رشد اقتصادی هند و چشم انداز آن

اقتصاد هند طی سالهای اخیر از پیشرفت قابل توجهی برخوردار بوده است. رشد اکوسیستم فناوری و استارتاپ‌ها، صادرات و تنوع بازار، جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر و بسیاری عوامل دیگر باعث شده تا هند طی 11 سال گذشته به طور مستمر بالاترین نرخ رشد اقتصادی جهان را از آن خود ساخته و اینک جی دی پی 4.2 تریلیون دلاری را تجربه می کند.

وضعیت اقتصاد هند در سال ۲۰۱۴

وقتی نارندرا مودی در سال ۲۰۱۴ به قدرت رسید، اقتصاد هند با چالش‌های جدی مواجه بود. نرخ رشد به شدت کاهش یافته بود، تورم بالا بود و کسری بودجه یک نگرانی جدی بود. ناکارآمدی‌های بوروکراتیک، رکود سیاست‌گذاری و فقدان اعتماد سرمایه‌گذاران، اقتصاد را فلج کرده بود.

شعار «اصلاح، اجرا، تحول» و اقدامات انجام شده

نخست‌وزیر مودی با شعار «اصلاح، اجرا، تحول» شروع به رفع این مشکلات کرد. هدف او رشد فراگیر، بهبود فضای کسب‌وکار و بهره‌گیری از مزیت جمعیتی هند برای توسعه پایدار بود. در یک دهه گذشته، این تلاش‌ها نتایج بسیار چشمگیری داشته و هند را به صدر رشد اقتصادی جهان رسانده است.

مهم‌ترین طرح های اصلاحی و عوامل مترتب بر رشد اقتصادی

مالیات کالا و خدمات (GST): اجرا شده در ۲۰۱۷، این سیستم جایگزین شبکه پیچیده‌ای از مالیات‌های غیرمستقیم شد و بازار ملی واحدی ایجاد کرد. درآمد GST در آوریل ۲۰۲۵ به حدود ₹2.37 لک کرور (حدود 28.5 میلیارد دلار) رسید که نسبت به سال قبل ۱۲.۶٪ رشد داشته است.

طرح «ساخت در هند»: آغاز شده در ۲۰۱۴، هدف آن تبدیل هند به‌هاب تولیدی جهانی است. این طرح با ارائه مشوق‌ها، ساده‌سازی مقررات و بهبود زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را جذب کرده است.

طرح «دیجیتال هند»: این کمپین دسترسی به خدمات دیجیتال را متحول کرده است. برنامه‌هایی مانند آدها‌ر، سامانه پرداخت یکپارچه (UPI) و نفوذ گسترده اینترنت باعث شده‌اند هند در پرداخت‌های دیجیتال پیشتاز شود. ماهانه حدود ۱۸ میلیارد تراکنش UPI با ارزشی بیش از ₹24 لک کرور (حدود 288 میلیارد دلار) انجام می‌شود.

قانون ورشکستگی و نجات شرکت‌ها (IBC): اجرا شده در ۲۰۱۶، این قانون روند حل مشکلات دارایی‌های نامطلوب را تسهیل کرد و سلامت مالی بانک‌ها و اعتماد سرمایه‌گذاران را بهبود بخشید. در سال مالی ۲۰۲۵، بانک دولتی هند (SBI) سود خالص ₹70,901 کرور (حدود 8.5 میلیارد دلار) ثبت کرد، که نسبت به سال مالی قبل ۱۶٪ افزایش داشت.

رشد اقتصادی و پیشرفت هند در جهان

طبق داده‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، رشد واقعی GDP هند در ۱۱ سال گذشته بیشتر از چین، آمریکا و اروپا بوده است. هند پس از بحران کرونا نیز با سرعت به رشد بازگشت که ناشی از مصرف قوی داخلی، مشوق‌های دولتی و رشد صادرات بود. در سال ۲۰۲۵، GDP هند به حدود ۴.۲ تریلیون دلار رسید که از GDP ژاپن با ۴ تریلیون دلار پیشی گرفت.

جمعیت جوان و طبقه متوسط در رشد هند

با میانگین سنی حدود ۲۸ سال، نیروی کار جوان هند محرک اصلی بهره‌وری و مصرف است. طرح‌هایی مانند «مهارت هند» به بهبود مهارت و اشتغال جوانان کمک کرده‌اند. طبقه متوسط هند نیز که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۵۴۷ میلیون نفر برسد، تقاضا برای کالاها و خدمات را افزایش داده است.

صادرات و تنوع بازار

صادرات هند در حوزه‌های فناوری اطلاعات، داروسازی و نساجی به طور پیوسته رشد کرده است. تنوع بازارهای صادراتی نیز افزایش یافته است. صادرات در سال مالی ۲۰۲۵ حدود ۸۲۱ میلیارد دلار برآورد شده است.

جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI)

سیاست‌های دوستدار سرمایه‌گذار، از جمله آزادسازی سرمایه‌گذاری در بخش‌های دفاع، بیمه و خرده‌فروشی، باعث جذب شرکت‌های بزرگی مانند فاکس‌کان، سامسونگ، مایکروسافت، آمازون و غیره شده است. در سال مالی ۲۰۲۵، هند توانست ۸۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کند، که نسبت به سال مالی قبل ۱۳.۶٪ افزایش داشته است.

رشد اکوسیستم فناوری و استارتاپ‌ها

هند امروز بیش از ۱۵۹ هزار استارتاپ و ۳۴۸ یونیکورن دارد. طرح‌هایی مانند «استارتاپ هند» و «هند خودکفا» به تقویت نوآوری و کارآفرینی کمک کرده‌اند. بخش فناوری اطلاعات با شرکت‌هایی مانند TCS، Infosys و Wipro همچنان یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی است.

تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر

هند هدف دارد تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰۰ گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر برسد. این کشور پیشتاز انرژی خورشیدی و بادی شده و با ابتکار «ائتلاف بین‌المللی خورشیدی»، متعهد به توسعه پایدار است.

طرح عظیم «PM Gati Shakti»

این طرح زیرساختی، با سرمایه‌گذاری حدود ۱.۲ تریلیون دلار طی پنج سال، زیرساخت‌های هند را دگرگون خواهد کرد. از ویژگی‌های مهم آن:

- توسعه شبکه بزرگراه‌ها به ۲۰۰ هزار کیلومتر

- ساخت ۲۰۰ فرودگاه، هلی‌پورت و بندرگاه آبی

- افزایش ظرفیت حمل بار ریلی به بیش از ۱۶۰۰ میلیون تن

- توسعه خطوط انتقال برق و گاز

- ایجاد خوشه‌های صنعتی و اقتصادی متعدد

چشم‌انداز هند تا سال ۲۰۴۷

هند با رهبری مودی، از اقتصادی کند و ناکارآمد به یکی از بازیگران کلیدی اقتصاد جهان تبدیل شده است. عبور از ژاپن تنها یک مرحله است و مقامات هندی امیدوارند تا هند توسعه یافته را تا سال ۲۰۴۷ بسازند. هند اینک در پی ایفای نقش مهم در سیاست جهانی، همکاری‌های بین‌المللی و حل چالش‌های جهانی است. طرفداران مودی از ایده‌های ابداعی او به عنوان "مودی‌نومیکس" یا "مودی نومیزم " هم یاد می‌کنند و درصدد تبلیغ و بزرگ نمائی آن به عنوان یک مدل رشد دموکراتیک، فراگیر و پایدار هستند که بزعم آنها در تاریخ به ثبت خواهد رسید.

دستاوردهای اقتصادی مودی به ویژه رشد مستمر و بالای تولید ناخالص داخلی بیش از هر چیز مرهون سیاست درب های باز، جذب سرمایه گذاری مستقیم همراه با مجوز واگذاری صددرصدی مدیریت در تمامی حوزه‌های تولیدی-خدماتی (از ارتباطات تا حوزه‌های حساسی چون دفاع) در کنار عوامل دیگری چون داشتن بازار بزرگ، جمعیت جوان و همچنین همسویی فضای بین المللی با هند ناشی از رقابت قدرت های غربی با چین بوده است. ورود آزاد سرمایه و واگذاری مدیریت تولید و خدمات نیز به ورود فناوری ختم شد. (اگرچه به کاهش اشتغال انجامید)، اما به هرحال شرایط و عوامل متعدد به صورت شگفتی ساز در خدمت توسعه هند قرار گرفتند. تاجائی که موفقیت بخش اعظمی از شعارها و ابتکارات مودی از جمله "ساخت در هند" هند دیجیتال و... مرهون همین فضا و عوامل بوده است.