ظرفیت پالایشگاه جدید کربلاء

طبق آمار اداره پخش فرآورده‌های نفتی عراق، این کشور در حال حاضر روزانه 32 میلیون لیتر بنزین و 25 میلیون لیتر گازوئیل مصرف می‌کند و کسری بیش از 21 میلیون لیتر در روز، از طریق واردات تامین می‌شود. بر این اساس موضوع احداث پالایشگاه جدید کربلا با تکنولوژی نوین به تصویب رسید و شروع پروژه پالایشگاه کربلاء از سال 2014 با برآورد هزینه ساخت 6 میلیارد و 500 میلیون دلار توسط کنسرسیومی از شرکت های کره ای آغاز و در اول آوریل سال 2023 این پالایشگاه توسط نخست وزیر عراق افتتاح گردید. پالایشگاه کربلاء که تخصصی ترین پروژه پالایشی عراق در 4 دهه گذشته است، ظرفیت پالایشی 140000 بشکه در روز را داشته و تولیدات آن تقریباً 60% از واردات برخی از مشتقات نفتی بویژه بنزین، را پوشش می دهد. این پالایشگاه در حدود 20 مورد از مشتقات نفتی از جمله 9 میلیون لیتر بنزین، 4 میلیون لیتر گازوئیل، 3 میلیون لیتر نفت سفید، 750 تن گاز مایع، 1000 تن آسفالت و 360 تن گوگرد را تولید خواهد کرد.

کشور عراق دارای منابع عظیم زیرزمینی و نفتی است و پس از کشورهایی چون عربستان، ایران و روسیه بیشترین ذخایر نفت خام را در دل خود دارد. بیشتر از نود درصد از انرژی‌های مورد نیاز کشور عراق از طریق نفت تامین می‌شود که این امر باعث وابستگی این کشور به نفت برای مایحتاج مردمان خود می‌شود.

علی رغم وجود منابع زیر زمینی به خصوص نفت در عراق، ولی به دلیل آسیب زیر ساختها در دوره جنگ خلیج فارس و مبارزه با داعش و همچنین عدم توسعه و به روز نبودن فناوری و زیرساخت های اولیه، فرآوری و استحصال مشتقات نفتی از این منابع زیرزمینی و توسعه پالایشگاههای در این کشور، تا کنون به صورت یک روند کند نسبت به میزان منابع موجود پیش رفته است.

بر این اساس کشور عراق که با تولید فعلی 3 میلیون 550 هزار بشکه نفت خام از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام در جهان است[1]، ولی بدلیل آسیب زیر ساختها و عدم ایجاد پالایشگاه جدید در 4 دهه اخیر؛ از واردکنندگان جدی مشتقات نفتی از قبیل بنزین، سوخت دیزل، مازوت، نفت سفید و سایر محصولات پالایشی می‌باشد.

طبق گزارشهای اداره پخش فرآورده‌های نفتی عراق، این کشور در حال حاضر روزانه 32 میلیون لیتر بنزین و 25 میلیون لیتر گازوئیل مصرف می‌کند و کسری بیش از 21 میلیون لیتر در روز، از طریق واردات تامین می‌شود. شرکت توزیع مشتقات نفتی عراق اعلام کرد که در سال 2022 بیش از 10.5 میلیارد لیتر بنزین، یک و نیم میلیارد لیتر نفت سفید، 9.5 میلیارد لیتر گازوئیل در همه استان‌های عراق توزیع کرده است[2]. این شرکت همچنین تأکید کرد که 20 میلیون لیتر سوخت هواپیمای نظامی و 188 میلیون لیتر سوخت هواپیمای غیر نظامی‌توزیع کرده است. این آمار نشان می‌دهد که مجموع مصرف مشتقات نفتی عراق 33 میلیارد لیتر بوده که 60 درصد آن را بنزین و گازوئیل تشکیل می‌دهد. این مقدار سوخت به معنای پالایش 207 میلیون بشکه نفت در سال یعنی 568 هزار بشکه در روز است که معادل 14 درصد تولید نفت عراق است. عراق سالانه 4.7 میلیارد لیتر بنزین و 2 میلیارد لیتر گازوئیل وارد می‌کند و امیدوار است با تکمیل پالایشگاه کربلا و ساخت پالایشگاههای جدید، از واردات بنزین و سایر مشتقات خود بکاهد.

از نظر هزینه‌های نیز، عراق در سه ماهه اول سال 2023 بالغ بر 1.5 میلیارد دلار برای واردات سوخت هزینه کرده و ممکن است این رقم تا پایان سالجاری میلادی به 6 میلیارد دلار برسد.

در همین رابطه و با عنایت به نیازهای بنیادی عراق به تامین نیازهای خود به مشتقات نفتی، در سال 2014، موضوع احداث پالایشگاه جدیدی در عراق با تکنولوژی نوین به تصویب هیات دولت رسید و بدین ترتیب شروع پروژه پالایشگاه کربلاء در سال 2014 با برآورد هزینه ساخت 6 میلیارد و 500 میلیون دلار توسط کنسرسیومی از شرکت های کره ای با مدیریت شرکتهای SC Park و HYUNDI آغاز گردید. عملیات ساخت این پروژه تا سال 2023 طول کشید و در این میان مدتی به تاخیر افتاد که از مهمترین عوامل تاخیر، می‌توان به بحران مالی عراق همزمان با کاهش قیمت جهانی نفت و حمله گروه تروریستی داعش به مناطق وسیعی از کشور و سپس شیوع بیماری همه گیرکرونا اشاره داشت.[3]

نمایی از پالایشگاه جدید الاحداث کربلاء

محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق در اول آوریل سال جاری میلادی 2023، پالایشگاه بزرگ نفتی در منطقه 40 کیلومتری کربلاء را افتتاح کرد. وی در مراسم افتتاح، پالایشگاه کربلا را یک دستاورد مهم اقتصادی در سایه افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی دانست که موجب صرفه‌جویی فراوان در منابع ارزی این کشور می‌شود.

کشور عراق حدود 12 پالایشگاه با ظرفیت پالایش نزدیک از یک میلیون بشکه در روز دارد و پالایشگاه جدید کربلا مهمترین و جدیدترین آن است با مشخصات یورو 5 سازگار با محیط زیست است و شرایط بهداشتی و ایمنی‌های لازم آن، در نظر گرفته شده است. تکمیل این پالایشگاه نقطه شروع واقعی برنامه دولت با هدف تنوع بخش نفتی و صرفه جویی سالانه 3 میلیارد دلار در بودجه عراق می‌باشد.[4]

 

نقشه توزیع پالایشگاهها و خطوط انتقال نفت عراق

 پالایشگاه کربلاء که تخصصی ترین پروژه پالایشی این کشور در 4 دهه گذشته است، در مجموعه ای به مساحت 6 میلیون متر مربع و ظرفیت پالایشی 140000 بشکه در روز ساخته شده است. هرچند هنوز به ظرفیت کامل خود نرسیده است، تولیدات آن تقریباً 60% واردات برخی از مشتقات نفتی بویژه بنزین، را پوشش می دهد. این پالایشگاه بر روی پالایش نفت سبک و سنگین کار می‌کند که با کیفیت نفت تولیدی عراق مطابقت دارد، و در حدود 20 مورد از مشتقات نفتی از جمله 9 میلیون لیتر بنزین، 4 میلیون لیتر گازوئیل، 3 میلیون نفت سفید، 750 تن گاز مایع، 1000 تن آسفالت و 360 تن گوگرد را تولید خواهد کرد.

این پالایشگاه بنزین اکتان 95 با ظرفیتی بین 8 تا 9 میلیون لیتر در روز تولید می‌کند و پس از کامل شده سایر فازهای آن، می‌تواند این ظرفیت را به 12 میلیون لیتر در روز افزایش دهد. تولیدات این پالایشگاه بخش بزرگی (تا 60 درصد) از مصرف داخلی را پوشش می دهد.[5] نفت خام این پالایشگاه از طریق خط لوله ای از بصره تامین می‌شود و آب مورد نیاز واحدهای تصفیه آن نیز از منطقه تویریج به وسیله پمپ رودخانه تامین می‌شود. دارای چهار واحد است که برای تامین نیاز خود 200 مگاوات برق تولید می‌کند.

با پایان وضعیت نابسامان داخلی و افزایش درآمدهای این کشور، دولت عراق سعی در توسعه هر چه بیشتر زیرساخت های این کشور دارد. اگرچه بهره برداری از پالایشگاه کربلا می‌تواند به کاهش واردات بیانجامد، ولی عراق را به خودکفایی نمی رساند. افتتاح پالایشگاه کربلا را یک دستاورد مهم اقتصادی در سایه افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی دانست که موجب صرفه‌جویی فراوان در منابع ارزی کشور می‌شود.

این نمودار قبل از افتتاح پالایشگاه کربلاء تهیه شده و لذا ظرفیت آن پالایشگاه در این آمار وجود ندارد.

عراق برای توقف کامل واردات مشتقات مختلف نفتی، نیاز به 10 پالایشگاه نفتی دارد و دولت برنامه‌های جدی برای ساخت پالایشگاه‌های جدید در برخی استان‌ها دارد. وزارت نفت عراق اخیراً از فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی برای ساخت پالایشگاه‌های جدید نفت در میسان و ذی قار (جنوب)، نینوا (شمال) و واسط (شرق) خبر داده است.

منابع:

• https://www.refinerymaps.com/Iraq.html
• https://www.iraq-businessnews.com
• https://www.aljazeera.net/ebusiness
• https://mdeast.news
• https://vcmstudy.ir

6-سایت ها و رسانه‌های عراقی

پاورقی‌ها :

[1] https://www.opec.org/opec_web/en/about_us/164.htm

[2] https://yesiraq.com العراق-یستهلک-33-ملیار-لتر-مشتقات-نفطیة/

[3] https://www.iraqoilreport.com/wp-content/

[4] https://alsabaah.iq/ تشرین-الأول-المقبل-موعدا-لضخ-النفط-الخام-إلى-مصفى-کربلاء

[5] https://www.ina.iq/ حجم الطاقة الإنتاجیة القصوى لمصفى کربلاء المقدسة