پرونده بدهی مالیاتی اپل به ایرلند و تبعات اقتصادی آن

دیوان دادگستری اروپا (ECJ) روز سه‌شنبه،10 سپتامبر 2024 اعلام کرد که حکم چهار سال پیش دادگاه عمومی اتحادیه اروپا در خصوص لغو تصمیم کمیسیون مبنی بر پرداخت ۱۳ میلیارد یورو مالیات معوق شرکت اپل به ایرلند، را لغو کرده است. بر این اساس، شرکت اپل موظف است بدهی مالیاتی خود به دولت ایرلند به مبلغ 13.1 میلیارد یورو را به همراه 1.2میلیارد یورو بهره آن بپردازد. بر این اساس، دادگاه عالی اتحادیه اروپا در تلاش برای وادار کردن اپل به پرداخت میلیاردها یورو مالیات معوق به ایرلند، از رأی و تصمیم کمیسیون اروپا حمایت کرده است. این مناقشه طولانی مدت، بزرگترین پرونده ضد انحصار (آنتی تراست) جهان است.

سابقه این دعوای حقوقی و مالیاتی به سال 2014 برمی‌گردد. در آن سال، کمیسیون اروپا، بازوی اجرایی اتحادیه اروپا، تحقیقاتی را در مورد پرداخت مالیات اپل در ایرلند، مقر فناوری در اتحادیه اروپا آغاز کرد. در ادامه و در سال 2016، کمیسیون این دعوی را مطرح کرد که ایرلند به عنوان مقر اصلی اپل در اروپا، در  فاصله سال های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۴، مزایای مالیاتی غیرقانونی برای اپل در نظر گرفته و تعرفه مالیاتی اندکی (۵ هزارم درصد درآمد) برای این شرکت وضع کرده که ناقض قوانین و مقررات اتحادیه اروپا است. معنای این تصمیم ایرلند این بود که اپل برای مثال از سود یک میلیون یورویی خود، تنها باید ۵۰ یورو به اداره مالیات ایرلند بپردازد. هیچ شرکت دیگری در اتحادیه اروپا مشمول چنین تسهیلاتی نبوده است. در  همین رابطه کمیسیون خواهان پرداخت ۱۳ میلیارد یورو مالیات معوقه و سود آن از سوی اپل شد.

در این سال‌ها تأکید اپل بر این بوده که سود دو شرکت وابسته به آن در ایرلند در آمریکا مشمول مالیات شده وهرگونه دعوی اتحادیه اروپا درباره این سودها به معنای اعمال مالیات مضاعف است. شکایت اپل در سال ۲۰۲۰ در دادگاه عمومی اتحادیه اروپا مورد قبول قرار گرفت و این دادگاه حکم داد که اپل تعهدی در پرداختن مالیات مورد ادعای کمیسیون اروپا ندارد. این دادگاه اعلام کرد که کمیسیون نمی‌تواند ثابت کند که دولت ایرلند به اپل امتیاز مالیاتی داده است. کمیسیون نیز به نوبه خود به تصمیم دادگاه عمومی اعتراض کرد و دعوی را به دیوان دادگستری اروپا ارجاع داد. بنا بر حکم اخیر دیوان دادگستری اروپا، تسهیل مالیاتی ایرلند برای اپل، نقض قوانین اتحادیه اروپا است. دیوان با پرهیز از ارجاع دوباره پرونده به دادگاه اول برای بررسی مجدد و با صدور حکم نهایی در این مناقشه، عملا پرونده را مختومه اعلام کرد. به این ترتیب ایرلند موظف شده است که مبلغ یادشده را از اپل مطالبه کند.

البته نکته جالب اینجاست که اگرچه مالیات معوقه اپل به ایرلند تعلق می‌گیرد، ولی این کشور خواهان آن نبوده و به همین دلیل، مشترکا با اپل در سال 2019، به دیوان دادگستری شکایت برده بود. این کشور در گذشته همچون لوکزامبورگ به خاطر تسهیلات مالیاتی بحث‌انگیز آماج انتقادهای فراوان بوده است.

مارگارت وستاگر، کمیسر اتحادیه اروپا در امور رقابت و مقابله با انحصارگرایی با ابراز خرسندی از حکم دیوان دادگستری اروپا آن را نه تنها یک پیروزی برای کمیسیون بلکه یک پیروزی بزرگ برای شهروندان اروپا و اعمال عدالت مالیاتی توصیف کرد. او گفت که کمیسیون از این بعد نیز موارد مشابه را به مراجع قضایی خواهد کشاند.

در واکنش به حکم دیوان دادگستری اروپا، سخنگوی اپل نیز گفت که این پرونده هیچ‌وقت به این موضوع مربوط نمی‌شود که ما چقدر مالیات باید بپردازیم، بلکه موضوع این است که به کدام دولت ملزم به پرداخت هستیم. ما همیشه همه مالیات‌هایی را که بدهکاریم در هر کجا که کار می‌کنیم پرداخت می‌کنیم و هرگز معامله خاصی انجام نشده است. اپل مفتخر است که موتور رشد و نوآوری در سراسر اروپا و سراسر جهان است و همواره یکی از بزرگترین مالیات دهندگان در جهان است. کمیسیون اروپا در تلاش است تا قاعده عطف به ماسبق نشدن قوانین را تغییر دهد و نادیده بگیرد. طبق قوانین مالیاتی بین‌المللی، درآمد ما قبلاً مشمول مالیات در ایالات متحده بوده است. ما از تصمیم امروز ناامید هستیم زیرا قبلاً دادگاه عمومی حقایق را بررسی کرده و قاطعانه این پرونده را باطل کرده است.

به دنبال صدور این حکم قطعی، سایمون هریس، نخست وزیر این کشور پیشنهاد کرده است که بخشی از این درآمد بادآورده، می‌تواند به سمت بهبود زیرساخت ها و مسکن هدایت شود. هریس گفت که دولت باید در مورد مناسب ترین راه برای استفاده از این درآمدها بحث کند و زمینه استفاده از آن در راستای منافع مردم ایرلند در حال حاضر و در آینده وجود خواهد داشت. نخست وزیر ایرلند همچنین افزود، فکر نمی‌کنم ارائه پیشنهادهای مختلف برای همه مفید باشد. من فکر می‌کنم آنچه مفیدتر است این است که دولت در زمان مقتضی با آرامش موضوع مناسب ترین استفاده از این منابع را به نفع مردم ایرلند، کشور و اقتصاد ما در نظر بگیرد. وی گفت: انتقال وجوه به خزانه داری زمان می‌برد و زمانی که این اتفاق بیفتد، دولت گزینه‌هایی خواهد داشت، اما این پول برای هزینه کارهای روزمره مصرف نمی‌شود.

با این حال، اعلام حکم دیوان دادگستری اروپا در این مقطع زمانی که دولت ایرلند در آستانه ارائه بودجه 2025 به پارلمان و بعد از آن برگزاری انتخابات پارلمانی است، دولت را به ویژه از نظر زمان‌بندی در وضعیت سختی قرار می‌دهد. شورای مشورتی مالی ایرلند اخیراً در گزارش خود درباره بودجه، به دولت نسبت به افزایش هزینه‌ها هشدار داده است، اما اطلاع عمومی مبنی بر اینکه ایرلند قرار است چنین درآمد بادآورده ای را دریافت کند، وزیر دارایی را تحت فشار قرار خواهد داد تا در بودجه آتی، برخی از محدودیت ها را لغو کند. شورای مشورتی مالی اخیراً کسری‌های رو به رشد بزرگ و قیمت‌های بالا از جمله در مورد اجاره مسکن، غذا و مراقبت‌های پزشکی را به‌عنوان خطرات اصلی برای اقتصاد ایرلند شناسایی کرده است. مخارج و هزینه کرد بیشتر دولت ممکن است به این مشکلات و چالش ها دامن بزند.

رئیس شورای مشورتی مالی ایرلند، با اشاره به نرخ بالای اشتغال و همچنین رشد بالای قیمت‌ها، اظهار داشت که دولت با زیر پا گذاشتن قانون خود مبنی بر محدود کردن مخارج دولت به 5 درصد در سال، با خطر افزایش این فشارها روبرو خواهد بود. این مشکلی است که دولت در حال حاضر با آن مواجه است. عموم مردم می‌دانند که بیش از اندازه کافی پول برای خرج کردن دارند، اما این موضوع باعث تورم بیشتر و افزایش بیشتر بحران هزینه‌های زندگی می‌شوند. از منظر اقتصادی، بهترین راه استفاده از درآمد مالیاتی از شرکت اپل، پرداخت بخشی از بدهی‌های فزاینده دولت خواهد بود که تا سه ماهه اول سال 2024 به 206.7 میلیارد یورو افزایش یافته است. اگرچه ممکن است این پول بادآورده، تنها کاهشی جزئی در این رقم ایجاد می‌کند، اما دولت ممکن است در میان نگرانی‌ها از افزایش بیشتر قیمت‌های مسکن، مراقبت‌های بهداشتی و مواد غذایی، این انتخاب را به عنوان استراتژی بلندمدت ترجیح بدهد.

جک چمبرز، وزیر دارایی ایرلند نیز در واکنش به گمانه زنی‌ها در خصوص تأثیرات این درآمد هنگفت مالیاتی بر بودجه 2025 ایرلند در یک بیانیه رسمی تأکید کرد که «این موضوع روی پارامترهایی که قبلاً برای بودجه 2025 تعیین شده است، تأثیری نخواهد داشت. بیانیه اقتصادی که توسط دولت در ماه جولای منتشر شد، بسته موجود برای بودجه را مشخص کرده است و من بودجه را در 1 اکتبر 2025 مطابق با این پارامترها تحویل خواهم داد.»

منابع:

https://www.rte.ie/news/business/2024/0910/1469297-apple-tax-decision-ireland/

https://www.irishtimes.com/business/2024/09/10/apple-tax-case-ruling-ireland-european-court-of-justice-13-billion/

https://www.irishtimes.com/politics/2024/09/10/apple-tax-case-money-will-not-be-used-for-day-to-day-spending-martin-says-as-transfer-of-13bn-begins/

https://www.rte.ie/news/business/2024/0910/1469236-apple-tax-case/

https://www.rte.ie/brainstorm/2024/0912/1469554-apple-tax-decision-budget-2025-spending-jack-chambers-paschal-donohoe

https://www.dw.com/fa-ir