مخالفت شرکت های داروسازی ایرلند با اصلاحات اتحادیه اروپا

صنعت داروسازی در ایرلند، یکی از مهم ترین بخش های اقتصاد این کشور محسوب می‌شود که بخش قابل توجهی از صادرات را به خود اختصاص داده است. حضور شرکت های بزرگ و مهم داروسازی جهان در ایرلند، که عمدتا آمریکایی هستند، سبب شده است تا این کشور به قطب داروسازی در اتحادیه اروپا تبدیل شود.

از مجموع 20 شرکت برتر دارویی و بیودارویی جهان، 19 شرکت در ایرلند حضور دارند. دسترسی مناسب به بازارهای اروپایی و حمل و نقل بین المللی آسان در سراسر اقیانوس اطلس برای صادرات دارو به آمریکای شمالی، از ویژگی‌های منحصر به فرد ایرلند است. شرکت های بزرگ داروسازی آمریکایی نقش بزرگی در صنعت داروسازی ایرلند ایفا می‌کنند.

شرکت هایی از جمله Johnson & Johnson، Pfizer، MSD، Amgen، Regeneron،  Alexion و Abbott در ایرلند حضور دارند و در مجموع بیش از 19000 نفر را استخدام کرده اند. در حال حاضر، پنج دارو از هشت داروی پرفروش جهان در زمینه سلامت قلب و عروق، انکولوژی، ایمونولوژی و بیماری‌های عفونی در ایرلند تولید می‌شوند. محصولات دارویی اولین محصول صادراتی در ایرلند به شمار می­رود و مقصد اصلی صادرات محصولات دارویی از ایرلند نیز عبارتند از؛ آمریکا، بلژیک، آلمان، چین و فرانسه. بر اساس آمار، مجموع صادرات ایرلند در سال 2024، بالغ بر 223.8 میلیارد یورو ارزش داشته که تقریباً یک سوم آن به آمریکا اختصاص داشته است.

طی ماه‌های اخیر، علاوه بر احتمال اعمال تعرفه‌های سنگین از سوی آمریکا بر محصولات دارویی ایرلند، مخالفت شرکت های بزرگ داروسازی با طرح کمیسیون اروپا برای اصلاحات در بخش دارویی نیز خبرساز شده است. کمیسیون اروپا در سال 2023، بزرگترین طرح اصلاحات در بخش دارویی اتحادیه اروپا در بیش از 20 سال گذشته را ارائه کرد که هدف آن، نوسازی این بخش با رویکرد بیمار محور است و به طور کامل از یک صنعت نوآورانه و رقابتی پشتیبانی می‌کند. این اصلاحات در حالی که استانداردهای بالای اتحادیه اروپا برای مجوز داروهای ایمن، مؤثر و با کیفیت را حفظ می‌کند، به دنبال افزایش انعطاف‌پذیری و سازگاری صنعت داروسازی با نیازهای قرن بیست و یکم است.

در همین چارچوب، با توجه به این واقعیت که میزان دسترسی به دارو در سراسر اروپا متفاوت است و مدت زمان انتظار برای یافتن برخی داروها از 4 ماه تا 2 سال در کشورهای مختلف اروپایی، متفاوت است، کمیسیون نظارت بیشتر بر تولید و توزیع داروهای حیاتی در سراسر اتحادیه را در دستور کار خود قرار داد. کشورهای بزرگی مانند آلمان و فرانسه به طور سنتی از دسترسی فوری به این داروها برخوردار بوده اند، در حالی که کشورهای فقیرتر و کوچکتر در اروپای مرکزی و شرقی باید سال ها منتظر باشند. برای تکمیل این اقدامات، کمیسیون قانون داروهای حیاتی (Critical Medicines Act - CMA) را در 11 مارس 2025 با هدف بهبود در دسترس بودن، عرضه و تولید داروهای حیاتی در اتحادیه اروپا پیشنهاد کرد. هدف این قانون تقویت بخش دارویی اتحادیه اروپا با ایجاد انگیزه در تنوع بخشی به زنجیره تأمین و تقویت تولید دارو و همچنین بهبود دسترسی به سایر داروهای مهم، از جمله داروهای بیماری‌های نادر است.

یکی از مهمترین محورهای طرح کمیسیون اروپا، کاهش مدت زمان عرضه انحصاری دارو توسط شرکت های بزرگ تولیدکننده است. در حال حاضر، شرکت های داروسازی، بعد از اتمام فرآیند تحقیق و پژوهش و تولید داروهای جدید، به مدت 8 سال از امتیاز عرضه انحصاری آن دارو برخوردار هستند. در طرح کمیسیون اروپا، این بازه زمانی به 6 سال کاهش خواهد یافت و بعد از آن، شرکت های دیگر می‌توانند به تولید و عرضه نسخه‌های مشابه دارو بپردازند. بر این اساس، کمیسیون قوانینی را پیشنهاد می‌کند تا شرکت‌ها را وادار کند تا داروهای جدید را سریع‌تر در کشورهای فقیرتر و کوچکتر اتحادیه اروپا عرضه کنند.

با توجه به اینکه کاهش بازه زمانی عرضه انحصاری داروها، سود شرکت های داروسازی را کاهش می دهد، بسیاری از این شرکت ها، با راه ­اندازی کمپین لابی در سطح اتحادیه اروپا، به دنبال ممانعت از پیشبرد این طرح هستند. در این چارچوب، شرکت­های بزرگ داروسازی ایرلند نیز مخالفت جدی خود را با این طرح اعلام کرده­اند و آن را ناقض قدرت رقابت اتحادیه اروپا و همچنین واجد تأثیرات منفی برای اقتصاد ایرلند دانسته ­اند. شرکت های فایزر، که 5000 کارمند در ایرلند دارد و یکی از بزرگترین پرداخت کنندگان مالیات شرکتی است، شرکت دانمارکی Novo Nordisk و شرکت آمریکایی MSD از جمله مخالفت کنندگان با این طرح بوده­ اند. این شرکت­ها استدلال کرده­ا ند که اصلاحات موردنظر کمیسیون اروپا، سرمایه­ گذاری در بخش تحقیق و توسعه داروهای جدید را کاهش می­دهد و این امر می­تواند منجر به کاهش 22 درصدی تولید داروهای جدید در دهه آینده شود.

مکاتبات تازه منتشر شده نشان می دهد که دب منگون مدیر عملیات شرکت آمریکایی فایزر در نامه ای به مایکل مارتین، نخست وزیر ایرلند، خواستار مخالفت جدی این کشور با طرح اصلاحات کمیسیون اروپا شده است. دب منگون، در نامه مورخ 29 ژانویه 2025، اعلام کرده، با توجه به وابستگی شدید اقتصاد ایرلند به شرکت های داروسازی، اصلاحات موردنظر کمیسیون اروپا تهدیدی برای اقتصاد این کشور است. نخست وزیر ایرلند نیز در 28 فوریه، در پاسخ به نامه شرکت فایزر، تأکید کرد که بر نقش مهم صنعت داروسازی در اقتصاد ایرلند، واقف است و کشورهای اتحادیه اروپا در مورد تغییرات پیشنهادی کمیسیون، دیدگاه­های متفاوتی دارند. وی ابراز امیدواری کرد که خروجی نهایی کمیسیون، از پیشرفت صنعت دارویی در اروپا حمایت کند و یک محیط جدید، باثبات و قابل پیش بینی برای این صنعت فراهم کند.

دولت­های عضو اتحادیه اروپا قرار است در ماه ژوئن در مورد جنبه‌های مورد مناقشه مقررات جدید دارویی رأی دهند. اعمال فشار شرکت­های بزرگ دارویی ممکن است منجر به تغییر برخی اصلاحات موردنظر کمیسیون شود.

 

منابع:

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/european-health-union/modernising-eu-pharmaceutical-egislation_en#:~:text=In%202023%2C%20the%20Commission%20has,an%20innovative%20and%20competitive%20industry.

https://health.ec.europa.eu/medicinal-products/legal-framework-governing-medicinal-products-human-use-eu/reform-eu-pharmaceutical-legislation_en

https://www.irishtimes.com/politics/2025/04/24/pharmaceutical-industry-reforms-could-hurt-irish-economy-us-drugs-giant-pfizer-warned-taoiseach/

https://www.irishtimes.com/politics/2025/03/18/inside-the-pharma-industrys-lobbying-campaign-to-water-down-reforms/