بررسی میزان موفقیت اروگوئه برای ادغام در بازارهای جهانی تجارت

مرکز مطالعات توسعه اروگوئه در گزارشی به ارزیابی ادغام اروگوئه در بازارهای جهانی و میزان موفقیت دولت اروگوئه در نیل به هدف یاد شده نموده است. مطابق با گزارش یاد شده، علیرغم حرکت رو به جلوی اروگوئه، هنوز موفقیت ملموسی در این حوزه نصیب دولت اروگوئه نگردیده است. با این حال، مونته ویدئو در تلاش برای حضور گسترده تر در بازارهای جهانی است. موضوعی که در صورت تحقق، میزان آسیب پذیری تجاری این کشور را کاهش خواهد داد.

دولت لوئیس لاکاژه پو رئیس جمهور اروگوئه از زمان بدست گیری قدرت (مارس 2020) همواره بر تلاش برای حضور فعال این کشور در بازارهای جهانی تاکید نموده و خواستار اجتناب از محدودیت هایی شده است که به گفته وی می‌توانند مانع مذاکرات تجاری دو جانبه اروگوئه، خارج از بلوک منطقه ای مرکوسور، با سایر کشورها و بلوک های تجاری شوند. در همین راستا، مرکز مطالعات توسعه اروگوئه (CED) در گزارشی تحقیقی میزان اثر بخشی تلاش های این کشور را برای دستیابی به هدف مذکور مورد سنجش قرار داده است.

معیارهای به کار رفته در گزارش CED مبتنی بر دو شاخص "آسیب پذیری تجاری با احتساب توافقات تجارت ترجیحی (IVC-P)" و "آسیب پذیری تجاری بصورت جامع (IVC-I)" هستند. در گزارش یاد شده همچنین میزان ادغام بین المللی سایر کشورهای منطقه، شماری از کشورهای توسعه یافته و برخی بلوک های منطقه ای نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق با حمایت شش گروه علمی از کشورهای اروگوئه، آرژانتین، شیلی، برزیل، پرو و آمریکا انجام گرفته است. نخست برای اطلاع از معیارهایی که در این گزارش برای محاسبه میزان ادغام اروگوئه و سایر کشورها در بازارهای تجارت بین الملل به کار رفته اند ضروری است که با دو شاخص ذیل آشنا شویم. 

شاخص آسیب پذیری تجاری- ترجیحی (IVC-P)

شاخص IVC-P میزان صادرات یک کشور را به بازارهای مقصد با توجه به وجود توافق نامه‌های تجارت ترجیحی که میان آن کشور با سایر کشورها منعقد شده است، می سنجد. بطوریکه برای نمونه اگر صادرات کشوری به بازارهای مقصدش کاملا بدون بهره مندی از تعرفه‌های ترجیحی صورت گرفته باشد، آنگاه نرخ مذکور 100 درصد خواهد بود که نشان می دهد بسیار آسیب پذیر است.

شاخص آسیب پذیری تجاری بصورت جامع (IVC-I)

شاخص IVC-I علاوه بر موارد محاسبه شده در IVC-P داده‌های دیگری را نیز درباره میزان متمرکز بودن صادرات کشور (EXPORT CONCENTRATION) در مهمترین بازارهای مقصدش مورد محاسبه قرار می دهد. برای مثال اگر کشوری تمام صادراتش متمرکز بر یک کشور مقصد باشد و با آن نیز تعرفه‌های ترجیحی نداشته باشد، آنگاه نرخ آسیب پذیری تجاری کشور صادرکننده بصورت جامع 100 درصد خواهد بود. اما اگر این کشور فرضی تنها به مقاصدی صادرات داشته باشد که با آنها تعرفه‌های ترجیحی دارد و هیچ یک از این مقاصد نیز به تنهایی 15 درصد از کل صادرات آن کشور را تشکیل ندهند، آنگاه نرخ مذکور بر روی صفر قرار خواهد گرفت.

وضعیت اروگوئه در شاخص های IVC-P و  IVC-I از دیدگاه مرکز مطالعات توسعه

به گزارش مرکز مطالعات توسعه اروگوئه (CED)، شاخص آسیب پذیری تجاری-ترجیحی اروگوئه (IVC-P) از 60 درصد در سال 2020 به 55.1 درصد در سال 2021 کاهش یافته است. این کاهش را نمی‌توان بطور مشخص ناشی از بهبود در روند ادغام تجاری اروگوئه دانست، بلکه این کاهش عمدتا ناشی از تغییرات اندکی بوده است که در اصلی ترین بازارهای صادراتی این کشور بدنبال بروز بیماری همه گیر کرونا بوقوع پیوسته است. بر اساس این گزارش، نرخ آسیب پذیری تجاری اروگوئه بصورت جامع (IVC-I) نیز از 40.6 درصد در سال گذشته به 34.3 درصد در سال جاری کاهش یافته است که این موضوع بدلیل آن بوده که اروگوئه موفق شده است به بازارهای کوچک صادرات بیشتری داشته باشد. یا به عبارتی به سوی یافتن بازارهای جدید یا تنوع در مقاصد صادراتی روی آورد.

مقایسه آسیب پذیری تجاری- ترجیحی در مرکوسور، شماری از  کشورهای حوزه اقیانوسیه و سایر کشورها:

مطابق با تحقیقات مرکز مطالعات توسعه اروگوئه، در سال 2006 نرخ متوسط آسیب پذیری تجاری-ترجیحی (IVC-P) برای کشورهای مرکوسور 49.6 درصد بوده است که این رقم هم اکنون به 52.2 درصد افزایش یافته است، موضوعی که نشان می دهد راهبرد ادغام تجاری مرکوسور در بازارهای جهانی با شکست مواجه شده است. این در حالی است که در سال 2006 نرخ متوسط آسیب پذیری تجاری-ترجیحی (IVC-P) برای کشورهای حوزه اقیانوسیه (بطور مشخص گروهی متشکل از کشورهای استرالیا، شیلی، کلمبیا، نیوزلند و پرو) 63.7 درصد بوده است که در سال 2021 به 22 درصد کاهش یافته است که نشان می دهد توافقات تجاری زیادی از سوی کشورهای مذکور طی پانزده سال اخیر به امضاء رسیده است. در میان کشورهای مذکور، شیلی دارای 25 توافق تجارت آزاد با کشورها و بلوکهای اقتصادی مختلف دنیا است. پرو دارای 19 توافق و کلمبیا 15 توافق است. عمده این توافقات با اقتصادهای قدرتمند جهان از جمله چین، آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا منعقد شده اند.

دولت اروگوئه بر دستیابی به توافق تجارت آزاد با کشورهای دیگر بویژه چین تاکید دارد، چرا که بدین ترتیب می‌تواند برای توسعه صادرات اصلی ترین اقلام تجاری خود بالاخص گوشت از پرداخت تعرفه‌های بالای تجاری اجتناب ورزیده و تا حد امکان از آسیب پذیری تجاری خود در دراز مدت بکاهد. لوئیس لاکاژه پو رئیس جمهور اروگوئه نیز در موقعیت های مختلف خواستار ایجاد انعطاف پذیری در مرکوسور شده و خاطرنشان کرده که اروگوئه علاقه مند به انجام مذاکرات تجاری خارج از این بلوک تجاری است و نمی خواهد که مرکوسور مانعی برای اروگوئه جهت ورود به بازارهای جدید تجاری باشد.

آرژانتین مخالف پیشنهاد اروگوئه برای انعطاف پذیری در مرکوسور است. اما اخیرا به دلیل پافشاری مقامات اروگوئه بر پیشنهاد خود و حمایت برزیل از این ایده، وزیر خارجه آرژانتین اعلام نموده که در حال بررسی پیشنهاد انجام مذاکرات تجاری خارج از این بلوک مرکوسور است. 

بررسی‌های اولیه نشان می دهد، درصورت تحقق توافق تجارت آزاد میان چین و اروگوئه و با بهبود شرایط ورود اقلام اروگوئه ای به بازار چین، آنگاه بی درنگ منفعتی اقتصادی به ارزش 100 میلیون دلار عاید این کشور آمریکای جنوبی خواهد شد. لوئیس لاکاژه پو رئیس جمهور اروگوئه به تازگی اعلام کرد، این کشور رسما مذاکرات برای یافتن راه‌های دستیابی به توافق تجارت آزاد با چین را آغاز کرده است.

دولت اروگوئه تنها به موضوع توسعه روابط تجاری با چین بسنده نکرده است، بلکه طی ماه‌های گذشته از هر فرصتی برای مذاکره با سایر کشورها از برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بهره برده است. از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• سفر بوستشیو، وزیر خارجه اروگوئه به ترکیه و ابراز تمایل وی برای انعقاد قرارداد تجارت آزاد میان ترکیه و اروگوئه؛
• سفر فرانسیسکو بوستیشو وزیر امور خارجه اروگوئه به اکوادور و ابراز علاقه طرفین برای مذاکره جهت دستیابی به توافقنامه همکاری‌ها و تسهیلات گمرکی همچنین شروع ارتباطات و تماس ها برای دستیابی به توافقات دوجانبه برای تسهیل جریانات سرمایه گذاری؛
• دیدار لاکاژه پو (در سفر اخیر به نیویورک در حاشیه هفتاد و ششمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد) با سرمایه گذاران آمریکایی و دعوت از آنها برای سرمایه گذاری، سپرده گذاری، زندگی، کار و برنامه ریزی برای پروژه‌های طولانی مدت؛
• دیدار لاکاژه پو با سباستین پینیئرا رئیس جمهور شیلی در مونته ویدئو که طی آن طرفین در خصوص امکان همکاری‌های تجاری میان مرکوسور و اتحادیه پاسفیک (شیلی، کلمبیا، پرو و مکزیک) مذاکره نمودند.

دولت اروگوئه اهمیت فراوانی برای انعقاد قرارداد تجارت آزاد با چین قائل است و درصدد نهایی نمودن این توافق می‌باشد. برای توصیف اهمیت توافق مذکور باید خاطرنشان کرد که بر اساس تحقیقات مرکز مطالعات توسعه اروگوئه در صورتی که طی سال جاری توافق تجارت آزاد میان دو طرف به امضا می رسید، آنگاه نرخ آسیب پذیری تجاری-ترجیحی (IVC-P) اروگوئه از 55.1 درصد (در سال جاری) به 33.6 درصد کاهش می یافت و این کشور از لحاظ ادغام تجاری تقریبا هم ردیف با کشورهایی چون استرالیا (25.9 درصد) و نیوزلند (32.8 درصد) قرار می‌گرفت. باید یادآور شد که چین از سال 2013 اصلی ترین مقصد اقلام صادراتی اروگوئه است. این کشور در سال گذشته (2020) مقصد 27 درصد از کل صادرات اروگوئه بوده است. به علاوه از ژانویه لغایت اوت سال جاری (2021) نیز صادرات به این ابر قدرت آسیایی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 63 درصد رشد داشته است.