ترکیه پنجمین شریک تجاری بزرگ اتحادیه اروپا در سال 2024

در سال 2024، جمهوری ترکیه توانست جایگاه پنجم را در میان بزرگ‌ترین شرکای تجاری اتحادیه اروپا به خود اختصاص دهد. این ارتقاء جایگاه در پی افزایش 59 درصدی حجم تجارت دوجانبه طی پنج سال گذشته محقق شده است.

در حالی‌که سیاست‌های تجاری محافظه‌کارانه ایالات متحده آمریکا، به‌ویژه در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، موجب افزایش ریسک در زنجیره‌های تأمین جهانی شده، وابستگی متقابل اقتصادی میان ترکیه و اتحادیه اروپا به عنوان یک نقطه اتکا در فضای تجارت بین‌الملل برجسته‌تر شده است.

نقش اتحادیه گمرکی در رشد تجارت

اتحادیه گمرکی میان ترکیه و اتحادیه اروپا، که بر اساس تصمیم شماره 95/1 شورای همکاری گمرکی از اول ژانویه 1996 اجرایی شد، نقش کلیدی در نوسازی ساختار اقتصادی ترکیه ایفا کرده است. این چارچوب تجاری موجب تقویت ظرفیت صنعتی، ارتقاء استانداردها و هم‌راستایی نظام حقوقی ترکیه با اتحادیه اروپا شد.
در نتیجه این یکپارچگی، بخش صنعت ترکیه به شکلی مؤثر در زنجیره ارزش اروپا ادغام شد و صادرات ترکیه به بازارهای جهانی، به‌ویژه اروپا، گسترش چشمگیری یافت.

تحول در ترکیب صادرات

پس از اجرایی شدن اتحادیه گمرکی، ترکیب صادرات ترکیه نیز دچار تحول بنیادین شد. بین میانه دهه 1990 و دهه 2000، سهم صادرات از بخش‌های کاربر، کم‌تکنولوژی و سنتی نظیر کشاورزی، غذا و نساجی کاهش یافت و جای خود را به صادرات از بخش‌های سرمایه‌بر و با فناوری متوسط و پیشرفته داد.

به عنوان نمونه، در سال 1996، دو گروه اصلی صادراتی ترکیه یعنی پوشاک و منسوجات حدود 40 درصد از کل صادرات کشور را تشکیل می‌دادند. اما تا سال‌های اخیر، سهم آن‌ها به حدود 10 درصد کاهش یافته است. در مقابل، صادرات خودرو و تریلر که در سال 1996 سهمی حدود 4 درصد داشتند، اکنون با سهمی‌بیش از 10 درصد، به بزرگ‌ترین گروه صادراتی ترکیه بدل شده‌اند.

رشد تجارت دوجانبه

حجم تجارت دوجانبه ترکیه و اتحادیه اروپا که در سال 1996 بالغ بر 33.167 میلیارد دلار بود، در طول زمان نزدیک به شش برابر شده است. در همین بازه زمانی:

همچنین، تعداد کشورهایی که ترکیه به آن‌ها صادرات داشته، از 69 کشور در سال 2003 به 108 کشور در سال 2022 افزایش یافته و تنوع محصولات صادراتی نیز از 1,331 به 1,718 قلم کالا ارتقاء یافته است.

منبع:  نشریه مؤسسه روابط اقتصادی خارجی ترکیه (IKV) – شماره 119، آوریل 2025

. https://www.ikv.org.tr/images/files/ikv_monthly_119_april.pdf