آسیب شناسی مراکز داده در آمریکای لاتین

دفتر منطقه ای برنامه توسعه ملل متحددر آمریکای لاتین UNDP در چهارچوب سلسله گزارش های مختصر خود به آسیب شناسی مراکز داده در آمریکای لاتین می‌پردازد.طبق این گزارش در حالیکه بیش از 38 درصد مراکز داده در ایالات متحده قرار دارد، سهم آمریکای لاتین با وجود 33 کشور، فقط 4.8 درصد می‌باشد.

وضعیت مراکز داده در جهان و آمریکای لاتین

امروزه نقش مراکز داده با ظهور هوش مصنوعی که برای آموزش و اجرای مدل‌های پیچیده به آنها متکی است، بسیار حیاتی‌تر شده است. تخمین زده می‌شود که تقاضای جهانی برای مراکز داده تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۹ تا ۲۲ درصد افزایش یابد. در این گزارش دفتر منطقه آمریکای لاتین از داده‌های Data Center Map که موقعیت مراکز داده را در سراسر جهان گزارش می‌دهد، برای تجزیه و تحلیل چگونگی واکنش آمریکای لاتین استفاده می‌کند.

در حال حاضر، نزدیک به 10،000 مرکز داده در 164 کشور وجود دارد که عمدتاً در اقتصادهای صنعتی متمرکز شده‌اند. همه مراکز داده به طور یکسان توزیع نشده اند. آمریکای لاتین میزبان 4.8 درصد از زیرساخت‌های جهانی است، در حالی که این رقم برای ایالات متحده 38.5 درصد و برای کشورهای عضو گروه G7  17.7 درصد است. سهم هند و بقیه جهان از این مراکز داده به ترتیب 2.8 و 14.03 درصد است. چین، اگرچه "تنها" 3.7 درصد از این ظرفیت را در اختیار دارد، این کشور در کنار ایالات متحده تقریباً یک سوم از "فوق مقیاس‌پذیرها"، مراکز داده عظیمی‌که توسعه هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌های در مقیاس بزرگ را هدایت می‌کنند، را دراختیار دارند. در مقابل،  آمریکای لاتین تنها 0.4 درصد از این زیرساخت‌های با کارایی بالا را دارند.

در آمریکای لاتین، زیرساخت‌های دیجیتال در چند کشور متمرکز شده است که عمدتاً در دست بخش خصوصی و با سرمایه‌گذاری سنگین شرکت‌های آمریکایی است. برزیل با 37.2 درصد از مراکز داده آمریکای لاتین و تنها دو ابرمقیاس‌کننده در منطقه، پیشرو است و پس از آن شیلی (13.4 درصد)، مکزیک (12.3 درصد)، کلمبیا (8.4 درصد) و آرژانتین (6.8 درصد) قرار دارند. این کشورها در کنار هم بیش از 78 درصد از مراکز داده کل منطقه را تشکیل می‌دهند که به آنها مزیت استراتژیک برای پذیرش هوش مصنوعی و نوآوری با فناوری‌های پیشرفته می‌دهد. در مقابل، پرو و پاناما هر کدام تنها 3.1 درصد و بقیه کشورهای آمریکای جنوبی 8.1 درصد را تشکیل می دهند.

سایر کشورهای آمریکای مرکزی ۵.۵ درصد را تشکیل می‌دهند، در حالی که کشورهای کارائیب تنها ۲ درصد از این مراکز را به خود اختصاص داده اند؛ این امر نشان دهنده نابرابری قابل توجه در دسترسی به ذخیره‌سازی داده‌ها، محاسبات ابری و قابلیت‌های هوش مصنوعی است. کشورهایی که ظرفیت محاسباتی کمتری دارند، تابع مقررات حفظ حریم خصوصی خود، به مراکزی در سایر حوزه‌ها متکی هستند.

پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار مراکز داده در آمریکای لاتین دو برابر شود و از ۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۹ افزایش یابد. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۲ تا ۱۵ مرکز داده با مقیاس بالا در منطقه وجود داشته باشد. تنها در سال ۲۰۲۴، سرمایه‌گذاری در این حوزه از ۲ میلیارد دلار فراتر رفت که بیشتر آن از خارج از کشور بود. به این ترتیب، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی همچنان به شکل‌دهی زیرساخت دیجیتال و اکوسیستم ابری منطقه ادامه می‌دهند.

آسیب شناسی مراکز داده در آمریکای لاتین

رشد مراکزه داده در آمریکای لاتین همواره با با چالش‌های قابل توجهی روبرو است. مراکز داده بین ۱۰ تا ۵۰ برابر بیشتر از یک ساختمان تجاری استاندارد برق مصرف می‌کنند و برای خنک ماندن به میلیون‌ها لیتر آب در سال نیاز دارند - در برخی موارد تا ۲۵.۵ میلیون لیتر، معادل مصرف سالانه حدود ۳۰۰۰۰۰ نفر.  لذا، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران به طور فزاینده‌ای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های خنک‌کننده پایدار را در اولویت قرار می‌دهند. بطور نمونه شرکت‌های پیشرو در فناوری در شیلی متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۵ با ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر فعالیت کنند. برزیل برای تامین تقاضای آینده، سرمایه‌گذاری زیادی در انرژی خورشیدی و بادی انجام می‌دهد. اگرچه پیشرفت‌هایی حاصل شده است، اما پایداری بلندمدت نیازمند برنامه‌ریزی، تنظیم مقررات، زیرساخت‌ها و نوآوری بیشتر در بهره‌وری انرژی است.

پیشرفت‌ها در هوش مصنوعی، امکانات جدیدی را با پیامدهای بالقوه برای آمریکای لاتین و کارائیب فراهم می‌کند. رشد بازار مراکز داده می‌تواند پذیرش آن را تسریع کند، ظرفیت محاسباتی را تقویت کند و پایه و اساس یک اکوسیستم دیجیتال منحصر به فرد را برای تحول دیجیتال فراگیر بنا نهد. توسعه زیرساخت‌های محلی، کلید پیشبرد نوآوری در هوش مصنوعی و حمایت از سرمایه‌گذاری‌های فناورانه‌ای است که به ظرفیت پردازش و ذخیره‌سازی بیشتر، با هدایت اصول شمول دیجیتال، متکی هستند. استفاده از هوش مصنوعی بدون مراکز داده و اصول روشن، مانند دویدن در یک ماراتن بدون کفش مناسب است: در نهایت به خط پایان می‌رسید، اما با سرعت کمتر و تلاش بیشتر.

با دیجیتالی شدن سوابق عمومی، حفاظت از داده‌های حساس مانند سوابق مالیاتی و تامین اجتماعی نیازمند مقررات قوی است. میزبانی اطلاعات در سطح ملی می‌تواند به رعایت قوانین محلی حفظ حریم خصوصی و حفظ امنیت داده‌های شهروندان در آمریکای لاتین کمک کند. حاکمیت و حاکمیت قانون، که با محیطی پایدار و قطعیت قانونی مشخص می‌شود، برای جذب سرمایه‌گذاری مورد نیاز این مراکز ضروری است. دستورکار سرمایه‌گذاری دروازه جهانی بین اتحادیه اروپا و آمریکای لاتین تاکید می‌کند که حاکمیت خوب کلید ایجاد اعتماد بین سرمایه‌گذاران فناوری است و مستقیماً بر مکان و عملکرد زیرساخت‌های دیجیتال و فرصت‌های تسریع توسعه پایدار در منطقه تاثیر می‌گذارد.

اگر دولت‌های منطقه‌ای، سرمایه‌گذاران و موسسات تحقیقاتی استراتژی‌های خود را هماهنگ کنند، مراکز داده می‌توانند به پایه و اساس نوآوری مبتنی بر هوش مصنوعی توسعه‌یافته درآمریکای لاتین و محرکی برای گذار دیجیتال منطقه تبدیل شوند. مدل‌های جدید منبع باز، با تقاضای انرژی و قدرت محاسباتی کمتر، می‌توانند به غلبه بر موانع سنتی و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کنند. همکاری منطقه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های مشترک نیز کلید افزایش فرصت‌ها برای  آمریکای لاتین و ایجاد مزایای نسبی در یک زمینه رقابتی جهانی هستند.

گام کلیدی، توسعه "مدل زبانی بزرگ لاتین" (Latam GPT) است، اولین مدل زبانی بزرگ (LLM) باز و فراگیر که کاملاً در آمریکای لاتین ساخته شده، با داده‌های منطقه‌ای آموزش دیده و توسط ۲۷ موسسه و بیش از ۶۰ متخصص از منطقه توسعه یافته و زمینه‌های زبانی، فرهنگی و نظارتی  آمریکای لاتین را در بر می‌گیرد.

با توجه به این موضوع، دیگر سوال این نیست که آیا آمریکای لاتین  رونقی در هوش مصنوعی و مراکز داده تجربه خواهد کرد یا خیر، بلکه سوال این است که آیا قادر خواهد بود از این موج زیرساخت‌ها به شیوه‌ای هماهنگ بهره ببرد و نوآوری پایدار و مستقل را پرورش دهد، یا اینکه بار دیگر، تنها یک ارائه‌دهنده منابع و مصرف‌کننده فناوری باقی خواهد ماند و تنها یک ابر با تبدیل شدن به یک پیشرو در توسعه دیجیتال جهانی فاصله دارد.