وضعیت معادن سنگال

سنگال دارای منابع زیرزمینی و معدنی مانند فلزات گرانبها (طلا و پلاتین)، فلزات پایه (آهن، مس، کروم، نیکل)؛ مواد معدنی صنعتی (فسفات، سنگ آهک های صنعتی، انواع نمک و غیره)؛ مواد معدنی سنگین (زیرکون، تیتانیوم و غیره)؛ سنگ های زینتی و مصالح ساختمانی است با اینحال تنها در زمینه صادرات فسفات به عنوان یک مرجع محسوب می‌شود.

مهمترین محصولات صادراتی سنگال شامل فسفات، کود، محصولات کشاورزی، ماهیگیری صنعتی و مهمترین اقلام وارداتی شامل مواد غذایی، نوشیدنی‌ها، کالاهای سرمایه ای و سوخت می‌باشد و اخیرا نیز با توجه به اکتشاف نفت و گاز در این کشور، پروژه‌های استخراج نفت و گاز نیز از دیگر مواردی است که در آینده نزدیک درآمدزایی خواهد داشت. اقتصاد این کشور وابسته به کمک های مالی، وجوه ارسالی از جانب سنگالی‌های خارج از کشور، سرمایه گذاری خارجی و درآمدهای مالیاتی می‌باشد.

یکی از تعارض های اقتصاد سنگال که منجر به چالش هایی در بحث توسعه اجتماعی شده است، مربوط به نسبت اشتغال جمعیت در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات و سهم سه بخش مزبور در تولید ناخالص داخلی این کشور می‌شود. کشاورزی تنها ۲/۱۷٪ از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است، اما ۷۷٪ نیروی کاری این کشور در این بخش مشغول به کار هستند و تنها ۲۳٪ از نیروی کار در دو بخش صنعت و خدمات که بیش از ۸۰٪ تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد، مشغول می‌باشند که همین باعث توزیع ناهمگن منابع و ثروت شده است.                                     

سنگال دارای فلزات پایه (آهن، مس، طلا، کروم و نیکل)، مواد معدنی (فسفات، سنگ آهک صنعتی، نمک و باریتین)، مواد معدنی سنگین (زیرکون و تیتانیوم) و سنگ های زینتی می‌باشد که از میان آنها فسفات و سنگ آهک صنعتی بهره برداری می‌شود. سنگ آهک بیشتر مصرف داخلی در بخش صنعت سیمان دارد و بر همین اساس از سال ۲۰۱۳ صادرات سیمان سنگال به کشور مالی افزایش داشته است و بیشتر فسفات است از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۶۰ صادر می‌شود. سنگال در میان 10 کشور صادرکننده فسفات قرار دارد.

بر اساس گزارش اخیر کمیته ملی خلاقیت شفاف سازی در صنایع استخراجی سنگال در سال مالی 2018 آمارها نشان از افزایش درآمد دولت در بخش صنایع استخراجی (معدن، نفت و گاز) دارد. براساس برآورد این گزارش، درآمد حاصل از این بخش در سال 2018 حدود ۱۶۸ میلیارد فرانک سیفا معادل ۱۷۴ میلیون دلار بوده است. سهم بخش استخراجی در بودجه سالانه سنگال در سال  ۲۰۱۴ حدود ۱۰۱ میلیارد فرانک سیفا (۱۵۱ میلیون دلار)، در سال ۲۰۱۵ چیزی بیش از ۱۰۲ میلیارد فرانک سیفا و در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۰۵ میلیارد فرانک سیفا بوده است. در میان بخش استخراجی، صنعت معدن در سال مالی جاری بیش از ۱۰۷ میلیارد فرانک سیفا (۱۶۰ میلیون دلار) درآمدزایی داشته است که در واقع ۹۲٪ از بخش استخراجی را به خود اختصاص داده است. درآمد حاصل از بخش نفت و گاز حدود ۹.۴ میلیارد فرانک سیفا می‌باشد. افزایش درآمدهای صنایع استخراجی سنگال در سال های اخیر ناشی از افزایش تولید و صادرات طلا توسط شرکت طلا سابودولا در استان کدوگو می‌باشد. این شرکت در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۱۸ اونس و در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۹۴ اونس طلا تولید نمود. افزایش مالیات بر حق امتیاز استخراج معدنی نیز بر درآمدهای این بخش تاثیر داشته و از سال 2015 به بعد، روند افزایشی داشته است.

افزایش درآمدهای بخش معدن درحالی است که درآمد بخش نفت و گاز بر اساس آمارهای اعلامی فعلا با کاهش همراه بوده است و از ۱۲ میلیارد فرانک سیفا  در سال ۲۰۱۴ به ۹.۹ میلیارد فرانک سیفا در سال ۲۰۱۵ و در نهایت به ۹.۴ میلیارد فرانک سیفا در سال ۲۰۱۶ سقوط نموده است. در مجموع بخش استخراجی حدود ۳۶درصد از صادارت را به خود اختصاص داده  که حدود  ۲.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی و نیم درصد در بخش اشتغال زایی می‌باشد.باتوجه به اکتشافات اخیر در صنعت نفت و گاز این کشور و چشم انداز تولید تجاری این محصولات در سال های پیش رو، انتظار می رود بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور را به خود وابسته کند. حدود 450  میلیارد مترمکعب گاز در سال ۲۰۱۶ توسط شرکت انرژی کرن و شرکت آمریکایی کاسموس انرژی در شمال غربی شهر داکار و فلات قاره این کشور در مرز مشترک با موریتانی کشف شده است. شرکت بریتیش پترولیوم و توتال فرانسه نیز در این کشور در حال فعالیت می‌باشند؛ گفته می‌شود بهره برداری تجاری از این منابع از سال 2023 امکان پذیر خواهد بود.

گزارش دولت سنگال از وضعیت معادن این کشور:

بر اساس گزارش APIX (سازمان متولی سرمایه گذاری در سنگال) در این کشور، بخش معدن پتانسیل قابل توجهی برای سرمایه گذاران بخش خصوصی دارد. به استثنای فسفات، طلا، زیرکون و سنگ آهک های صنعتی، پتانسیل معدن تا حد زیادی مورد بهره برداری قرار نمی‌گیرد.

دولت سنگال با رایزنی و همکاری نزدیک با بازیگران مختلف در این بخش، سیاست معدنی را با هدف بهبود عملکرد فعالیت‌های استخراجی، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و بالاتر از همه تضمین تولید ملی که قادر به ایجاد درآمد و اشتغال پایدار باشد، تدوین کرده است.

سنگال برای توسعه همه منابع معدنی خود، سیاست گسترده ای را جهت گشودن بخش معدن برای توسعه، به ویژه، سرمایه گذاری خارجی در معدن اتخاذ کرده است. از نظر منابع معدنی، سنگال به طور سنتی از دهه 1940 برای بهره برداری از فسفات شناخته شده است.

سنگال دارای منابع زیرزمینی و معدنی غنی و متنوع مانند:  فلزات گرانبها (طلا و پلاتین)، فلزات پایه (آهن، مس، کروم، نیکل)؛ مواد معدنی صنعتی (فسفات، سنگ آهک های صنعتی، انواع نمک و غیره)؛ مواد معدنی سنگین (زیرکون، تیتانیوم و غیره)؛ سنگ های زینتی و مصالح ساختمانی؛ است.

ذخایر آهن در چهار منطقه مجزا قرار دارد و ذخایر قطعی آن بیش از 750 میلیون تن برآورد شده است. یکی از این مناطق محل استقرار پروژه Falémé́ در جنوب شرق کشور است که تولید سالانه آن بین 15 تا 25 میلیون تن سنگ آهن است. توسعه آن با ایجاد زیرساخت های جاده ای و بندری جدید با بندر معدنی بارگنی ادغام شده است.

حوضه رسوبی سنگال از نظر منابع دیگری مانند زیرکون، تیتانیوم، سنگ‌های آهک صنعتی، آتاپولژیت، ذغال سنگ نارس، گاز طبیعی و غیره نیز غنی است. بهره برداری از منابع معدنی فرصتی مناسب برای ایجاد زیرساخت های ساختاری و توسعه فعالیت های اقتصادی متنوع و پایدار در مناطق تولیدی و در عین حال تضمین حفاظت از محیط زیست را فراهم می آورد. توسعه صنعت معدن موجب آن خواهد شد که سنگال خود را به عنوان مرکز مرجع خدمات در منطقه قرار دهد.

مزیت های نسبی

بررسی خاک سنگال، ذخایر متعددی از مواد مفید یا مواد معدنی را نشان می دهد که فضایی را برای ورود سرمایه گذاران خصوصی جدید به این بخش باز می‌کند. علاقه به ماسه‌های معدنی سنگین سنگال با توجه به فرصت های مختلفی که ارائه می دهند، به سرعت افزایش یافته است. تپه‌های ماسه ای در امتداد سواحل اقیانوس اطلس در واقع ذخایر مهم مواد معدنی صنعتی مانند زیرکون و کانی‌های تیتانیفر و ایلمنیت (le zircon et les minéraux titanifère et ilménite) هستند.

شرق کشور سنگال سرشار از منابع معدنی است که برخی از آنها در حال بهره برداری است. کار اکتشاف معدن و نقشه برداری زمین شناسی انجام شده، و امکان بهره برداری از سنگ های فلزی و غیرفلزی از جمله پلاتین، کروم، نقره، منگنز، خاک رس های صنعتی، سنگ های زینتی و غیره را فراهم آورده است. شرق سنگال همچنین دارای ذخایر قابل توجهی از سنگ مرمر با کیفیت مناسب است که حدود چند میلیون متر مکعب تخمین زده می‌شود. این سنگ مرمرها، که تا شش گونه وجود دارد، عمدتاً در مناطق Ndébou، Bandafassi و Ibel قرار دارند.

با اینحال سنگال تنها در زمینه فسفات به عنوان یک مرجع محسوب می‌شود و در زمره 10 کشور برتر تولید کننده فسفات در جهان قرار دارد. ذخایر عمده فسفات در دو منطقه  Taiba و Thiès واقع شده است.