وضعیت انرژی در جمهوری چک

جمهوری چک در تولید انرژی، مستقل بوده و بر مبنای غالبا منابع ذغال سنگ و هسته ای ، انرژی مورد نیاز خود را تولید می نماید. منابع گاز و نفت این کشور از خارج تامین می‌شوند و با توجه به ناآرامی‌های خاورمیانه و بروز اختلال های مختلف در بازار عرضه نفت و گاز، این کشور همواره در تامین این نوع از منابع خود، از اطمینان کافی برخوردار نیست لذا همواره برنامه‌های مختلفی برای جذب سرمایه خارجی برای افزایش ظرفیت تولید انرژی خود از طرق دیگر در دست اجرا دارد.

تولید برق
بر مبنای گزارش اداره تنظیم مقررات مربوط به انرژی در جمهوری چک، سال 2018 کلیه رکوردهای مربوط به تولید و مصرف انرژی در این کشور شکسته شده و به ارقام جدیدی رسید. تولید برق در سال 2018 از 87.03 تراوات ساعت به 88 تراوات ساعت رسید. سهم نیروگاه‌های هسته ای جمهوری چک در تولید این مقدار برق، 34 درصد بوده و 51.2 درصد نیز، سهم نیروگاههای بخار و ذغال سنگ می‌باشد. نیروگاههای گازی 8 درصد تولید انرژی را بر عهده دارند. 2.65 درصد نیز سهم نیروگاه‌های خورشیدی است. نیروگاههای آبی 1.85 درصد نیروی چک را تولید نموده و نیروگاه‌های بادی 0.7 درصد تولید برق را بر عهده دارند. این آمار نشان می دهد که سهم تولید برق نیروگاه‌های اتمی اندکی افزایش و سهم تولید نیروگاه‌های بخار اندکی کاهش یافته است. برای اینکه این نیروگاه‌ها، 88 تراوات ساعت برق را تولید نمایند 6.1 تراوات ساعت را خودشان استفاده نموده اند. بنا بر این خالص تولیدی برق در سال 2018 در جمهوری چک 81.9 تراوات ساعت می‌باشد. همچنین 5.2 درصد برق تولیدی یعنی 4.27 تراوات ساعت نیز در خطوط انتقال مستهلک می‌شوند. در سال 2018 جمهوری چک 11.4 تراوات ساعت برق وارد کرده و متقابلا 25.1 تراوات ساعت برق صادر نموده به عبارت دیگر جمهوری چک نزدیک به 14 تراوات ساعت برق اضافه بر مصرف داخل تولید نموده است. بنابراین مجموع مصرف داخلی در سال 2018 معادل 61 تراوات ساعت بوده که نسبت به سال قبل 0.55 درصد افزایش داشته است. نکته مهم این است که در مقیاس 10 ساله، در مقایسه با سال 2008، مصرف برق در جمهوری چک تنها 2.8 درصد افزایش داشته که نشان دهنده شیب بسیار ملایم افزایش مصرف در این کشور است.

تولید کنندگان هسته ای
بعد از نیروگاه‌های ذغال سوز جمهوری چک، نیروگاه‌های هسته ای دوکاوونی و تملین، بیشترین تولید برق را در این کشور بر عهده دارند. نیروگاه تملین با تولید 15.66 تراوات ساعت به تنهائی یک پنجم کل مصرف داخلی جمهوری چک را تامین می نماید. شرکت CEZ، این نیروگاه را در دسامبر سال 2000 بنا نهاد. نیروگاه دوکاوونی که قدیمی تر می‌باشد نیز سال گذشته 14.25 تراوات ساعت برق تولید نمود. تولید برق توسط این دو نیروگاه معادل با تولید برقی است که اگر با سوخت فسیلی، تولید می‌شد 12 میلیون تن دی اکسید کربن تولید می‌کرد.
وضعیت معادن اورانیوم جمهوری چک قابل توجه است. در سالهای پس از جنگ جهانی دوم و رقابت ابرقدرتها برای ساخت و توسعه سلاحهای هسته ای، باعث برداشت فراوانی از این معادن شد. تا سال 2007 بیش از 110 هزار تن اورانیوم از معادن بوهمیای چک استخراج شده و تا سال 2016، جمهوری چک تنها کشور حوزه اروپای مرکزی بود که اورانیوم استخراج می‌کرد.

انرژی خورشیدی
بر مبنای سیاست اتحادیه اروپا، جمهوری چک موظف است که تا سال 2020 حدود 13 درصد از ناخالص مصرف انرژی خود را از منابع تجدید پذیر تامین نماید. با توجه به هزینه بالای تولید انرژیهای تجدید پذیر ( به نسبت سایر منابع انرژی ) رسیدن به این هدف بدون یارانه امکان پذیر نیست. در این بین هزینه تولید برق خورشیدی به نسبت سالهای قبل از آن، کمتر نشده و همچنان از منابع هزینه بر در راستای توسعه می‌باشد. اما شرکت های چکی که در این حوزه فعالیت می نماید در زمینه تجارت خارجی ، عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده اند به عنوان مثال شرکت فوتون انرژی در سال 2018 ساخت و نصب 8 مزرعه تولید انرژی خورشیدی در مجارستان را با ظرفیت تولید 5.5 مگاوات به اتمام رسانید. این شرکت برنامه دیگری برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت 50 مگاوات تا سال 2020 در مجارستان بر عهده دارد. شرکت سولک Solek نیز سال گذشته سومین مجموعه برق خورشیدی خود را در شیلی به ظرفیت 3 مگاوات به عنوان طرح پایلوت راه اندازی نموده و برای ساخت 118 مگاوات نیروگاه خورشیدی با یک شرکت کانادائی قرارداد بسته است. سولک تا دو سال دیگر با راه اندازی 250 مگاوات برق خورشیدی در شیلی تبدیل به بزرگترین سرمایه گذار در بخش نیروگاه‌های کوچک خورشیدی خواهد شد. این شرکت در سال 2010 راه اندازی شده و تا کنون دهها پروژه در کشورهای چک، اسلواک ، رومانی و شیلی راه اندازی نموده است.

گروه CEZ
مهمترین بازیگر حوزه انرژی در جمهوری چک، گروه CEZ بوده که در بین 10 شرکت اصلی فعال در این حوزه در اروپا قرار دارد. این هولدینگ در حوزه معادن ذغال سنگ، تولید انرژیهای متعارف و تجدید پذیر، تجارت و فروش برق و گاز، توزیع برق، خدمات انرژی و ارتباطات فعالیت دارد. در سه ماهه اول سال 2019، سود خالص این شرکت با 14 درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل به 8.3 میلیارد کرون ( 332 میلیون یورو ) رسید. ارزش دارائی‌های شرکت نیز با 12 درصد افزایش به رقم 51.8 میلیارد کرون (2 میلیارد و 72 میلیون یورو ) رسید. افزایش تولید برق و نیز افزایش بهای مصرفی برق دو عامل مهم در بالا رفتن ارزش دارائی‌های و سود این شرکت اعلام شده اند.
بعد از شرکت CEZ دومین شرکت مهم در جمهوری چک در این زمینه شرکت Innogy می‌باشد این شرکت قبلا با نام RWE شناخته می‌شد. انتقال گاز، توزیع و فروش آن و خدمات انرژی از مهمترین فعالیت های این شرکت می‌باشد.

مصرف گاز
مصرف گاز در جمهوری چک روند فزاینده ای دارد. دولت جمهوری چک تامین CNG برای وسایل نقلیه را تا سال 2025 ضمانت نموده است . تعداد وسایل نقلیه گاز سوز و همچنین پمپ های گاز در حال افزایش می‌باشند. در سال 2018 فروش گاز مایع با 12.2 درصد رشد به 75 میلیون متر مکعب رسید اگرچه پر مصرفترین‌های حوزه CNG، اتوبوس های شهری هستند که در 60 شهر جمهوری چک در حال سرویس دهی هستند اما در حوزه مصرف گاز خانگی و اتومبیل های شهری نیز این روند در حال افزایش میباشد.

برنامه ریزی جمهوری چک
آینده زیر ساخت انرژی در جمهوری چک در سند راهبردی دولتی انرژی در سال 2015 ترسیم شده است. بر مبنای این سند، دولت موظف شده تا سهم 40 درصد سوخت های فسیلی ( مشخصا ذغال سیاه و قهوه ای ) در تولید انرژی را در این کشور به 11 تا 17 درصد برساند . این کاهش در سوخت های مایع فسیلی ( که اکنون 20 درصد تولید انرژی را بر عهده دارند ) نیز مصرح شده که باید به همان میزان 11 تا 17 درصد برسد و جای خود را به انرژی هسته ای و انرژیهای تجدید پذیر بدهند. در مورد گاز طبیعی اگرچه قرار است که مصرف آن کاهش یابد اما به نظر میرسد اهمیت این سوخت در سالهای آینده بیش از پیش در جمهوری چک مورد نظر قرار گیرد.