اخبار اقتصادی زیمبابوه، بوتسوانا و زامبیا

گزیدۀ اخبار و تحولات اقتصادی کشورهای زیمبابوه، بوتسوانا و زامبیا در هفتۀ اول فروردین 1404 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشورها به شرح زیر ارائه می‌گردد.

زیمبابوه

افزایش چشمگیر صادرات طلای زیمبابوه

بر اساس آمار بانک مرکزی زیمبابوه (RBZ)، درآمد صادرات طلای زیمبابوه در دو ماه اول سال 2025 با 8.64 درصد افزایش به 240.1 میلیون دلار آمریکا رسید که نشان دهنده افزایش قابل توجهی نسبت به دوره مشابه در سال 2024 است که حدود 221 میلیون دلار ارزیابی شده است. صادرات طلا در ژانویه 2025 بالغ بر 123.1 میلیون دلار آمریکا بود، با این حال، در ماه فوریه کاهش جزئی داشت و به 117 میلیون دلار رسید. علیرغم نوسانات ماهانه، روند کلی نشان دهنده یک مسیر رشد مثبت برای این بخش است.

طلا همچنان بزرگترین کالای صادراتی زیمبابوه است و نقشی اساسی در تولید ارز خارجی دارد. در سال 2024، این بخش 2.4 میلیارد دلار درآمد صادراتی برای کشور ایجاد کرد. بخش قابل توجهی از طلای زیمبابوه توسط معدنچیان در مقیاس کوچک و صنایع دستی تولید می‌شود که مجموعاً حدود 65 درصد از کل تولید طلای کشور را تشکیل می‌دهند و این امر بر اهمیت استخراج‌کنندگان در زنجیره ارزش ملی طلا و اقتصاد کشور تاکید می‌کند.

تسویۀ بدهی‌های معوقه زیمبابوه

انتظار می‌رود روند تسویه معوقات بدهی زیمبابوه، تا پایان مارس و در مدت 9 ماه تحت نظارت کارکنان صندوق بین‌المللی پول آغاز شود. Mthuli Ncube، وزیر دارایی، توسعه اقتصادی و ترویج سرمایه‌گذاری گفت که مذاکرات با حامیان مالی احتمالی ادامه دارد. در وهله اول، مذاکره برای اجرای برنامه نظارت کارکنان صندوق بین‌المللی پول در اولویت است. انکوبه افزود: دولت در حال حاضر در حال جذب حامیان مالی بالقوه است، زیرا برای این فرآیند به دو یا سه کشور نیاز داریم و تاکنون هفت کشور را هدف قرار داده‌ایم که در حال نزدیک شدن و گفتگو با آنها هستیم. لازم به ذکر است زیمبابوه با هدف رسیدگی به چالش‌های بدهی خارجی طولانی مدت خود، برنامه تسویه معوقات و کاهش بدهی خود را در سال 2022 آغاز کرده است. هدف اولیه، تسویه بدهی‌های معوقه به طلبکاران بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله بانک جهانی، بانک توسعه آفریقا (AfDB) و باشگاه پاریس و بازگشت روابط عادی مالی با موسسات مالی بین‌المللی است. بدهی معوقه زیمبابوه در حال حاضر حدود 7.5 میلیارد دلار است.

افزایش ظرفیت بندر خلیج والویس

سازمان ملی توسعه و ترویج تجارت زیمبابوه (ZimTrade)، بندر خشک خلیج والویس (Walvis Bay Dry Port) را عاملی مهم در افزایش دسترسی زیمبابوه به بازارهای مختلف جهانی و تسهیل توسعه اقتصادی این کشور می‌داند و در حال برنامه‌ریزی برای افزایش ظرفیت بندر والویس در نامیبیا است. خدمات ملی هندلینگ (NHS) ستون اصلی صنعت حمل و نقل زمینی در زیمبابوه است و در جابجایی مسافر و هواپیما، جابجایی و ذخیره‌سازی محموله‌ها، خدمات سالن‌های استراحت و خدمات بسته‌بندی تخصص دارد.

بندر خلیج والویس در زمینی به مساحت 19 هزار مترمربع ساخته شد و توسط نامیبیا به مدت 50 سال به زیمبابوه اجاره داده شد. این بندر که از سوی خدمات ملی هندلینگ (NHS) مدیریت می‌شود و به طور رسمی‌توسط رئیس جمهور منانگاگوا در جولای 2019 افتتاح شد، به‌ عنوان یک فرصت استراتژیک و ارزان‌تر برای دسترسی به اقیانوس اطلس برای تولیدکنندگان و کسب‌وکارهای بین‌المللی در آفریقای جنوبی شناخته می‌شود. لازم به ذکر است بندر خشک -که به آن بندر داخلی هم می‌گویند- یک مرکز لجستیک درون سرزمینی چند منظوره است که به‌طور مستقیم توسط جاده یا راه‌آهن به یک بندر دریایی متصل است و مرکزی برای انتقال کالاها به مقاصد داخلی است.

تلاش زیمبابوه برای کاهش کسری تجاری

وزیر صنعت و بازرگانی زیمبابوه (Mangaliso Ndlov) گفته است که دولت در حال کار بر روی طرحی برای کاهش کسری تجاری ناپایدار در کشور است. ندلوو گفت که این طرح بر اهمیت حمایت از تولید ملی از طریق ابتکاراتی برای ترویج محتوای محلی تمرکز دارد. وی افزود: طرح توسعه صنعتی ملی زیمبابوه (ZIRGP) یک طرح اقتصادی پنج ساله است و اجرای آن تا پایان سال جاری ادامه خواهد داشت. پس از آن، سیاست توسعه صنعتی ملی زیمبابوه 2 همراه با استراتژی توسعه ملی 2 (NDSI) برای دوره 2030-2026 به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. بر اساس گزارش آژانس آمار ملی زیمبابوه (ZimStat)، کسری تجاری این کشور در دسامبر 2024 برابر با 197.3 میلیون دلار بوده که در ژانویه 2025 با 51 درصد کاهش به 96.8 میلیون دلار رسیده است.

رفع نگرانی کشاورزان در تامین مستمر برق و آب

ماسوکا، وزیر اراضی، کشاورزی، شیلات، آب و توسعه روستایی، در پاسخ به سوال خبرنگار هرالد در نشست خبری پس از جلسه کابینه گفت: کشاورزان نباید نگران تامین برق در فصل زراعی آینده باشند. واحدهای 7 و 8 نیروگاه Hwange تا 29 مارس وارد مدار خواهد شد. سال گذشته 120 مگاوات برق برای استفاده کشاورزان تخصیص یافت که در سال جاری این میزان به 150 مگاوات افزایش یافته است. تولید برق در نیروگاه کاریبا نیز در حال حاضر 500 مگاوات در روز است و این واقعاً کمک زیادی به تضمین اینکه فصل زمستان پیش رو طبق برنامه پیش می‌رود، می‌باشد. برای حمایت مؤثر از برنامه زمستانی 2025، در حدود 151 سد در کشور برای تأیید ظرفیت‌های آبیاری موجود تحت نظارت قرار گرفتند.

تا 13 مارس 2025، در حدود 88.5 درصد از ظرفیت سدهای سراسری در 10 استان کشور پر شده است. تولید غلات زمستانه سال 2025 برای سه محصول عمده در 135250 هکتار هدف گذاری شده است که گندم در 120 هزار هکتار، جو 6500 هکتار و سیب زمینی ایرلندی در 8750 هکتار کاشته خواهد شد. نیاز سالانه کشور به گندم 360 هزار تن، جو 39 هزار تن و سیب زمینی 263250 است.

بوتسوانا

ایجاد پارلمان سادک در بوتسوانا

رئیس جمهور بوتسوانا، دوما بوکو توافقنامه‌ای را برای اصلاح معاهده جامعه توسعه آفریقای جنوبی (SADC) برای ایجاد پارلمان سادک به عنوان یکی از نهادهای این سازمان امضا کرد. در مراسم امضای قرارداد، بوکو از کشورهای سادک خواست تا قوانین خود را برای رسیدگی به چالش‌های منطقه‌ای هماهنگ کنند. توافق برای اصلاح معاهده، امکان تبدیل مجمع پارلمانی سادک را که به یک پارلمان منطقه‌ای با اختیارات قانونگذاری افزایش یافته می‌دهد. برای اجرایی شدن این امر، اکثریت، اگر نه همه، کشورهای عضو سادک باید توافقنامه را امضا کنند. موافقتنامه اصلاح معاهده سادک توسط سران کشورهای سادک و اجلاس سران آن در کینشاسا، جمهوری دموکراتیک کنگو در 17 اوت 2022 به تصویب رسید. این موافقتنامه پارلمان سادک را به عنوان یکی از نهادهای سادک بر اساس ماده 9 معاهده سادک تأسیس می‌کند.

پرتاب اولین ماهواره بوتسوانا به فضا

بوتسوانا اولین ماهواره ملی خود را از طریق ایالت کالیفرنیای آمریکا به فضا پرتاب کرد. بوت ست 1 که با همکاری چند شرکت خصوصی و بین‌المللی ساخته شده بود در مدار قرار گرفت. این ابتکار نشان دهنده تلاش ملی مهندسی فضایی است که توسط دانشگاه بین‌المللی علم و فناوری بوتسوانا (BIUST) رهبری و هدایت شد. ماهواره توسعه یافته توسط دانشگاه بین‌المللی علم و فناوری بوتسوانا نقش حیاتی در حمایت از بخش‌های مختلف از جمله افزایش کشاورزی دقیق، نظارت بر استفاده از زمین، بهبود سیستم‌های هشدار اولیه برای بلایای طبیعی مانند سیل، خشکسالی و آتش سوزی و همچنین ردیابی تغییرات آب و هوایی ایفا خواهد کرد.

زامبیا

اولین کاهش نرخ تورم پس از دو سال در زامبیا در سال جدید میلادی

در ماه مارس نرخ تورم زامبیا عدد 16.5 درصد را ثبت کرد که از ماه پیش 0.3 درصد کاهش داشته است. این نخستین بار از سال گذشته است که نرخ تورم در زامبیا نزولی شده است. افزایش میزان بارش‌ها در چند ماهه گذشته باعث شد قیمت غذا کاهش چشمگیری داشته باشد و این بر نرخ کلی تورم در زامبیا تاثیر ویژه داشته است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در مارس 2025، تورم زامبیا به سمتی رفت که از ژوئیه 2023 به آن سمت نبوده است. نرخ تورم سالانه این کشور در ماه جاری از 16.8 درصد در ماه فوریه به 16.5 درصد کاهش یافته است. این خبر توسط شیلا مودندا، کارشناس آمار کل کشور اعلام شد. زامبیا با کاهش قیمت مواد غذایی ضروری مانند نان و غلات روبرو شد. این کاهش تحت تاثیر این واقعیت بود که این کشور پس از بدترین خشکسالی تقریباً یک قرن اخیر با بارندگی بیشتری مواجه شد. در ماه مارس، قیمت مواد غذایی از 20.6 درصد در ماه قبل به 18.9 درصد کاهش یافت. علاوه بر این، کاهش 3 درصدی ارزش کواچا در سال جاری نسبت به دلار باعث شد که تورم غیرغذایی از 11.7 درصد در فوریه به 13.2 درصد افزایش یابد. در ماه فوریه قیمت‌ها 1 درصد افزایش یافته بود.

کمک اتحادیه اروپا به زامبیا برای مقابله با وبا

در پاسخ به همه‌گیری اخیر وبا در زامبیا، اتحادیه اروپا 150 هزار یورو اضافی برای کمک‌های بشردوستانه اضطراری در زامبیا اختصاص داده است. هدف این حمایت کمک به کشور در کاهش تأثیر شیوع این بیماری است که برای بیش از 1.9 میلیون نفر خطر ایجاد می‌کند. بودجه اتحادیه اروپا تلاش‌های جامعه صلیب سرخ زامبیا را در ارائه کمک‌های بسیار مورد نیاز از جمله آب تمیز، مراقبت‌های بهداشتی و بهداشت تقویت خواهد کرد. این کمک همچنین به مردم کمک می‌کند تا از طریق مشارکت جامعه، خطر انتقال را کاهش دهند. از زمانی که شیوع وبا برای اولین بار در اواخر دسامبر 2024 در ناحیه ناکونده اعلام شد، موارد ابتلا به 269 مورد تا 20 فوریه 2025 افزایش یافته است که 9 مورد مرگ و میر نیز گزارش شده است. شیوع این بیماری به سرعت در چندین منطقه در حال گسترش است و شهر چیلیابووه در استان کوپربلت بیشترین آسیب را دیده است. شیوع این بیماری به‌ویژه مردان، به‌ویژه رانندگان کامیون‌های مرزی و تاجران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا بهداشت نامناسب، ازدحام بیش از حد، و اتکا به منابع غذایی غیربهداشتی دارند. با بارش‌های مداوم، خطر گسترش بیشتر، به ویژه در مناطق پرجمعیت همچنان بالاست. اگر مهار نشود، شیوع این بیماری می‌تواند منجر به افزایش مرگ‌ومیر، تحت فشار قرار گرفتن امکانات بهداشتی، و بحران بهداشت عمومی‌گسترده‌تر شود.