انواع توافقنامه‌های تجاری - اقتصادی هند با کشورهای خارجی

هند به عنوان یکی از اقتصادهای نوظهور جهان، از طریق توافق‌نامه‌های تجاری مختلف به دنبال گسترش روابط اقتصادی خود با کشورهای دیگر است. این توافق‌نامه‌ها برای تسهیل تجارت، کاهش موانع و تقویت همکاری‌های اقتصادی طراحی شده‌اند. توافقات تجاری هند شامل توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی (PTA)، توافق‌نامه‌های تجارت آزاد (FTA)، توافق‌نامه‌های همکاری اقتصادی جامع (CECA)، توافق‌نامه‌های مشارکت اقتصادی جامع (CEPA)، توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای (RTA) و سیستم جهانی ترجیحات تجاری (GSTP) است.

انواع توافقنامه‌های تجاری هند

1- توافق‌نامه‌های تجاری ترجیحی (PTA)

در یک توافقنامه تجارت ترجیحی، دو یا چند شریک توافق می‌کنند که تعرفه‌ها را بر روی تعداد مشخصی از خطوط تعرفه‌ای کاهش دهند. فهرست محصولاتی که طرفین بر کاهش تعرفه آن‌ها توافق می‌کنند، «فهرست مثبت» نامیده می‌شود. به طور کلی، PTAها تمام بخش‌های تجارت را به صورت گسترده پوشش نمی‌دهند.

لیست کشورهایی که هند با آنها موافقتنامه تجارت آزاد دارد عبارتند از:

-توافقنامه تجارت ترجیحی بین هند و مرکوسور شامل شامل برزیل، آرژانتین، پاراگوئه و اروگوئه
-موافقتنامه تجارت ترجیحی آسیا پاسفیک [1] بین کشورهای هند، چین، کره جنوبی، بنگلادش و سریلانکا
-توافقنامه کشورهای انجمن همکاری‌های منطقه ای آسیای جنوبی (SAARC)[2]
-توافقنامه دوجانبه هند با کشورهای شیلی، نپال، افغانستان و موریس

2- توافقنامه‌های تجارت آزاد (FTA)

توافقنامه تجارت آزاد ترتیباتی بین دو یا چند کشور یا بلوک تجاری است که عمدتاً با هدف کاهش یا حذف تعرفه‌های گمرکی و موانع غیرتعرفه‌ای در تجارت قابل توجه بین آن‌ها منعقد می‌شوند. این توافقنامه‌ها معمولاً شامل تجارت کالاها (مانند محصولات کشاورزی یا صنعتی) و تجارت خدمات (مانند بانکداری، ساخت‌وساز، بازرگانی و غیره) می‌شوند.

لیست کشورهایی که هند با آنها موافقتنامه تجارت آزاد دارد عبارتند از:

-کشورهای حوزه آسیای جنوبی(SAFTA)[3] شامل کشورهای پاکستان، سریلانکا، نپال، بنگلادش، بوتان و مالدیو
-توافقنامه دوجانبه هند با کشورهای سریلانکا، تایلند، نپال، بوتان

3- توافق‌نامه‌های همکاری اقتصادی جامع (CECA)

توافق‌نامه همکاری اقتصادی جامع  یک توافق دوجانبه بین دو کشور یا گروهی از کشورهاست که به‌منظور گسترش همکاری اقتصادی در زمینه‌های تجارت، سرمایه‌گذاری، خدمات و سایر بخش‌های اقتصادی امضاء می‌شود. این توافق در مقایسه با  FTA، تنها بر کاهش تعرفه‌ها تمرکز ندارد، بلکه شامل همکاری‌های گسترده‌تر اقتصادی نیز می‌شود.

لیست کشورهایی که هند با آنها موافقتنامه همکاری جامع اقتصادی دارند عبارتند از:

-توافق‌نامه همکاری جامع اقتصادی هند و آسه‌آن[4] (۲۰۱۰) که شامل 11 کشور این منطقه می‌شود.
-توافقنامه دوجانبه هند با کشورهای سنگاپور و مالزی و استرالیا[5]

4- توافق‌نامه‌های مشارکت اقتصادی جامع (CEPA)

توافق‌نامه مشارکت اقتصادی جامع یک توافق‌نامه تجاری گسترده است که علاوه بر تجارت کالا و خدمات، سرمایه‌گذاری، حقوق مالکیت فکری، تجارت الکترونیک، سیاست‌های رقابتی و همکاری‌های اقتصادی را نیز شامل می‌شود. این توافق‌نامه عمیق‌تر از توافق‌نامه تجارت آزاد است، زیرا نه‌تنها بر کاهش تعرفه‌ها تمرکز دارد، بلکه جنبه‌های سرمایه‌گذاری و قوانین تجاری را نیز پوشش می‌دهد و به افزایش صادرات، رشد اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت تجارت خدمات کمک می‌کند.

این توافق همچنین شامل توافق‌نامه‌های به رسمیت شناختن متقابل[6] (MRAs) می‌شود که رژیم‌های نظارتی طرفین را پوشش می‌دهد.

لیست کشورهایی که هند با آنها موافقتنامه مشارکت اقتصادی جامع دارد عبارتند از: ژاپن، کره جنوبی، موریس و امارات

5- توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای (RTA)

علاوه بر تفاوت محتوایی قرادادهای تجاری هند، به لحاظ جغرافیایی نیز این کشور سعی دارد توافقات خود را توسعه دهد. از این رو بصورت منطقه ای اقدام به انعقاد موافقتنامه نموده است.

لیست توافقات تجاری منطقه ای هند عبارتند از:

-توافقنامه تجارت ترجیحی بین هند و مرکوسور
-موافقتنامه تجارت ترجیحی آسیا پاسفیک
-توافقنامه ترجیحی کشورهای انجمن همکاری‌های منطقه ای آسیای جنوبی (SAARC)
-توافق تجارت آزاد با کشورهای حوزه آسیای جنوبی
-توافق‌نامه همکاری جامع اقتصادی هند و آسه‌آن

6- سیستم جهانی ترجیحات تجاری (GSTP)

سیستم جهانی ترجیحات تجاری یک توافق چندجانبه است که با هدف تسهیل تجارت بین کشورهای درحال‌توسعه طراحی شده است. این سیستم در سال ۱۹۸۹ تحت نظارت کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD) ایجاد شد و تاکنون چندین مرحله از مذاکرات را پشت سر گذاشته است.

کاهش وابستگی به کشورهای توسعه‌یافته، کاهش تعرفه‌های تجاری، افزایش رقابت‌پذیری کشورهای درحال‌توسعه و تقویت تجارت جنوب-جنوب از مهمترین اهداف این توافقنامه ترجیحی است. هند با عضویت در این پلتفرم با 42 کشور دیگر همکاری دارد.

ب-مقایسه انواع موافقتنامه‌های تجارت آزاد هند

برای درک دقیق تفاوت‌های موافقتنامه‌های CECA ، CEPA و FTA ، در جدول زیر این سه نوع توافق بر اساس معیارهای مختلف مورد مقایسه قرار گرفته اند:

نوع توافق معیار دامنه توافق سطح یکپارچگی اقتصادی تمرکز بر سرمایه گذاری تجارت خدمات همکاری نظارتی توافقنامه‌های تجارت آزاد (FTA) عمدتاً بر تجارت کالاها تمرکز دارد و تعرفه‌ها را کاهش می‌دهد. محدود به تجارت کالاها با مقررات حداقلی برای خدمات و سرمایه‌گذاری فاقد مفاد قابل توجه در زمینه سرمایه‌گذاری ممکن است برخی تعهدات را شامل شود اما تمرکز اصلی بر کالاها است. بسیار محدود یا وجود ندارد. توافق‌نامه‌های همکاری اقتصادی جامع (CECA) شامل تجارت کالا، خدمات و سرمایه‌گذاری همراه با همکاری‌های فنی می‌شود. سطح متوسطی از همکاری اقتصادی را شامل می‌شود. شامل حمایت و ترویج سرمایه‌گذاری است. شامل تجارت خدمات در کنار کالاها همکاری نظارتی در برخی بخش‌ها را شامل می‌شود. توافق‌نامه‌های مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) شامل تجارت کالا، خدمات، سرمایه‌گذاری، حقوق مالکیت فکری، حل اختلافات و هماهنگی قوانین طرفین می‌شود. بالاترین سطح یکپارچگی اقتصادی، شامل همکاری‌های نظارتی و هماهنگی استانداردها مکانیزم‌های قوی حمایت از سرمایه‌گذاری، شامل حل اختلافات سرمایه‌گذاران و ... سطح بالایی از آزادسازی تجارت خدمات، از جمله به رسمیت شناختن متقابل صلاحیت‌ها همکاری قوی‌تر نظارتی، توافقنامه‌های متقابل و هماهنگی استانداردها

[1] Asia Pacific Trade Agreement(APTA)

[2] SAARC Preferential Trading Arrangement (SAPTA) 

[3] South Asia Free Trade Agreement

[4] India-ASEAN Regional Trade and Investment Area (RTIA)

[5] Australia-India Economic Cooperation and Trade Agreement (ECTA)

[6] Mutual Recognition Agreements