روابط تجاری چین و ویتنام

گردش مالی واردات و صادرات بین ویتنام و چین در هشت ماهه اول سال جاری به نزدیک رقم 130.8 میلیارد دلار رسیده است. از این رقم، ارزش صادرات ویتنام 38.28 میلیارد دلار و ارزش واردات از چین 92.5 میلیارد دلار بوده است. با بهبود تجارت دو کشور پیش بینی می‌شود تجارت ویتنام و چین در سال جاری به مرز 200 میلیارد دلار نزدیک شود.

چین از زمان برقراری روابط دیپلماتیک خود با ویتنام در سال۱۹۵۰میلادی، به رغم یک جنگ کوتاه در سال ۱۹۷۹، به طور سنتی روابط خوبی با ویتنام داشته است. در طی سالهای گذشته سران دو کشور گام های مثبتی جهت بهبود روابط و همگرایی دو کشور برداشته اند. در حال حاضرچین بزرگترین شریک تجاری ویتنام و منبع حیاتی واردات برای بخش تولید آن است.

بر اساس آخرین آمار اداره کل گمرک، گردش مالی واردات و صادرات بین ویتنام و چین در هشت ماهه اول سال جاری به نزدیک رقم 130.8 میلیارد دلار رسیده است. از این رقم، ارزش صادرات ویتنام 38.28 میلیارد دلار بوده که 3.9 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.

در همین حال، این کشور کالاهایی به ارزش 92.5 میلیارد دلار از چین وارد کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 34.25 درصد افزایش داشته است.در نتیجه، ویتنام کسری تجاری معادل 54.22  میلیارد دلاری با چین  دارد که نزدیک به 5 میلیارد دلار از رقم سال 2023 بیشتر است.

کالاهای وارداتی از بازار چین عمدتاً محصولات و مواد اولیه تولید صادراتی مانند ماشین آلات، تجهیزات، محصولات شیمیایی، انواع محصولات پلاستیکی، مواد نساجی، چرم و کفش، آهن و فولاد و مصالح ساختمانی است.

در سال‌های اخیر، علی‌رغم کاهش تجارت جهانی، رشد صادرات و واردات ویتنام با چین یکی از نقاط برجسته باقی مانده است.

شایان ذکر است سال گذشته تجارت دو جانبه به 171.2 میلیارد دلار رسید. از این رقم، صادرات ویتنام 61.2 میلیارد دلار و واردات 110.6 میلیارد دلار بوده است. در حال حاضر، چین اولین بازارتجارت دو جانبه با ویتنام است که بیش از 100 میلیارد دلار در دوره ژانویه تا آگوست گردش دارد. گردش مالی واردات و صادرات بین دو کشور به طور متوسط به حدود 16 میلیارد دلار در ماه می رسد. با بهبود تجارت در نیمه اول سال 2024، پیش بینی می‌شود تجارت ویتنام و چین در سال جاری به مرز 200 میلیارد دلار نزدیک شود.[1]

دلایل توسعه روابط تجاری دوکشور

برای این منظور دلایل متعددی را می‌توان ذکر کرد اما دو محور اصلی را می‌توان یکی همکاری‌های چین و بلوک منطقه ای آسه آن که زمینه ساز رشد تجارت در این منطقه شده است دانست و دیگری اراده سران دو کشور همسایه برای توسعه روابط تجاری.   

 آسه آن به دلیل جمعیت زیاد، محدوده جغرافیایی گسترده، اقتصاد در حال رشد و همچنین موقعیت استراتژیک از نظر تنوع مسیرهای تجاری یک کانون توجه برای چین است. در سال‌های اخیر، تجارت و سرمایه‌گذاری بین چین و ۱۰ کشور عضو آسه آن (سنگاپور، اندونزی، مالزی، تایلند، ویتنام، کامبوج، لائوس، میانمار، برونئی و فیلیپین) رشد قابل توجهی داشته است و امضای قراردادهای تجاری و سرمایه‌گذاری مختلف آن را تقویت کرده است. این مشارکت دسترسی‌های به بازار بی نظیری برای کسب و کارها فراهم کرده  و باعث می‌شود بتوانند در یک محیط رقابتی رشد کنند.  آسه آن بزرگترین شریک تجاری چین است. در سال ۲۰۲۳، تجارت با کشورهای آسه آن ۱۵.۹ درصد از کل تجارت خارجی چین را تشکیل می‌داد و مجموع تجارت دوجانبه به ۳.۳۶ تریلیون یوان (۴۶۸.۸ میلیارد دلار آمریکا) رسید که ۱۰.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت. در سال ۲۰۲۳، چین ۲.۰۳ تریلیون یوان (۲۸۳.۲ میلیارد دلار آمریکا) کالا به ۱۰ کشور صادر کرد که نسبت به سال قبل ۱۴.۲ درصد افزایش داشت و ۱.۳۳ تریلیون یوان (۱۸۵.۶ میلیارد دلار آمریکا) وارد کرد که آن نیز ۵.۲ درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش داشت. بزرگترین شریک تجاری چین در این بلوک ویتنام است. منطقه آزاد تجاری آسه آن و چین[2](ACFTA)برای اولین بار با امضای توافقنامه چارچوب همکاری‌های اقتصادی جامع چین و آسه آن در ششمین اجلاس سران چین و آسه آن در نوامبر ۲۰۰۲ ایجاد شد. به دنبال آن موافقتنامه تجارت کالا در نوامبر ۲۰۰۴  و  متعاقباً موافقت نامه تجارت در خدمات در ژانویه ۲۰۰۷ و موافقت‌نامه سرمایه‌گذاری در آگوست ۲۰۰۹ امضا شد. منطقه آزاد تجاری آسه آن و چین به طور قابل توجهی بر تجارت چین و آسه آن بویژه ویتنام تأثیر گذاشته است و این امر باعث تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری بین دو طرف شده است. مذاکرات برای اصلاحات و ارتقاهای بیشتر در ACFTA که هدف آن ایجاد یک قرارداد تجارت آزاد فراگیرتر، مدرن، جامع‌تر و سودمندتراست ادامه دارد.

همچنین چین و ۱۰ کشور آسه آن  به همراه استرالیا، ژاپن، نیوزلند، و کره جنوبی عضو مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای(RCEP) [3]بزرگترین توافقنامه تجارت آزاد جهان(FTA) هستند که هدف آن تسهیل و یکسان‌سازی قوانین تجاری بین کشورهای عضو برای کاهش موانع تجاری و ایجاد یک محیط تجاری یکپارچه‌تر است. یکی از تعهدات اصلی RCEP حذف تدریجی حدود ۹۲ درصد از تعرفه‌ها برای کالاهای مبادله شده طی ۲۰ سال پس از اجرایی شدن توافق است. این امر به ویژه برای اقتصادهای صادرات محور مانند ویتنام مفید است، زیرا دسترسی به بازار ترجیحی را برای کالاهای کشورهای عضو امکان‌پذیر می‌کند و رقابت آن‌ها را در بازارهای منطقه‌ای افزایش می‌دهد.

آسه آن و حضور چین و ویتنام در آن یک دلیل عمده توسعه روابط تجاری است اما در طرف دیگر عزم و اراده سران دو کشور عامل مهمی‌برای گسترش این روابط بوده است.

تو لام، رئیس جمهور و دبیرکل حزب کمونیست ویتنام در نخستین سفر خود به عنوان رییس جمهور جدید ویتنام به خارج از کشور پس از تصدی پست دبیرکلی و ریاست جمهوری این کشور در 18 آگوست 2024  به چین  سفر کرد که نشان دهنده اهمیت بالای حزب و دولت ویتنام به توسعه روابط دوستانه و همکاری جامع با چین است.[4]

  مقامات عالی رتبه حزب کمونیست ویتنام همچون لی هوآی چونگ، دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست ویتنام، رئیس کمیته سازماندهی مرکزی حزب کمونیست ویتنام، وزیر دفاع ویتنام و وزیر امنیت عمومی، رئیس جمهوری این کشور را در این سفر همراهی می‌کردند.

طی دیدار های اخیر مقامات این دو کشور ، طرفین توافق کرده بودند که همکاری‌های جامع راهبردی بین دو کشور را بیش از پیش گسترش داده و جامعه‌ای با سرنوشت مشترک و با اهمیت استراتژیک میان ویتنام و چین ایجاد و همچنین برای رفاه مردم دو کشور و برای صلح و پیشرفت بشریت تلاش کنند.

ویتنام امیدوار است که با همکاری چین، اجرای توافقات سطح بالای بین دو کشور، به‌ویژه توافقاتی را که در سفر نگوین فو ترانگ، رییس جمهور پیشین ویتنام به چین در سال 2022 و همچنین سفر شی جین پینگ به ویتنام در سال 2023 به دست آمده‌اند، تسریع کند.

در سفر آذرماه سال گذشته شی جین پینگ و در ملاقات با دبیرکل سابق حزب کمونیست ویتنام، رئیس جمهور چین اعلام کرد روابط چین و ویتنام با تلاش دو طرف وارد مرحله جدیدی شده که دارای اعتماد سیاسی متقابل، همکاری محکم امنیتی، همکاری گسترده متقابل سودمند، حمایت مردمی و هماهنگی نزدیک‌تر چند جانبه و بهترین مدیریت اختلافات است. او همچنین اظهار داشت پکن روابط با هانوی را اولویت دیپلماسی همسایگی می‌داند و روابط پکن و هانوی را همیشه از نگاه راهبردی و بلند مدت می‌بیند.

ایشان خاطرنشان کرد که ساخت جامعه چین و ویتنام با آینده مشترک در چارچوب توسعه مشارکت راهبردی پکن-هانوی صورت می‌گیرد. وی همچنین با اشاره به اینکه دو کشور با کوه‌ها و رودخانه به هم متصل شده و دوستی دیرینه دارند، گفت: ویتنام در سال های اخیر با اصلاح سیاست های اخیر موجب شده تا به یکی از کشورهای مهم آسیا و آسه آن تبدیل شود و در جامعه جهانی و منطقه نفوذ کند.

ویتنام در سالهای اخیر رشد اقتصادی قابل ملاحظه ای را داشته است. اصلاحات سیاسی و اقتصادی که در سال ۱۹۸۶ آغاز شد، این کشور را از یک اقتصاد به کشوری با سرانه درآمد مناسب و اقتصادی پویا و بازاری تبدیل کرد که کاملاً در اقتصاد جهانی ادغام شده است. علاوه بر اصلاحات گسترده در سیاست های اقتصادی، یکی از دلایل موفقیت این کشور را را بهره گیری مناسب و اتخاذ استراتژی درست در جنگ تجاری میان چین و آمریکا باید دانست. این کشور به تدریج در قالب افزایش تولید محصولات خود و جذب سرمایه گذاران خارجی در مسیر گسترش اقتصاد خود به سمت آمریکا گام نهاده است. از طرفی میزان معاملات تجاری ویتنام و چین با وقوع جنگ تجاری افزایش چشمگیری را تجربه کرد. در واقع چین با هدف پر کردن خلا به وجود آمده به سبب اعمال تعرفه صادرات کالاهای چینی به آمریکا برای مقابله با این معضل بیش از گذشته در صدد تنوع بخشی به بازار صادرات خود برآمد. ویتنام سعی کرده با ایجاد تعادلی منطقی بین این دو کشور از مزیت های تجارت با هردو کشور استفاده کند. تعدیل تراز تجاری و ورود شرکتهای معتبر چند ملیتی نمونه ای از این بهره مندی‌هاست. در واقع ویتنام به عنوان یکی از کشورهای نزدیک به چین در تلاش است از جنگ تجاری در جهت توانمند سازی اقتصاد کشور خود استفاده کند.

[1] https://english.vov.vn/en/economy/vietnam-china-trade-turnover-hits-nearly-us1308-billion-post1122001.vov

[2] ASEAN-China Free Trade Area

[3]  Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP)

[4]https://english.vov.vn/en/multimedia/photos/party-general-secretary-and-president-to-lams-china-visit-in-photos-post1115701.vov