راهبرد جدید عربستان سعودی در رشد بخش صنعت گردشگری

عربستان با هدف جذب ۱۵۰ میلیون گردشگر سالانه تا سال ۲۰۳۰، تمرکز خود را بر روی بازارهای پرظرفیت هند و چین گذاشته است.

الف- صنعت گردشگری عربستان سعودی در سال 2024 از نگاه آمار و ارقام

تارنمای اینترنتی سازمان آمار عربستان با انتشار گزارش مفصلی با تیتر برجسته ای تحت عنوان "عربستان سعودی: ۱۱۶ میلیون گردشگر داخلی و خارجی عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴، ۲۸۴ میلیارد ریال خرج کردند" ، صنعت گردشگری عربستان سعودی در سال 2024 را از نگاه آمار و ارقام مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است.

بر اساس گزارش فوق، وزارت گردشگری عربستان سعودی اعلام کرد که تعداد کل گردشگران داخلی و بین‌المللی که در طول سال ۲۰۲۴ میلادی از این کشور بازدید کرده‌اند، به ۱۱۵.۹ میلیون نفر رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۳، تقریباً ۶ درصد افزایش یافته است. به بیان دیگر تعداد گردشگران شامل گردشگران دخلی و خارجی با 6 درصد رشد از رقم 109.3 میلیون نفر در سال 2023 به 116 میلیون نفر در سال 2024 رسید.

طبق گزارش وزارت گردشگری، این تعداد گردشگران (شامل گردشگران داخلی و خارجی) در سال 2024 میلادی حدود 75.73 میلیارد دلار( ۲۸۴ میلیارد ریال سعودی) هزینه کردند.

گردشگران داخلی با تقریباً ۷۴ درصد، بیشترین سهم از کل گردشگران را در این دوره تشکیل دادند که به حدود ۸۶.۲ میلیون گردشگر رسید، در حالی که گردشگران ورودی تقریباً ۲۶ درصد از کل گردشگران را تشکیل می‌دادند که تقریباً ۲۹.۷ میلیون گردشگر بود.

وزارت گردشگری، گردشگر را به عنوان هر بازدیدکننده (محلی، ورودی یا خروجی) تعریف می‌کند که سفرش شامل گذراندن حداقل یک شب در کشور یا مکان مورد بازدید باشد.  

توسعه تعداد گردشگران از سال 2021 لغایت 2024 دوره تعداد گردشگران داخلی (میلیون نفر) تغییر (سالانه) تعداد گردشگران خارجی (میلیون نفر) تغییر (سالانه) کل (میلیون گردشگر) ۲۰۲۱ * ۶۳.۸ + ۵۲٪ ۳.۵ ( ۱۶ ٪ ) ۶۷.۳ ۲۰۲۲ ۷۷.۸ + ۲۲٪ ۱۶.۶ + ۳۷۸٪ ۹۴.۹ ۲۰۲۳ ۸۱.۹ + ۵٪ ۲۷.۴ + ۶۵٪ ۱۰۹.۳ ۲۰۲۴ ۸۶.۲ + ۵٪ ۲۹.۷ + ۸٪ ۱۱۵.۹

*همه‌گیری کرونا

در مقایسه با ۱۰۹.۹ میلیون گردشگر در سال ۲۰۲۳، تعداد کل گردشگران تا پایان سال ۲۰۲۴ حدود ۶.۶ میلیون نفر افزایش یافته است.

جدول زیر تعداد کل گردشگران از سال ۲۰۱۵ را نشان می‌دهد:  

تعداد کل گردشگران از سال ۲۰۱۵ تا 2024 دوره تعدادگردشگران‌داخلی (میلیون نفر) تعدادگردشگران‌خارجی (میلیون نفر) تعداد کل گردشگران (میلیون نفر) ۲۰۱۵ ۴۶.۵ ۱۸.۰ ۶۴.۴ ۲۰۱۶ ۴۵.۰ ۱۸.۰ ۶۳.۱ ۲۰۱۷ ۴۳.۸ ۱۶.۱ ۵۹.۹ ۲۰۱۸ ۴۳.۳ ۱۵.۳ ۵۸.۶ ۲۰۱۹ ۴۷.۸ ۱۷.۵ ۶۵.۳ ۲۰۲۰ * ۴۲.۱ ۴.۱ ۴۶.۲ ۲۰۲۱ * ۶۳.۹ ۳.۵ ۶۷.۳ ۲۰۲۲ ۷۷.۸ ۱۶.۶ ۹۴.۹ ۲۰۲۳ ۸۱.۹ ۲۷.۴ ۱۰۹.۳ ۲۰۲۴ ۸۶.۲ ۲۹.۷ ۱ ۱۵.۹

*همه‌گیری کرونا

هزینه‌های گردشگران ورودی در این دوره ۵۹.۴ درصد از کل هزینه‌ها را تشکیل می‌داد، در حالی که هزینه‌های گردشگران داخلی ۴۰.۶ درصد بود.

همان‌طور که در جدول زیر نشان داده شده است:  

توسعه هزینه‌های گردشگران داخلی و خارجی در طول سال ۲۰۲۴ (میلیارد ریال) دوره هزینه‌های‌ گردشگری داخلی تغییر سالانه هزینه‌های گردشگری خارجی تغییر سالانه کل‌هزینه‌های گردشگری ۲۰۲۱ * ۱۰۲.۲ + ۱۳۶٪ ۱۴.۷ (۶۵٪) ۱۱۶.۹ ۲۰۲۲ ۱۰۷.۳ + ۵٪ ۹۸.۳ + ۵۶۸٪ ۲۰۵.۶ ۲۰۲۳ ۱۱۴.۴ + ۷٪ ۱۴۱.۲ + ۴۴٪ ۲۵۵.۶ ۲۰۲۴ ۱۱۵.۳ + ۰.۸٪ ۱۶۸.۵ + ۱۹٪ ۲۸۳.۸

*همه‌گیری کرونا

 شهر مکه مکرمه در سال ۲۰۲۴ با پذیرش ۴۳.۱ میلیون گردشگر، شامل ۲۳.۵ میلیون گردشگر داخلی و ۱۹.۶ میلیون گردشگر بین‌المللی، پربازدیدترین مقصد برای گردشگران داخلی و بین‌المللی بود.

شهر ریاض نیز دومین مقصد پربازدید بود که پذیرای ۲۰.۵ میلیون گردشگر، شامل ۱۷.۶ میلیون گردشگر داخلی و ۲.۹ میلیون گردشگر بین‌المللی، بود.

جدول زیر هدف از این بازدید را بر اساس گردشگران محلی و ورودی در طول سال 2024 نشان می‌دهد:

هدف اصلی سفرهای داخلی و خارجی در طول سال 2024 نوع سرگرمی بازدید از اقوام و دوستان کسب و کار مقاصد مذهبی دیگر داخلی ۳۷٪ ۳۵٪ ۱۰٪ ۱۳٪ ۴٪ خارجی ۲۵٪ ۲۰٪ ۷٪ ۴۱٪ ۷٪

همان‌طور که در جدول زیر نشان داده شده است، مصری‌ها با تقریباً ۳.۲ میلیون گردشگر در صدر فهرست گردشگران ورودی به عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴ قرار دارند و پس از آنها پاکستانی‌ها با تقریباً ۲.۸ میلیون گردشگر قرار دارند:

جزئیات گردشگران ورودی به عربستان سعودی بر تفکیک ملیت در سال 2024 کشور تعداد گردشگران (میلیون گردشگر) مصر ۳.۲ پاکستان ۲.۸ بحرین ۲.۶ کویت ۲.۱ هند ۱.۹ اندونزی ۱.۹ امارات متحده عربی ۱.۵ اردن ۱.۲ قطر ۱.۲ عراق ۱.۱

ب- راهبرد جدید عربستان سعودی در رشد بخش صنعت گردشگری

گفته می‌شود بخش گردشگری عربستان سهم ۳.۵ درصدی از تولید ناخالص داخلی دارد و این کشور در حال تغییر رویکرد خود برای رسیدن به هدف ۱۰ درصد است. عربستان با هدف جذب ۱۵۰ میلیون گردشگر سالانه تا سال ۲۰۳۰، تمرکز خود را بر روی بازارهای پرظرفیت هند و چین گذاشته است. برای رسیدن به این هدف، عربستان برنامه‌هایی مانند گسترش ویزای الکترونیکی، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گردشگری لوکس و همکاری با کشورهای همسایه برای ایجاد مسیرهای گردشگری متنوع را در دست اجرا دارد.

عربستان سعودی به عنوان بخشی از استراتژی جدید خود برای افزایش تعداد گردشگران بین‌المللی،تمرکز گردشگری خود را به جذب بازدیدکنندگان پرخرج از هند و چین تغییر می‌دهد. این کشور که قبلاً هدف خود را برای استقبال از ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده تا سال 2030 گذاشته است، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۵۰ میلیون بازدیدکننده جذب کند.

1- تمرکز عربستان بر بازارهای پرخرج:

سلطان المسلم، معاون وزیر گردشگری عربستان سعودی در امور بین‌الملل، طی یک رویداد در شهر پرت استرالیا، از برنامه عربستان سعودی برای گسترش برنامه ویزای الکترونیکی خود که در حال حاضر به ۶۳ کشور از جمله چین ارائه می‌شود، به کشورهای بیشتر خبر داد.

المسلم گفت: «ما به دنبال بازدیدکنندگانی هستیم که به اقتصاد ما کمک چشمگیری کنند.» المسلم در ادامه به پتانسیل قابل توجه قشر رو به رشد با درآمد متوسط هند اشاره کرد. گردشگران هندی که زمانی بر مقاصد نزدیک تمرکز داشتند، اکنون به مکان‌های دورتر سفر می‌کنند و این فرصت بی‌نظیری برای عربستان سعودی فراهم می‌کند تا خود را به عنوان مقصدی کلیدی برای مسافران ثروتمند معرفی کند. به طور سنتی، بازدیدکنندگان هندی به عربستان سعودی به دلیل جمعیت کارگری بزرگ و گردشگری مذهبی جذب می‌شدند.

با این حال، وزارت گردشگری در حال همکاری با دولت هند برای تنوع بخشیدن به فراتر از بخش بازدید از دوستان و اقوام (VFR) است و به دنبال جذب گردشگرانی است که به تجربیات لوکس و ماجراهای منحصر به فرد علاقه دارند.

المسلم همچنین نسبت به بازگشت قوی گردشگری از کشور چین بسیار خوش‌بین است و افزایش علاقه به گردشگری تفریحی از اروپا نیز به جذابیت روزافزون عربستان سعودی کمک می‌کند.

2- سهم قابل توجه گردشگری در تولید ناخالص داخلی عربستان:

عربستان سعودی در سال ۲۰۲۳ شاهد 109.3 میلیون بازدیدکننده بود که از این تعداد 27.4 میلیون نفر از گردشگران بین‌المللی بودند. گردشگری داخلی همچنان قوی است و 81.9 میلیون بازدیدکننده محلی به افزایش ۲۱.۵ درصدی هزینه‌های داخلی به مجموع 141.2 میلیارد ریال‌سعودی کمک کرده‌اند. وزارت گردشگری هدف دارد تا سال ۲۰۳۰ تعادل ۵۰-۵۰ بین گردشگران بین‌المللی و داخلی داشته باشد.

بخش گردشگری عربستان سعودی در سال گذشته بیش از ۳۲ درصد رشد کرد و همچنین ۴۴۴.۳ میلیارد ریال به تولید ناخالص داخلی کمک کرد. در حال حاضر گردشگری تفریحی در حال افزایش است و هدف بلندپروازانه این کشور این است که تا سال ۲۰۳۰ سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی به ۱۰ درصد برسد، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ تنها ۳.۵ درصد بود.

3- پروژه‌های بزرگ گردشگری عربستان؛ آینده‌ای روشن برای اقتصاد و اشتغال:

عربستان سعودی در حال پیشبرد چندین پروژه بزرگ گردشگری از جمله نئوم، دریای سرخ، قدیه، روشن و دیریا است که همگی برای پذیرایی از ورود روزافزون گردشگران بین‌المللی طراحی شده‌اند. همچنین هتل‌های جدید لوکس در سراسر کشور در حال افتتاح هستند و در چند سال آینده ساخت پنج هتل دیگر از برند Four season (یک شرکت خدمات توریستی در کانادا) نیز برنامه‌ریزی شده است. نئوم و دریای سرخ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و چندین مجموعه تفریحی و فرودگاه بین‌المللی دریای سرخ درحال بهره‌برداری هستند یا به زودی افتتاح خواهند شد.

علاوه بر این، انتظار می‌رود که فرودگاه بین‌المللی ملک عبدالعزیز در جده که به تازگی بازسازی شده است و فرودگاه در حال ساخت ملک سلمان در ریاض، تعداد روزافزون بازدیدکنندگان را پذیرش کنند. شرکت هواپیمایی "الریاض‌ایر" که قرار است اولین پروازهای خود را امسال ۲۰۲۵ آغاز کند، نیز آماده ورود به بازار است و انتظار می‌رود تا پایان سال گواهینامه اپراتور هوایی (AOC) خود را دریافت کند.

4- جلب توجه سرمایه‌گذاران بین‌المللی:

بخش گردشگری عربستان سعودی توجه روزافزونی را از سوی سرمایه‌گذاران خارجی جلب کرده است و گروه‌های هتلداری بین‌المللی از کشورهایی مانند هند، چین و تایلند علاقه زیادی نشان می‌دهند. به عنوان مثال، گروه Hyatt (یک شرکت بین‌المللی هتلداری) اولین جلسه هیئت مدیره خود را خارج از ایالات متحده آمریکا در عربستان سعودی برگزار کرد که نشان دهنده اعتماد قوی به پتانسیل گردشگری این کشور است.

5- همکاری کشورهای خلیج فارس برای ایجاد یک قطب گردشگری بزرگ:

عربستان سعودی در حال همکاری با کشورهای همسایه از جمله بحرین، قطر، عمان، امارات متحده عربی، اردن و مصر برای ایجاد مسیرهای گردشگری متنوع و تجربیاتی متفاوت است. همچنین مذاکراتی در حال انجام است تا ویزای گردشگری در سطح شورای همکاری خلیج فارس معرفی شود که می‌تواند سفرهای منطقه‌ای را متحول کند، هرچند زمان‌بندی اجرای آن هنوز مشخص نیست.

لازم به ذکر است صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال ۲۰۲۴ خود اعلام کرد که عربستان از هدف گردشگری چشم‌انداز ۲۰۳۰ برای جذب ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده سالانه فراتر رفته است. براساس این گزارش، عربستان با اجرای برنامه‌های متعدد، توانست تا سال ۲۰۲۳، یعنی هفت سال زودتر از موعد مقرر، به هدف جذب سالانه ۱۰۰ میلیون گردشگر دست یابد.

منبع:

https://www.argaam.com/ar/article/articledetail/id/1822546

https://www.travelandtourworld.com/news/article/saudi-arabia-aims-to-attract-india-and-chinas-high-spending-tourists-heres-what-you-need-to-know/