تلاش ترکیه برای افزایش نفوذ اقتصادی در شرق مدیترانه

شرق دریای میدترانه گذرگاه اصلی انرژی برای منطقه خاورمیانه به عنوان بزرگترین منطقه دارای ذخایر انرژی و کشورهای اروپایی به عنوان مهم ترین مصرف کنندگان انرژی میباشد . کشف ذخایر بزرگ انرژی در مدیترانه شرقی در سالهای اخیر توانسته است توجه جهان را بیش از پیش به این منطقه جلب نماید. بیشترین ذخایری که در شرق دریای مدیترانه مورد توجه قرار گرفته ذخایری مانند تامار ( Tamar ) ، لویاتان ( Leviathan ) در قلمرو فلسطین اشغالی ، آفرودیت ( Afrodit ) بخش یونانی نشین قبرس و ظهر ( Zohr ) مصر میباشند. کشف این گونه ذخایر علاوه بر افزایش میزان ظرفیت انرژی سبب ایجاد فرصتهای جدید برای کشورهای مصرف کننده انرژی در منطقه خواهد شد .

شرکتهای بین المللی انرژی بدنبال اقدامات اکتشاف دخایر انرژی درحوزه‌های آبی فلسطین اشغالی  ،  بخش یونانی نشین قبرس  ، مصر ، لبنان و فلسطین توانستند به ذخایر متعدد گاز طبیعی در مقیاس های کوچک و حتی بزرگ دست یابند .

کشورهای اتحادیه اروپا که جزو مصرف کننده‌های مهم حائل های انرژی در منطقه هستند با استفاده از این موقعیت خواهند توانست از تنوع موجود در بازار عرضه انرژی استفاده نمایند و از سوی دیگر نیز افزایش کانالهای تامین انرژی موجب افزایش امنیت تامین انرژی آنان خواهد شد . کشف ذخایر جدید گاز در مدیترانه شرقی سبب شد تا پروژه‌های متعددی برای تامین انرژی کشورهای مصرف کننده در منطقه شکل گیرد که مطرح ترین آنها پروژه خط لوله گاز شرق دریای مدیترانه و پروژه گذرگاه ترکیه است.

ترکیه معتقد است که پروژه گذرگاه ترکیه به دلیل موفعیت جغرافیایی و وجود زیر ساخت های لازم در این کشور میتواند فرصت ها و ظرفیت های بسیار مناسب تجاری برای کشورهای تامین کننده و مصرف کننده انرژی به همراه داشته باشد اما علی رغم تمامی تلاشهای ترکیه در برجسته کردن خط لوله ای که گذرگاه آن میتواند ترکیه باشد ، رژیم صهیونیستی ، یونان ، قبرس و کشورهای عضو اتحادیه اروپا از پروژه خط لوله گاز مدیترانه شرقی حمایت میکنند و در تلاشند تا با همکاری هم بتوانند با شکل گیری این پروژه ترکیه را در شرق مدیترانه به انزوا بکشند .

کشورهای حامی‌پروژه خط لوله گاز مدیترانه شرقی در اقدامات خود با عقد قراردادها و توافقنامه‌های تجاری با شرکتهای بزرگ بین المللی فعال در بخش انرژی از کشورهایی مانند آمریکا ، فرانسه و ایتالیا سعی دارند تا هر چه زودتر با ایجاد زیرساخت های مناسب فضای لازم برای بهره برداری ترکیه از این حوزه را محدود نمایند .

همچنین توافقنامه‌های ایجاد منطقه انحصاری اقتصادی قبرس در سالهای 2003 میلادی با مصر ، 2007 میلادی با لبنان و 2010 میلادی با رژیم صهیونیستی را میتوان از جمله اقدامات انجام شده جهت به انزوا کشاندن ترکیه در شرق دریای مدیترانه نامید . 

توافق ترکیه با لیبی در ماههای گذشته بر سر تحدید مرزهای دریائی دو کشور و همکاری‌های نظامی فی مابین یکی از اقدامات بسیار مهم ترکیه در جلوگیری از به انزوا کشیدن این کشور در مدیترانه شرقی است که میتواند از یک سو منجر به ورود ترکیه به معادلات انرژی در شرق مدیترانه شده و از سوی دیگر نیز موجب افزایش نقش و نفوذ ترکیه در ساختار سیاسی لیبی گشته و افزایش دامنه فعالیتهای این کشور در مدیترانه شرقی را بدنبال داشته باشد . در حقیقت امضای توافقنامه تحدید  مرزهای دریایی ترکیه با لیبی سبب شد تا ترکیه دامنه وسعت منطقه انحصاری اقتصادی خود را به حداکثر میزان ممکن رسانده و باعث خنثی شدن اقدام یک جانبه یونان در اعلام مناطق و محدوده‌های دریایی از سوی این کشور شود . 

اردوغان برای نهایی کردن استراتژی خود بلافاصله پس از دیدار با سراج رئیس شورای رهبری لیبی به مجلس ترکیه مراجعه نمود تا با تصویب قانون اعزام نیروی نظامی ترکیه به لیبی آخرین قطعه پازل خود را درتصویر استراتژی افزایش نفوذ و نقش خود در مدیترانه شرقی جای داد.

منبع : مرکز مطالعات SETA ( بنیاد مرکز مطالعات سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی )