تداوم سیاست افزایش میزان لیر در سپرده گذاری ها در ترکیه

با تأثیر برنامه سپرده محافظت شده ارزی (KKM) که توسط دولت در پایان سال 2021 آغاز شد، سال 2022 سال لیرایزاسیون در سپرده‌ها بود. در نتیجه این سیاست، انتقال ارزهای خارجی به لیر ترک در سپرده‌های بانکی شتاب گرفت و نسبت لیر ترک به مجموع کل سپرده گذاریها افزایش یافت.

داده‌های بانک مرکزی و سازمان تنظیم مقررات بانکی ترکیه نشان داد که برنامه سپرده حفاظت ارزی به طور قابل توجهی در رشد حجم سپرده گذاریهای به لیر ترکیه در سال 2022 موثر بوده است.

  بر این اساس، حجم کل سپرده‌های لیر که در پایان سال 2021  بالغ بر یک تریلیون و 868.4 میلیارد لیربود و در سال 2022 به 4 تریلیون و 743 میلیارد لیر رسید که 2 تریلیون 874.7 میلیارد لیر افزایش داشته و تقریباً نیمی از آن از سپرده حفاظت ارزی بوده است. در سال 2022 میزان حجم سپرده‌ها 153.9 درصد رشد داشته اما وقتی نرخ تورم را در این معادله لحاظ نمائیم در آن صورت، رشد واقعی 54.5 درصد محاسبه می‌شود.

در سال گذشته حجم سپرده‌های ارزی با کاهش 14.2 درصدی از 263.8 میلیارد دلار به 226.4 میلیارد دلار رسید. میزان کاهش 37.5 میلیارد دلار بوده است.

علی رغم افزایش نرخ ارز، معادل لیری حساب سپرده‌های ارزی در سال 2022 بالغ بر 23.6 درصد رشد داشته که این رقم بسیار کمتر از نرخ تورم است. ارزش حجم سپرده‌های ارزی به لیر در طی سال گذشته با 808.3 میلیارد لیر افزایش به 4 تریلیون و 235.8 میلیارد لیر رسید. همچنین بررسیهای نشان می دهد که با کاهش نرخ تورم، معادل لیری سپرده‌های ارزی به صورت واقعی 24.8 درصد کاهش داشته است.

بررسی میزان حساب سپرده‌های ارزی بصورت ماهانه نشان می دهد که بلافاصله پس از آغاز اجرای طرح حساب حفاظت سپرده‌های ارزی در نوامبر 2021 شاهد کاهش شدید 8.5 میلیارد دلاری حساب سپرده‌های ارزی در ژانویه و 12.2 میلیارد دلاری در فوریه 2022 می‌باشیم. حجم سپرده‌های ارزی که در نوامبر 5.9 میلیارد دلار کاهش یافته بود، در دسامبر 2022  با 12.6 میلیارد دلار کاهش، بالاترین  میزان کاهش را در سال 2022 به ثبت رساند.

در پایان سال 2021، سپرده‌های لیری در سیستم بانکی ترکیه 54.5 درصد از حجم سپرده‌های ارزی بود. یعنی در آن زمان به ازای هر 100 لیر سپرده ارزی در بانک ها 54.5 لیر سپرده گذاری وجود داشت.

به موازات تبدیل حساب های ارزی و تغییر به لیر ترک، نسبت لیر ترک به ارزهای خارجی روندی رو به افزایش را در طول سال 2022 دنبال نمود. با تأثیر فوری اجرای حساب حفاظت از سپرده‌های ارزی، این نرخ (لیر ترک به ارزهای خارجی ) در پایان فوریه 2022 به 67 درصد، در پایان آوریل 2022 به 70 درصد و در پایان سپتامبر به 80 درصد، در پایان ماه نوامبر  به 95 درصد و در پایان سال 2022 به 112 درصد رسید.

استراتژی لیرایزاسیون  در سال 2023

با سیاست های پولی که در سال 2023 به اجرا در می آید، هدف دولت ترکیه، همچنان افزایش میزان لیر در کل سپرده  گذاریها خواهد بود. به عبارت دیگر، دولت ترکیه از سیاست لیرایزاسیون عقب نخواهد نشست و با قدرت آن را دنبال خواهد نمود. به اعتقاد کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌شود سیاست‌های راهبردی لیره‌سازی اعلام شده توسط بانک مرکزی همچنان تقویت و اجرا ‌گردد تا وزن لیر برای دو طرف دارایی‌ها و بدهی‌ها در  سیستم بانکی به طور دائم افزایش یابد.  در این زمینه، در حالی که هدف لیرایزاسیون در کل سپرده‌ها در نیمه اول سال 2023 بالغ بر 60 درصد تعیین گردیده، تاکید می‌شود که استفاده بانک‌ها از منابع مالی، وثیقه و ارائه تسهیلات اعتباری در راستای اهداف لیره‌سازی صورت می‌گیرد.