نگاهی به صنعت مخابرات و ارتباطات در ترکیه

صنعت مخابرات به عنوان یکی از صنایع بزرگ و پراهمیت در دنیای امروز، از بازترین بخشهای توسعه کشورها و بخش مهمی از اقتصاد جهانی بشمار می رود. در طول فرآیند کووید -19، با انتقال انجام فعالیت بسیاری از شرکت ها به کار از راه دور و ادامه تحصیل در محیط مجازی، نیاز به زیرساخت های قوی و خدمات بی وقفه در حوزه ارتباطات و مخابرات بیش از پیش آشکار گردید.

در طول روند همه گیری ویروس کرونا افزایش جدی تا 75 درصد در ترافیک داده‌ها در سراسر جهان، مشاهده شد. در طول سالها با پیشرفت تکنولوژی، صنعت مخابرات نیز شاهد تحولات ساختاری و بهبودهایی در زمینه سرعت، امنیت و پایداری ارتباطات گردید. از سوی دیگر، تأثیرات مثبت صنعت مخابرات بر اقتصاد کشورها غیر قابل انکار است. به همین دلیل سرمایه گذاری دولتها در صنعت مخابرات و ورود بخش خصوصی به این حوزه حائز اهمیت می‌باشد، زیرا برای رسیدن به جامعه توسعه یافته با اقتصادی قدرتمند، توسعه صنعت ‌مخابرات و بهره‌برداری بهینه از فناوری‌های نوین در این بخش امری ضروری است.

اگرچه برنامه‌های سرمایه گذاری در بسیاری از بخش ها به دلیل اثرات منفی Covid-19 بر اقتصاد جهانی و همچنین ترکیه محدود شده است، اما اهمیت استراتژیک فناوری‌های ارتباطی و سرمایه گذاری در این حوزه همچنان در حال افزایش است. شرکت های مخابراتی، که علیرغم افزایش تقاضا، روند تحول بسیار مهمی را پشت سر گذاشته اند، اکنون به موسساتی تبدیل شده اند که فناوری تولید می‌کنند و پروژه‌هایی را توسعه می دهند که نیازهای مشتریان را پاسخ دهند.

صنعت مخابرات در ترکیه در دوره عثمانی با تأسیس Posthane-i Amirane توسط سلطان عبدالمجید در 23 اکتبر 1840 آغاز می‌شود. پس از تأسیس وزارت تلگراف در سال 1855، وزارتخانه‌های پست و تلگراف در سال 1871 ادغام و به وزارت پست و تلگراف تبدیل شدند. صنعت مخابرات ترکیه 184 سال سن دارد. این صنعت در طول این مدت در سایه پیشرفتهای تکنولوژیکی، فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی و سرمایه گذارهای صورت گرفته شده توسط دولت و سپس ورود بخش خصوصی پیشرفت قابل توجهی داشته است.

 بررسی صنعت مخابرات ترکیه نشان می دهد که تا پایان سال 2023 میلادی در مجموع 92،230،9853 مشترک تلفن همراه و 9،925،534 مشترک تلفن ثابت در ترکیه وجود دارد. هرچند ضریب نفوذ خطوط ثابت در ترکیه در راستای روندهای جهانی در حال کاهش است اما ضریب نفوذ خطوط تلفن همراه، به ویژه اینترنت سیار به سرعت در حال رشد است. بین سالهای 2007 تا 2019، ضریب نفوذ تلفن همراه از 88 درصد به 108 درصد و اینترنت سیار از 7 درصد به 93 درصد افزایش یافته است.  

براساس گزارشات منتشر شده، تعداد مشترکین پهنای باند در ترکیه  در پایان سال 2023 به 93.3 میلیون نفر رسیده که از این تعداد 73.7 میلیون مشترکین سیار و 19.6 میلیون مشترکین ثابت می‌باشند. در جدول ذیل منحنی تعداد مشترکین پهنای باند در ترکیه برای سالهای مختلف نشان داده شده است. بخش سبز رنگ مشترکین ثابت و آبی رنگ متعلق به مشترکین پهنای باید سیار می‌باشد.

همانطوریکه از منحنی بالا نیز مشخص است، تعداد مشترکین پهنای باند در ترکیه از سال 2008  با یک شیب صعودی از 6 میلیون مشترک به 93.3 میلیون در سال 2023 رسیده و این شیب در پهنای باند سیار به مراتب بیش از پهنای باند ثابت است آنچنان که مشترکین پهنای باند ثابت از 6.4 میلیون در سال 2009 به 19.6 میلیون در سال 2023 رسیده اما این رقم برای مشترکین پهنای باند سیار از 2.5 میلیون به 73.7 میلیون آبونمان بوده است.  

ترکیب مشترکین آبونمان‌های اینترنت در ترکیه برای سالهای 2022 و 2023 در تابلوی زیر نشان داده شده است.

ترکیب مشترکین آبونمان‌های اینترنت در ترکیه

 

این تابلو نشان می دهد که بر تعداد مشترکین اینترنت در ترکیه طی یک سال بالغ  بر 2.6 میلیون افزوده شده است.

بررسیها نشان می دهد که بیشترین سهم بازار ارائه دهندگان خدمات اینترنت از نظر تعداد مشترکین و درآمد در سال 2023 متعلق به سه اپراتور TTNet، Superonline، Vodafone Net  بوده است. در تابلوی ذیل سهم بازار اپراتورهای پهنای باند ثابت ذکر شده است:

 

 

درآمد اپراتورهای سرویس دهنده پهنای باند ثابت در ترکیه در سال 2023 به 34.6 میلیارد لیر رسیده که این رقم نسبت به سال 2022 بالغ بر 61 درصد رشد نشان می دهد. در تابلوی ذیل درآمد از محل خدمات پهنای باند ثابت برای سالهای مختلف نشان داده شده است: (ارقام میلیارد لیر)

 

میزان استفاده از اینترنت از طریق پهنای باند ثابت و سیار نیز نشان می دهد که میانگین ماهانه استفاده از اینترنت از طریق پهنای باند ثابت به مراتب بیش از پهنای باند سیار است. در تابلوی زیر میانگین ماهانه استفاده از اینترنت از پهنای باند ثابت و سیار (گیگابایت) برای دوره‌های سه ماهه ارائه شده است:

 

همچنین در خصوص پراکندگی  مشترکین از لحاظ انتخاب سرعت اینترنت در پهنای باند ثابت نشان می دهد که 35 درصد از مشترکین سرعت 24 الی 50 Mbps را ترجیح داده اند. در تابلوی زیر پراکندگی مشترکین براساس انتخاب سرعت اینترنت ارائه شده است:

 

افزایش نفوذ پهنای باند ثابت در ترکیه و کشورهای OECD

ترکیه از جمله کشورهای عضو OECD است که ضریب نفوذ اینترنت ثابت آن در بازه زمانی یک ساله بین سال‌های 2022-2021 بیشترین افزایش را داشته است. در این مدت در حالی که میانگین افزایش ضریب نفوذ اینترنت ثابت در منطقه OECD  بالغ بر 1.7 درصد بوده ، این میزان در ترکیه  2.2 درصد بوده است.

علاوه بر این، وقتی به شاخص ضریب نفوذ پهنای باند ثابت و سیار بر اساس جمعیت در کشورهای OECD و ترکیه نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که نرخ ضریب نفوذ پهنای باند ثابت بر اساس جمعیت در ترکیه 23 درصد است و رقم برای منظقه OECD  بالغ بر 34.9 درصد و از طرفی دیگر، نرخ ضریب نفوذ پهنای باند سیار در ترکیه 86.3 درصد است در حالی که این رقم برای منظقه OECD  بالغ بر 127.9 درصد می‌باشد.

اپراتورهای تلفن همراه در ترکیه:

در ترکیه چهار اپراتور ترک سل، ودافون،  ترک تلکام و TT موبایل وجود دارد.

شرکت ترک سل، در فوریه ۱۹۹۴ به عنوان اولین اپراتور تلفن همراه درترکیه فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۲۰۱۱ توانست ۵۳ درصد سهم بازار را از آن خود نماید. ترک سل، بزرگترین اپراتور تلفن ثابت و همراه و اینترنت ثابت و همراه و اولین ارائه دهنده سرویس تلفن همراه نسل دوم،سوم، و چهارم در ترکیه می‌باشد.

ودافون،  شرکت چندملیتی مخابراتی بریتانیایی است. در بیش از ۳۰ کشور فعالیت مستقیم دارد و در ۴۰ کشور دیگر نیز شرکای تجاری دارد. 28 درصد از سهام بازار اپراتور تلفن همراه ترکیه را در اختیاردارد. این اپراتور در کشور ترکیه از نظر پوشش دهی آنتن و تعداد کاربران در رده دوم و پس از اپراتور ترک سل قرار گرفته است. در واقع ودافون به عنوان دومین اپراتور بزرگ ترکیه رقیب اصلی ترک سل است.

ترک تلکام، شرکت مخابرات ترکیه‌ای است، که در زمینه ارائه خدمات خطوط تلفن ثابت، شبکه تلفن همراه، اینترنت و تلویزیون دیجیتال فعالیت می‌نماید. شرکت ترک تلکام در سال ۱۹۹۵ در پی تفکیک از شرکت پست ترکیه راه‌اندازی شد، سپس در سال ۲۰۰۵ خصوصی شد.

سهم هر یک از این سه اپراتور از مشترکین تلفن همراه در پایان سه ماهه چهارم سال 2023 نشان می دهد که بیشترین سهم با 41.2 درصد متعلق به شرکت ترک سل می‌باشد. در تابلوی زیر سهم بازار هر سه اپراتور از مشترکین تلفن همراه برای سالهای مختلف بصورت سه ماهه ارائه شده است: قسمت آبی رنگ نمودار سهم بازار شرکت ترک سل، قسمت سبز رنگ سهم بازار ودافون و بخش خاکستری نیز سهم شرکت ترک تلکام موبایل می‌باشد.

 

بررسی‌ها نشان می دهد که درآمد خالص فروش این اپراتورها در سال 2023، به 171 میلیارد لیر رسیده که نسبت به سال 2022 بالغ  79.6 درصد افزایش داشته است. در تابلوی ذیل درآمد هر یک از اپراتورها به تفیک برای سالهای مختلف نشان داده شده است(ارقام به لیر)

 

شایان ذکر است، مجموع درآمد خالص فروش اپراتورها در بازار به غیر از چهار ارپراتور بالا تقریباً 53.565.496.871 لیر بوده است. بدین ترتیب مجموع درآمد ترکیه از صنعت مخابرات در سال 2023 بالغ بر224.557.207.766 لیر می‌باشد که نسبت به سال 2022 که 130.309.590.040 لیر بوده 72.3 درصد رشد داشته است. براین اساس در سال 2023، تقریباً 16٪ از کل درآمدها توسط ترک تلکام ، 24.5 % توسط ترک سل، 22.1% توسط ودافون ، 13.5% توسط TT  موبایل و 23.9٪ توسط سایر اپراتورها به دست آمده است.

در ارتباط با سیستم فروش اپراتورهای تلفن همراه در ترکیه، دو سیستم فاکتوری و اعتباری وجود دارد. در سیستم فاکتوری، در پایان هر ماه براساس میزان استفاده از تلفن (مکالکه و ارسال پیامک) و اینترنت برای مشترکین فاکتور صادر می‌شود. در سیستم اعتباری نیز مشترکین براساس نیاز شان به مدت زمان مکالمه و میزان استفاده از اینترنت از بسته‌های اینترنتی خریداری می نمایند. در ترکیه بیش از 70 درصد از مشترکین از سیستم فاکتور استفاده می نمایند. در تابلوی زیر درصد مشتری فاکتوری و اعتباری برای هر سه اپراتور (ترکسل، ودافو و ترک تلکام موبایل) نشان داده است. قسمت آبی رنگ نمودار  درصد مشترکین فاکتوری و قسمت سبز رنگ مشترکین اعتباری می‌باشند.

بررسی ترکیب مشترکین تلفن همراه در ترکیه نشان می دهد که 83.6 درصد از مشترکین را اشخاص حقیقی و 16.4 درصد را اشخاص حقوقی تشکیل می دهند.  

بررسی سه ماهه چهارم سال 2023، نشان می دهد که بیش از 3.5 میلیون دستگاه تلفن همراه درترکیه ثبت شده است و زمانی که بر اساس برند ارزیابی شود، تقریباً 72.7 درصد از این دستگاه‌ها را برندهای اپل، سامسونگ و ردمی تشکیل می دهند.

در خصوص میزان سرمایه گذاری اپراتورهای تلفن همراه در ترکیه، گزارشات نشان می دهد که این سرمایه گذاریها در سال 2023 به 41.2 میلیارد لیر رسیده که نسبت به سال 2022 بالغ بر 85 درصد رشد داشته است. در تابلوی ذیل میزان سرمایه گذاری اپراتورها به تفکیک به لیر ذکر شده است:

 

میزان مکالمات از طریق تلفن ثابت و تلفن همراه نشان می دهد که با گذشت زمان از مدت زمان مکالمات با تلفن ثابت کاهش و بر میزان مکالمات با تلفن همراه افزایش یافته است. در سال 2011 مجموع مکالمات از طریق تلفن ثابت و تلفن همراه بالغ بر 168.9 میلیارد دقیقه بوده که از این میزان 147.1 میلیارد از طریق تلفن همراه و 21.8 میلیارد از طریق تلفن ثابت بوده و با گذشت زمان این روند شیب صعودی داشته آنچنانکه در سال 2023 مجموع مکالمات به 321.4 میلیارد دقیقه رسیده که از این میزان 316.8 میلیارد از طریق تلفن همراه و 4.6 میلیارد از طریق تلفن ثابت بوده است.

 در ذیل منحنی مجموع مکالمات به میلیارد دقیقه برای سالهای مختلف نشان داده است که قسمت آبی رنگ منحنی میزان دقایق مکالمات با تلفن همراه و قسمت سبز رنگ میزان دقایق مکالمات از طریق تلفن ثابت را نشان می دهد:

میزان مشترکین تلفن ثابت درترکیه در پایان سال 2023 به 9،925،534 آبونمان رسیده که براین اساس ضریب نفوذ آن بالغ بر 11.6٪ درصد می‌باشد. در منحنی زیر تعداد آبونمان‌های تلفن ثابت برای سالهای مختلف نشان داده شده است. قیمت آبی رنگ منحنی تعداد آبونماهای تلفن ثابت به میلیون و قسمت خاکستری رنگ نیز درصد ضریب نفود را برای آن سال نشان می دهد:

همانطوریکه مشخص است بعد از شیوع ویروس کرونا در سال 2019 و تمرکز بر فعالیتهای اداری، تجاری، آموزشی و سایر از راه دور بویژه در سال 2020 و 2021 که اوج شیوع ویروس کرونا بود، تعداد آبونمان‌های تلفن ثابت به بیش از 12 میلیون افزایش و بعد از نابودی کامل ویروس کرونا مجددا تعداد آبونمان‌های تلفن ثابت در کشور ترکیه به 10 میلیون و پائین تر از آن کاهش یافته است.