های بسیار خوب سازمان بهداشت جهانی بود. در این گزارش ها تاکید شده است که ایران استانداردها را در مقابله با کرونا رعایت کرده است. کارهای خوبی را پیش برده و برنامه‌های مناسبی را برای مبارزه با پیش بینی کرده است. این گزارش با اشاره به تجارب ایران در مدیریت بحران‌های سیل و زلزله، عملکرد ایران در مدیریت کرونا را نیز مطلوب ارزیابی کرده اند. بر این اساس کمک هایی را پیشنهاد کرده اند که بخشی از آنها ارسال شده و ما دریافت کرده ایم. ما به طور مرتب با سازمان بهداشت جهانی برای رعایت کردن استانداردهای این سازمان در تماس هستیم؛ اگرچه استاندارهای ما در مواردی بالاتر از آن چیزی است که سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می‌کند.
-دریافت کمک های مالی از منابع جهانی برای مقابله با کرونا دستخوش تحریم های بانکی قرار گرفته است، آیا نهادهای بین المللی موفق به پیدا کردن راهکاری برای کمک به ایران شده اند؟
کمک های صورت گرفته به ایران دارای دو قسمت هستند؛ یک قسمت کمک هایی هستند که به طور مستقیم توسط کشورها به ایران پیشنهاد شده اند که بخشی از آن به صورت تامین کالاهای مورد نیاز ایران می‌تواند انجام شود و بخش دیگر اجناسی است که به ایران هدیه شده است. قسمت دیگر کمک هایی هستند که از طرف سازمانهای بین المللی مانند سازمان بهداشت جهانی به ایران پیشنهاد شده است و در حال ارسال به ایران است.
بخش دیگر از کمک ها می‌تواند از سوی سازمانهای بین المللی مانند صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و بانک سرمایه گذاری زیر ساخت آسیا ( AIIB ) و یا بانک توسعه اسلامی صورت گیرد که ایران در آنها عضو است و این حق ایران است که از منابع مالی این سازمانها در قالب کمک های مالی و یا وام های کم بهره در موارد مورد نیاز خود استفاده کند.
کمک های دو جانبه از سوی کشورها و سازمان بهداشت جهانی در حال انجام است و مشکلی در این زمینه نیست، اما در مورد سازمان‌هایی مثل صندوق بین المللی پول یا بانک جهانی متاسفانه به دلیل اینکه آمریکا در زمره سهامداران بزرگ این سازمانها است، به جز در موارد بسیار خاص با دادن این گونه کمک ها به ایران مخالفت کرده است و اجازه نداده اند که این منابع به دست ایران برسد. هم اکنون با توجه به بحران بسیار بزرگی که کشورها از جمله ایران با آن مواجه است و به شدت به منابع مالی برای تامین اقلام مورد نیاز برای مبارزه با کرونا نیاز دارد، درخواست کمک مالی از طرف ایران انجام شده است. سازمانهای ذیربط مانند وزارت امور اقتصادی و دارائی ، بانک مرکزی، با پیگیری‌های وزارتخارجه درخواست های خود را فرستاده اند. ما امیدوار هستیم که بتوانیم از این منابع استفاده کنیم.
گاهی اوقات تعابیر نامناسبی در برخی رسانه در خصوص درخواست کمک از سوی ایران مطرح شده است؛ اینکه با توجه به مقررات لازم الاجرای این سازمانها آیا ما به این کمک ها نیاز داریم؟ در حالی که این گونه که در رسانه‌ها مطرح می‌شود، نیست. ما در این نهادهای مالی بین المللی عضو و سهامدار بوده و در حال پرداخت حق عضویت در آنها هستیم. بنابراین، حق ما است که از این منابع استفاده کنیم. یکی از اقدامات بسیار خوب آقای ظریف هم این بود که به دبیر کل سازمان ملل نامه نوشتند برای استفاده از این منابع مالی و آقای گوترش هم اشاره کرده اند که از درخواست ایران حمایت شود.
- ایران در بانک جهانی سهم دارد و طبیعتا در چنین مواقعی جوامع جهانی مثل IMF موظف به رساندن کمک به ایران هستند، به جز درخواست های رسمی‌که از سوی ایران برای دریافت کمک صورت گرفته است، آیا مذاکراتی در این زمینه صورت گرفته است؟
هنوز به مرحله مذاکره نرسیده ایم؛ این درخواست ها باید ابتدا روال اجرایی خود را پیدا کند تا بعد وارد بحث مذاکره شویم.
-در صورت موافقت بانک جهانی با درخواست کمک 5 میلیارد دلاری ایران، آیا امکان انتقال این مبلغ علیرغم تحریم ها وجود دارد؟
چنانچه اصل موضوع اعطای کمک مورد تصویب و موافقت قرار بگیرد؛ درباره ساز و کارهای اجرایی این کمک ها و چگونگی آنها می‌توان مذاکره و با انجام تفاهماتی این روند را انجام داد.
-ساز و کار تصمیم گیری در سازمانهای مالی بین المللی مثل بانک جهانی برای پرداخت وام و یا کمک به کشورها چگونه است؟
طبیعتا درخواست ایران در قالب پروژه‌های پیشنهادی ابتدا در هیات مدیره این سازمانها مورد بحث قرار می‌گیرد و در صورت تصویب وارد روند اجرائی خواهد شد ، اما همانگونه که گفتم آمریکا تاکنون حتی از بررسی درخواست های ایران نیز ممانعت کرده است. اما امیدواریم با توجه به این شرایط و وضعیتی که دنیا با آن مواجه است، در این مورد با کارشکنی آمریکا مواجه نشویم.
-با توجه به فضایی که تحت تاثیر بحران شیوع کرونا در جهان و ضرورت کمک های انساندوستانه حاکم است، آیا فکر می‌کنید همچنان آمریکا با درخواست های ایران مخالفت کند؟
آمریکا در حال حاضر بزرگترین و سخت ترین تحریم ها را به ایران تحمیل کرده است، در شعارهای خود هم مدعی می‌شود که ایران مانعی برای خرید دارو و محصولات غذایی و کشاورزی ندارد. اما در عمل ما شاهد آن هستیم که به دلیل مانع تراشی آمریکا امکان نقل و انتقال پول برای خرید کالاهای مورد نیاز وجود ندارد. تبلیغات آمریکا در سطح جهان در این زمینه دروغین است. در این شرایط مخالفت آمریکا با درخواست ایران برای دریافت کمک های مالی امر بعیدی نیست. در هر صورت تحریم ها بزرگترین فشار روی ایران است که کشورمان را از منابع مالی اش محروم کرده است.
-دولت آمریکا مدعی شده است که در صورتی که ایران از ما بخواهد می‌توانیم کمک های خود را برای مقابله با کرونا به ایران بفرستیم، فکر می‌کنید چقدر این ادعا باور پذیر است؟ هدف آمریکا از طرح این موضوع چیست؟ آیا ایران چنین درخواستی را مطرح خواهد کرد؟
بهترین تعبیر درباره تحریم های آمریکا همان «تروریسم اقتصادی» است؛ آمریکا با همه ظرفیت های قانونی و غیرقانونی خود، از طریق ممانعت از فروش نفت و سایر کالاها توسط ایران، مانع از دستیابی ایران به منابع مالی شده است. بنابراین طرح موضوعاتی از سوی ترامپ درباره کمک به ایران در صورت درخواست، خیلی بی ربط و بی مایه است. تحریم ایران از سوی آمریکا و جلوگیری از همکاری سایر کشورها با ایران در حالی است که ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده و با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز بیشترین تعامل را داشته است. با این حال، آمریکا علاوه بر تحریم های اقتصادی، به ایران اجازه نمی دهد که از منابع مالی خود حتی برای خرید دارو و غذا استفاده کند.
بطور کلی در دنیای امروز و با توجه به رفتارهای ترامپ ، فکر نمی‌کنیم دیگر نیازی به سنجش صداقت آمریکا وجود داشته باشد . بنابراین، ادعای آمریکا برای کمک به ایران با هیچ منطقی سازگار نیست. بر اساس چه منطقی می‌توان از آمریکا درخواست کمک کرد در حالی که آمریکا اجازه دسترسی ایران به منابع مالی خودش را نمی دهد؟! وقتی از حقوق و منابع خودمان نمی‌توانیم استفاده کنیم، چگونه می‌توانیم درخواست هایی را مطرح کنیم که پاسخ آن کاملا روشن است؟
-اگر آمریکا و مردم آمریکا بخواهند به صورت داوطلبانه کمک برای ایران ارسال کنند، آیا ایران این کمک ها را قبول خواهد کرد؟
البته موضوع مردم آمریکا از دولت این کشور جداست . مردم آمریکا و یا سازمانها و انجمن‌ها و گروههای مردم نهاد این کشور که علاقمند به ارائه کمک های انساندوستانه به مردم کشورمان می‌باشند می‌توانند کمک های خود را از طریق نهادها و سازمانهای بین المللی از جمله صلیب سرخ جهانی ، هلال احمر و یا سازمانهای وابسته به سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی و یا دیگر سازمانهای مردم نهاد شناخته شده دیگر ارسال نمایند .
-درباره بانک توسعه اسلامی چطور؟ آیا کشورهای اسلامی‌توانسته اند به ایران کمک های لازم را برسانند؟
یکی دیگر از منابعی که در شرایط فعلی به دنبال استفاده آن هستیم، هم بانک توسعه اسلامی ( ISDB ) و هم بانک سرمایه گذاری زیر ساخت آسیا است. ما در این دو بانک عضو و سهامدار هستیم و سال ها حق عضویت پرداخت کرده ایم البته پرداخت تسهیلات مالی در این بانک ها متناسب با سهم ما در آنها میباشد البته ما بدنبال استفاده حداکثری هستیم و امیدواریم که موفق شویم از حداکثر سهم خودمان از این منابع استفاده کنیم. برنامه ای برای ارسال درخواست از این منابع داریم که طی همین روزها انجام خواهد شد.
-با توجه به عدم تصویب لوایح مربوط به FATF و قرار گرفتن ایران در لیست کشورهای غیرهمکار (لیست سیاه)، در صورت موافقت بانک جهانی برای اعطای کمک مالی به ایران و نیز کمک های نقدی که به ایران انجام می‌شود، آیا انتقال این مبالغ به حساب های ایران امکانپذیر خواهد بود؟
طبیعتا با توجه به اینکه بانک های ما تحریم هستند و با توجه به اینکه FATF بر روابط بانکی ما نظارت ندارد و ما در لیست سیاه این گروه مالی قرار داریم، نقل و انتقالات مالی به هر شکلی که باشد، با مشکل مواجه خواهد شد. اما تاکید می‌کنم که امروز مشکل عمده ما این نیست. ما عمدتا به تجهیزات و کالا نیاز داریم تا پول نقد.
-آیا در شرایط تحریم روابط بانکی، مانعی برای انتقال این کمک ها پیش نیامده است؟
نخیر؛ مشکلی وجود نداشته است. مهمترین چیزی که ما نیاز داریم تجهیزات و کالا هستند. کسانی که پیشنهاد کمک مالی و پولی داده اند، ما از خود آنها خواسته ایم تا بر اساس اولویت ها و نیازهای ما، به جای پول ، کالا و تجهیزات برای ما ارسال کنند.
منبع :
newspaper.hamshahrionline.ir