توسعه صنعت کشتی سازی در استان آستراخان
نقش استان آستراخان در تجارت خارجی روسیه در شرایط کنونی به صورت چشمگیری افزایش یافته است. از آنجایی که روابط استان آستراخان با کشورهای ایران، پاکستان، هند، کشورهای خاورمیانه، کشورهای حوزه خزر در اولویت قرار دارد و در شرایط تغییر مسیر حمل بار از غرب به شرق، می‌توان اذعان نمود توجه مقامات فدراسیون روسیه به کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال – جنوب» افزایش یافته و توسعه با شتاب واحدهای حمل و نقل واقع در استان آستراخان و از جمله بنادر آستراخان و اولیا از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده است .
شبکه حمل و نقل استان آستراخان شامل همه انواع حمل و نقل مدرن از جمله راه‌های کشتیرانی و بنادر، جاده‌ها و خطوط ریلی و فرودگاه بین المللی میباشد. هر کدام از مسیرهای مذکور در سطح بالای توسعه قرار دارد. سازماندهی حمل و نقل چند وجهی از امکانات این منطقه میباشد. استان آستراخان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود مرکز مهم حمل و نقل بوده و جایگاه ویژه ای در مسیرهای حمل و نقل اروپا و آسیا را به خود اختصاص داده است.
آقای ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه در ماه مه سال 2022 در ششمین همایش حمل و نقل خزر در شهر ترکمنستان بر نقش ویژه ی بنادر آستراخان، ماخاچ قلعه و اولیا در چارچوب کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال – جنوب» تأکید نموده است. از این رو، توسعه زیرساخت حمل و نقل یکی از اولویت های اقتصاد استان آستراخان میباشد. با وجود کاهش میزان گردش بار در نیمه اول سال 2022، روند رو به رشد در زمینه بارگیری و تخلیه بار از طریق بنادر دریایی استان آستراخان وجود دارد. کل گردش بار بنادر آستراخان و اولیا طی سال گذشته با افزایش 14.4 درصد نسبت به سال قبل به 3 میلیون تن رسیده است. میزان بارگیری و تخلیه کانتینر دو برابر افزایش یافته است. بارگیری و تخلیه سیمان به میزان 73 درصد، مواد شیمیایی و کود دو برابر و کاغذ 3 برابر رشد داشته است. میزان تجارت روسیه با کشورهای حوزه خزر در حال افزایش میباشد. مجموعه بنادر واقع در استان آستراخان به ویژه بندر ایرانی – روسی سالیانکا استان آستراخان مبادلات تجاری ثابت با ایران دارد بطوریکه بیش از 90 درصد کالاهایی که از طریق بنادر آستراخان بارگیری می‌گردد، به مقصد ایران حمل می‌شود. بارها و محموله‌ها همچنین از طریق خاک جمهوری آذربایجان به ایران نیز ارسال می‌گردد. با استفاده از ظرفیت ترمینال های بار استان آستراخان بارگیری و تخلیه محصولات جمهوری بلاروس و از جمله حمل کودهای پتاسیم به هند انجام می‌گردد.
تحریم های غربی انگیزه جدید را برای توسعه کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال – جنوب» بوجود آورده اند. در این شرایط نه تنها مسیر حمل بار صادراتی تغییر کرده بلکه میزان واردات و حمل و نقل کانتینری نیز افزایش یافته است.
وزارت صنعت، تجارت و انرژی استان آستراخان برنامه‌های وزارت صنعت و تجارت فدراسیون روسیه جهت ساخت کشتی‌های کانتینری با هدف تردد دریایی در حوزه دریای خزر را تأیید نموده است. به نقل از آقای ایلیا والینسکی وزیر صنعت، تجارت و انرژی استان آستراخان، در چارچوب برنامه لیزینگ (اجاره به شرط تملیک) با نرخ ویژه برای شناورهای غیرنظامی مصوبه دولت فدراسیون روسیه، ساخت 21 کشتی کانتینری تا سال 2027 برنامه ریزی شده است. شرکت سهامی‌کارخانه کشتی سازی «لوتوس» ( مشتمل بر هولدینگ «مرکز جنوبی کشتی سازی و تعمیرات کشتی»، عضو «اتحادیه کشتی سازان») در حال ساخت چهار کشتی کانتینری میباشد. شرکت «اتحادیه کشتی سازان و شرکت حمل و نقل لیزینگ در ماه دسامبر سال 2022 توافقنامه ساخت چهار کشتی کانتینری برای دریای خزر را به امضا رسانده اند. مهلت ساخت کشتی کوتاه است. مقرر است که دو کشتی کانتینری در سال 2024 و دو کشتی دیگر در سال 2025 تحویل داده شود.
شایان ذکر است که ظرفیت گنجایش هر کدام از این کشتی‌ها 530 کانتینر میباشد. مبلغ هر کدام از این کشتی‌ها 1 میلیارد و 741 میلیون روبل (برابر با 22 میلیون دلار) برآورد می‌شود.
بنابر اعلام آقای دیوید آدامیا معاون مدیرعامل توسعه بازارهای شناورهای غیرنظامی اتحادیه کشتی سازان، حداقل 45 کشتی کانتینری جدید جهت انجام فعالیت از طریق کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال – جنوب» ضروری میباشد. کل مبلغ این کشتی‌ها بیش از 78 میلیارد روبل (برابر با 1 میلیارد دلار) میباشد. در حال حاضر ساخت فقط 25 کشتی برنامه ریزی شده است. سبد سفارشی اولیه اتحادیه کشتی سازان جهت مسیر « شمال – جنوب » 130 کشتی میباشد.
بنابر اعلام آقای ایگور بابوشکین استاندار آستراخان اجرای این پروژه جهت توسعه کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال – جنوب» بسیار مهم است. استان آستراخان زنجیره کلیدی این مسیر میباشد. با وجود تحریم ها، افزایش گردش بار از طریق ترمینال های آستراخان مشاهده می‌گردد و در همین رابطه ساخت کشتی‌های مدرن ضرورت دارد. کشتی‌های کانتینری ویژه تردد « رودخانه – دریا » بهیچوجه در کشور روسیه ساخته نشده است. پروژه کشتی کانتینری 00108 با شرکت مهندسی «ویمپِل» (عضو اتحادیه کشتی سازان) طراحی گردیده است. این اولین پروژه کشتی کانتینری و حمل بار خشک میباشد که می‌تواند کانتینرهای استاندارد بین المللی و از جمله کانتینرهای یخچالی را حمل نماید. کشتی کانتینری فوق می‌تواند در نواحی دریایی و راه‌های آبی داخلی روسیه و از جمله راه آبی ولگا – بالتیک و کانال کشتیرانی ولگا- دان بهره برداری شود. واحد نیروی محرکه شامل دو موتور دیزل هر کدام 1200 کیلووات و دو رانشگر ساخت داخلی میباشد. ظرفیت دو ژنراتور دیزل تکمیلی هر کدام 400 کیلووات جهت تأمین نیروی برق 60 کانتینر یخچالی کافی میباشد. مشخصات اصلی فنی کشتی کانتینری به شرح ذیل بوده است:
طول کشتی - 141 متر، عرض کشتی -16.9 متر، ارتفاع پهلوی کشتی – 6.3 متر، حجم انبار کشتی – 12 هزار متر مکعب، وزن ناخالص کشتی در دریا 9200 تن (با آبخور کشتی 5.3 متر)، در رودخانه 5 هزار تن (با آبخور کشتی 3.6 متر) و سرعت 10 گره.
شرکت سهامی «کارخانه کشتی سازی لوتوس» شرکت پیشرو کشتی سازی در منطقه جنوبی روسیه بوده و تعمیرات بدنه کشتی، سیستم ها و مکانیسم های کشتی را انجام می دهد. «مرکز جنوبی کشتی سازی و تعمیرات کشتی» مالک 91.57 درصد سرمایه اولیه کارخانه «لوتوس» میباشد. مرکز جنوبی کشتی سازی و تعمیرات کشتی مجموعه واحد صنعتی میباشد که در آن شرکت های کشتی سازی منطقه جنوبی روسیه عضویت دارند.