تحلیل اقتصادی تاب آوری آسه آن در برابر تعرفه‌های آمریکا
تعرفه‌هایی که از سوی دولت ترامپ بر کشورهای عضو آسه‌آن اعمال شده‌اند، نرخ‌هایی بین ۱۰٪ تا ۴۹٪ را شامل می‌شوند که همه به‌ویژه کشورهایی مانند کامبوج و ویتنام را که وابستگی بالایی به صادرات به آمریکا دارند، تحت فشار قرار داده است.با این حال، کشورهای آسه‌آن به جای اقدامات تلافی‌جویانه، به دنبال گفت‌وگو و همکاری با ایالات متحده هستند.مالزی به عنوان رئیس دوره‌ای آسه‌آن، تلاش‌هایی برای هماهنگی پاسخ‌های منطقه‌ای و تقویت همکاری‌های اقتصادی درون‌منطقه‌ای انجام داده است.هدف از این اقدامات، کاهش وابستگی به بازار آمریکا و افزایش تاب‌آوری اقتصادی در برابر شوک‌های خارجی است.در این میان، برخی تحلیل‌گران معتقدند که اعمال این تعرفه‌ها می‌تواند کشورهای آسه‌آن را به سمت همکاری‌های نزدیک‌تر با چین سوق دهد، امری که ممکن است نفوذ ایالات متحده در منطقه را کاهش دهد.
در پی اعمال تعرفه‌های جدید از سوی ایالات متحده آمریکا بر برخی کالاهای صادراتی کشورهای جنوب شرق آسیا، به‌ویژه کامبوج، ویتنام و مالزی، نگرانی‌هایی درباره تاثیر این سیاست‌ها بر ثبات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه آسه‌آن مطرح شده است. با این حال، تحلیل فنی و ساختاری نشان می‌دهد که علی‌رغم تهدیدهای کوتاه‌مدت، آسه‌آن از ظرفیت بالایی برای مقابله و حتی بهره‌برداری مثبت از این وضعیت برخوردار است. در ادامه یک تحلیل اقتصادی و ژئوپلیتیکی از موضوع تأثیر تعرفه‌های آمریکا بر تاب‌آوری آسه‌آن ارائه می‌گردد.
ماهیت فنی تعرفه‌ها:
تعرفه‌های اعمال‌شده نرخ‌هایی بین 10 تا 49 درصد را شامل می‌شوند و عمدتاً بر صنایع کلیدی صادراتی آسه‌آن مانند پوشاک، تجهیزات الکترونیکی و قطعات صنعتی اثرگذار هستند. این امر به افزایش قیمت تمام‌شده کالاها در بازار آمریکا و کاهش رقابت‌پذیری صادرکنندگان آسه‌آن منجر می‌شود.
تأثیر بر زنجیره تأمین:
کشورهای آسه‌آن، به‌ویژه ویتنام، تایلند و مالزی، نقش مهمی در زنجیره تأمین جهانی به‌ویژه در بخش‌هایی مانند الکترونیک، پوشاک و تجهیزات پزشکی دارند. اعمال تعرفه‌های جدیداحتمالا باعث افزایش هزینه انتقال و صادرات کالا به آمریکا و به‌تبع آن انتقال برخی فعالیت‌ها به کشورهای ثالث (مثلاً مکزیک) می‌شود. از نظر فنی، این مسأله منجر به بازتنظیم مسیرهای لجستیکی و تغییر قراردادهای تأمین جهانی می‌شود.
تاب‌آوری ساختاری آسه‌آن:
آسه‌آن از منظر اقتصادی دارای ساختار متنوع صادراتی و بازارهای چندگانه (چین، ژاپن، کره، اتحادیه اروپا) است. این تنوع بازار صادرات باعث افزایش «تاب‌آوری اقتصادی» می‌شود. کشورهایی مانند اندونزی و فیلیپین دارای بازار داخلی قوی نیز هستند که می‌توانند شوک‌های خارجی را جذب کنند.
واکنش سیاست‌گذاری:
کشورهای آسه‌آن به جای اقدامات تلافی‌جویانه، به دیپلماسی اقتصادی روی آورده‌اند. استفاده از توافق‌نامه‌های تجارت آزاد منطقه‌ای مانند RCEP (مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای) ابزار اصلی آسه‌آن برای مقابله با فشارهای بیرونی است. در کنار آن، توسعه صنایع بالا‌دستی و اتکا به نوآوری تکنولوژیک بخشی از پاسخ‌های فنیبرای کاهش وابستگی به صادرات اولیه است.
ریسک‌های ژئوپلیتیکی:
اعمال فشار اقتصادی از طرف آمریکا ممکن است اعتماد ژئوپلیتیکی برخی اعضای آسه‌آن به واشنگتن را کاهش دهد. بنابراین، تعرفه‌ها ممکن است باعث تمایل بیشتر کشورهای آسه‌آن به چینبه‌ویژه با توجه به سیاست‌های حمایتی پکن شود.در واقع، چین با ابزارهایی چون سرمایه‌گذاری، پروژه‌های کمربند و جاده، و قراردادهای دوجانبه می‌تواند خود را به عنوان شریک اقتصادی باثبات‌تر معرفی کند. بدین‌ترتیب، از نظر ژئوپلیتیکی، کاهش نفوذ آمریکا و رشد نفوذ چین، ساختار توازن قدرت در آسیا-پاسیفیک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
همگرایی اقتصادی:
تعرفه‌های اعمال‌شده از سوی ایالات متحده در کوتاه‌مدت شوک منفی برای اقتصادهای وابسته به صادرات مانند ویتنام، مالزی و کامبوج ایجاد می‌کنند. اما این بحران می‌تواند فرصتی برای تنوع‌بخشی به بازارها و افزایش تجارت درون‌منطقه‌ای باشد. آسه‌آن ظرفیت بالایی برای همگرایی اقتصادی منطقه‌ای دارد. در واقع، در برابر فشارهای خارجی، آسه‌آن به دنبال تقویت همکاری‌های مشترک، انعقاد توافقات تجاری داخلی و ارتقای زنجیره ارزش منطقه‌ایاست. این رویکرد باعث شکل‌گیری نوعی اقتصاد مقاومتی درون‌منطقه‌ای می‌شود که از آسیب‌پذیری در برابر سیاست‌های اقتصادی خارجی می‌کاهد.
تأثیر بر کشورهای کوچک‌تر مانند کامبوج و لائوس
این کشورها که وابستگی بالایی به صادرات به آمریکا یا تولیدات برون‌سپاری‌شده دارند، بیشتر آسیب می‌بینند. اما با سیاست‌گذاری هدفمند می‌توانند از بحران برای تقویت بخش‌های دیگر اقتصاد (مانند کشاورزی، توریسم یا بازارهای منطقه‌ای) استفاده کنند.