توسعه زیرساخت های ترانزیت دریایی در تانزانیا
دولت تانزانیا تلاش دارد با توسعه زیرساختهای حمل و نقل، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی مانند کشاورزی، گردشگری و صنایع تبدیلی، به رشد و توسعه پایدار این منطقه از کشور کمک کند.
طرح توسعه بنادر کموندو و بوکوبا در تانزانیا، تحولی شگرف در زیرساختهای حمل و نقل و اقتصاد منطقه دریاچه ویکتوریا ایجاد کرده است. این سرمایه‌گذاری کلان که با هدف بهبود دسترسی شهروندان و فعالان اقتصادی به خدمات و رونق اقتصادی منطقه صورت گرفته است، اثرات قابل توجهی بر زندگی ساکنان حاشیه این دریاچه و اقتصاد منطقه‌ای گذاشته است. در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف پروژه‌های توسعه بنادر کموندو و بوکوبا در ساحل دریاچه ویکتوریا از جمله اهداف، دستاوردها و چالش‌های پیشروی اجرای چنین طرح هایی پرداخته میشود.
رویکرد کلی و جهت گیری اقتصادی دولت تانزانیا، بهبود و بهرهگیری از ظرفیت های حمل و نقلی و ترانزیتی کشور در مسیر رشد و شکوفایی اقتصادهای جوامع محلی و در نهایت، اقتصاد ملی است. در این میان، اجرای هر نوع طرح توسعه ای و زیرساختی در بخش حمل و نقل دریایی در دریاچه ویکتوریا به عنوان یکی از مهمترین و بزرگترین مسیرهای آبی و دریایی تجارت فرامرزی با کشورهای همسایه، در اقتصاد جوامع حاشیه دریاچه تاثیر مستقیم و بسزائی خواهد داشت. یکی از مهمترین این طرحها که دولت تانزانیا اخیراً در دستورکار قرار داده است، طرح توسعه بنادر حاشیه این دریاچه از جمله بنادر کموندو و بوکوبا می باشد. هدف اصلی از اجرای پروژه‌های توسعه بنادر کموندو و بوکوبا، بهبود زیرساختهای حمل و نقل دریایی در منطقه و افزایش دسترسی ساکنان جزایر به خدمات عمومی، دسترسی به کالاهای مصرفی، ارائه توانمندیهای تولیدی خود به جوامع همسایه، تامین و عرضه متقابل مواد غذایی، بهبود وضعیت بهداشتی و ... بوده است. همچنین، اجرای این قبیل پروژه‌های عمرانی با هدف تقویت تجارت درون منطقه‌ای، ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه پایدار اقتصادی در منطقه اجرا شده‌اند.
دستاوردهای پروژه
- بهبود زیرساخت‌ها: از آنجا که بهترین و ارزانترین مسیر ترانزیت کالا و مسافر میان جوامع حاشیه دریاچه ویکتوریا، مسیر دریایی و استفاده از حمل و نقل دریایی میباشد، گسترش اسکله‌های موجود در بنادر حاشیه دریاچه و با افزایش ظرفیت بارگیری و تخلیه و بهبود تجهیزات بندری، امکان ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به کشتیهای تجاری و کشتیهای مسافری فراهم میشود؛
- افزایش دسترسی جوامع محلی به خدمات عمومی: ساکنان جوامع محلی، متعاقب اجرای این طرحهای تحولی در حوزه زیرساختهای حمل و نقل، بصورت راحتتر می‌توانند به کالاهای اساسی، خدمات بهداشتی و آموزشی دسترسی پیدا کنند؛
- ایجاد فرصت‌های شغلی: با اجرای این پروژه‌ها، فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم زیادی در زمینه‌های مختلف مانند حمل و نقل، بارگیری و تخلیه و خدمات بندری ایجاد شده است؛
- رونق اقتصادی: با افزایش فعالیت‌های تجاری و گردشگری در منطقه حاشیه دریاچه ویکتوریا، اقتصاد جوامع محلی تقویت شده و بصورت کلی، سطح درآمد عمومی منطقه افزایش یافته است؛
- تقویت ارتباطات منطقه‌ای: با بهبود زیرساختهای بندری دریاچه ویکتوریا توسط دولت تانزانیا، ارتباطات تجاری درون منطقه‌ای در شرق و مرکز آفریقا تسهیل گردیده است. این مهم، بخوبی خود را در آمار تجارت و تبادلات تجاری درونمنطقهای به نمایش گذاشته است.
چالشها و فرصت‌ها
با وجود دستاوردهای چشمگیر طرح توسعه بنادر در دریاچه ویکتوریا، اجرای این قبیل پروژه‌ها، همواره با چالش‌هایی نیز همراه است. برخی از این موانع و چالشها، تا حدی مقطعی بوده و قابل اغماض است مانند وقوع پدیده ال نینو در سال گذشته که موجبات بارندگیهای سیلآسا در کشور گردید که نهایتاً سبب ورود برخی خسارتها به زیرساختهای بندری شد. در کنار این پدیده، یکی از مهمترین موانع دامنگیر جوامع آفریقایی که بهره گیری حداکثری از ظرفیتهای فراوان این کشورها را با مانع مواجه کرده است، عدم وجود نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده جهت بالفعل سازی ظرفیتهاست. فلذا، جهت بهره‌برداری بهینه از زیرساختهای بندری موجود، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی امری واجب بنظر میرسد که بحثی زمانبر بوده و دستیابی دولت تانزانیا و جوامع محلی به حداکثر سود ناشی از اجرای این طرحها را با تاخیر مواجه میکند. علاوه بر این، حفظ و توسعه این دستاوردها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری مستمر و توجه به مسائل زیست محیطی را برجسته مینماید.
جمع بندی
دولت تانزانیا، در دوره ریاست جمهوری خانم سامیا سولوحو حسن، با در پیش گرفتن راهبرد اقتصادمحور (دیپلماسی اقتصادی) در صدر اولویتهای سیاست خارجی خود، به دنبال بهره گیری تام از ظرفیت های اقتصادی خود در روابط با دیگر بازیگران است. یکی از مهمترین عرصه های اجرای این راهبرد، منطقه شرق، جنوب و مرکز آفریقاست که قرابت جغرافیایی تانزانیا با مناطق پیش گفته، اهمیت همکاری با دول و جوامع محلی این مناطق را بیشتر نمایان می سازد. از نظر دولت تانزانیا، یکی از مهمترین ساحتهایی که میتواند اسباب رشد و توسعه اقتصادی تانزانیا را فراهم سازد، حضور فعال این کشور در بخش ترانزیت و حمل و نقل کالا و مسافر در منطقه است که البته، موقعیت جغرافیایی منحصربفرد تانزانیا بر درست بودن این مهم صحه میگذارد. وجود بنادر سه گانه تانگا، دارالسلام و امتوارا در کرانه اقیانوس هند به عنوان دریچه نقل و انتقال و صادرات و واردات کالا، با اتصال به مسیرهای زمینی، ریلی و هوایی داخلی جهت ورود و خروج به کشورهای همسایه، ظرفیت عظیمی‌به بخش ترانزیتی تانزانیا بخشیده است (البته دولت تانزانیا با احداث بندر باگامایو در آینده میتواند تحولی عظیم در ارائه خدمات بندری و ترانزیتی خود به نمایش بگذارد). در این میان، وجود دریاچه ویکتوریا که سبب تشکیل مرز مشترک آبی تانزانیا با اوگاندا و کنیا شده است، زمینه مساعدی برای تبادل کالا و مسافر از طریق دریایی را فراهم نموده است. تانزانیا تلاش دارد با افزودن به ظرفیت بندری خود در حاشیه دریاچه ویکتوریا، ضمن ارتقای سطح تبادل تجاری و اقتصادی میان جوامع محلی و حاشیه دریاچه، بر جایگاه خود به عنوان‌هاب ترانزیتی منطقه تاکید نماید.