جایگاه انرژی‌های تجدید پذیر در اسپانیا

تأمین انرژی پایدار، مطمئن و پاک از جمله نیازها و چالش های اساسی امروز در جوامع بشری است. در گزارش حاضر جایگاه اسپانیا در زمینه انرژی‌های نو و تجدید پذیر مورد بررسی قرار گرفته است.

• جایگاه جهانی اسپانیا در تولید انرژی‌های نو

اسپانیا هشتمین قدرت جهانی در تولید انرژی‌های نو بوده و هدف پیش روی این کشور، بهره برداری از این منابع انرژی برای استفاده‌هایی به غیر از سیستم تولید برق است. بر اساس گزارش تهیه شده توسط آژانس بین المللی انرژی‌های نو، در اواخر سال 2020 اسپانیا 59.108 مگاوات انرژی نو نصب شده داشته که این کشور را تبدیل به هشتمین قدرت جهانی در این زمینه کرده است. اسپانیا همچنین در رتبه 4 حجم انرژی نو تولیدی در اروپا قرار دارد.

یکی از مهم ترین اهداف اسپانیا استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها برای تولید برق بلکه در بخش هایی مانند حمل و نقل، صنعت یا سیستم های گرمایش خانه می‌باشد. در اسپانیا، این بخش ها مصرف کنندگان عمده انرژی و از آلوده کننده ترین آنها به شمار می روند زیرا هنوز 60% کل انرژی مصرفی در اسپانیا از منشاء گاز و نفت هستند که موجب ادامه وابستگی اسپانیا به خارج از این کشور برای تامین انرژی خود شده است.

بر اساس آخرین داده‌های نهاد شبکه برق اسپانیا (REE) در ماه مارس سال 2021 میلادی، 53.7 درصد از کل برق تولید شده در اسپانیا از منابع تجدیدپذیر تأمین شد که رشدی 14.2 درصدی نسبت به سال قبل نشان می دهد. بر اساس برنامه ملی یکپارچه انرژی و آب و هوا (PNIEC)، برای تحقق دستورالعمل های اروپایی برای جایگزینی انرژی‌های فسیلی با انرژی نو، طی دهه پیش رو، 74 درصد از برق تولیدی باید از منابع تجدیدپذیر تامین شود. برای تحقق این هدف اسپانیا تصمیم گرفته 37% از 72 میلیارد وجوه اروپایی برای کمک به اسپانیا در دوره ترمیم اقتصادی پس از همه گیری کووید19 را به این امر اختصاص دهد. بخشی از این سرمایه گذاری عمده در انرژی‌های نو باید به تحقیقات و نوآوری‌ها اختصاص داده شود تا از این راه اسپانیا بتواند تکنولوژی حفظ، توسعه و نگهداری انرژی‌های نو را انجام دهد. زیرا منابع انرژی‌های نو به شکل مستمر در اختیار ما قرار ندارند و باید بتوانیم انرژی تولید شده از آن‌ها را نگهداری کنیم. در همین راستا، لازم است بدانیم که یکی از شرکت های اسپانیایی متمرکز در این نوع تکنولوژی به نام EDP Renovables برای حل معضل غیر مستمر بودن انرژی‌های نو اولین کارخانه‌های هیبرید بادی/فتوولتائیک را خواهد ساخت.

• سهم هر یک از انرژی‌های نو

مقایسه سهم هر یک از انرژی‌های سبز در جمع کل تولید آن‌ها در اسپانیا نشان می دهد که انرژی بادی در این زمینه با 25.5 درصد از کل انرژی نوی تولید شده در رتبه اول قرار داشته و پیشتاز است. در رتبه‌های بعدی، انرژی آبی یا هیدرولیک (16.9 درصد) ، خورشیدی فتوولتائیک (7.5 درصد) و حرارتی خورشیدی (1.8 درصد) قرار دارند. از لحاظ میزان رشد تولید انواع انرژی‌های نو، انرژی خورشیدی در همه اشکال آن در رتبه اول قرار دارد زیرا تنها در یک سال سهم آن در ترکیب مجموعه انرژی‌های نو بیش از 50 درصد افزایش یافته است. در این ارتباط، مارینا سرانو، رئیس انجمن شرکت های انرژی الکتریکی ( Aelec) اطمینان می دهد که قابل توجه بودن رشد انرژی خورشیدی در اسپانیا ناشی از دو عامل اصلی است که یکی از آن‌ها افزایش میزان تولید در نیروگاه‌های فتوولتائیک و دیگری شرایط جوی است. تنها در سال 2020، 2800 مگاوات برق در نیروگاه‌های فتوولتائیک نصب شد. در سال 2020 همچنین شرایط جوی برای تولید این نوع انرژی مطلوب بودند. تاکنون توسعه یافته ترین منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در اسپانیا باد و خورشید (به ویژه فتوولتائیک) بوده اند که مزیت آن قابلیت بالا برای پیش بینی وزش و تابش نور آفتاب است. اما منبع دیگری که می‌تواند پتانسیل بالایی در کشوری مانند اسپانیا داشته باشد، انرژی دریایی در انواع مختلف آن است. انرژی دریایی شامل تولید انرژی از امواج دریا و همچنین نصب نیروگاه‌های بادی شناور است. اسپانیا بیش از 7000 کیلومتر خط ساحلی دارد و دریا 70 درصد از سطح سرزمین آن را تشکیل می دهد. به همین دلیل باید از این نوع انرژی تجدیدپذیر بهره برداری بیشتری کند.

• سه راه تولید انرژی‌های پاک در منازل اسپانیا و مقررات آن

تولید انرژی مصرفی منازل توسط صاحبان آن‌ها دیگر تنها مخصوص به خانه‌های تک واحدی و یا خانه-باغ ها نیست بلکه تعداد آپارتمان‌هایی که به این نوع تولید روی می آورند روندی افزایشی داشته است. یکی از راه‌های تولید انرژی پاک در منازل اسپانیا نصب صفحات فتوولتائیک در دیوارها یا پشت بام آن‌هاست که حتی اگر تنها یک خانه از یک آپارتمان درخواست نصب تجهیزات و استفاده از این نوع انرژی را داشته باشد، امکان آن موجود است زیرا می‌توان این صفحات را روی پنجره‌ها نصب کرد. آئروترمیک هم نوع دیگری از انرژی پاک قابل تولید در منازل اسپانیاست. آئروترمیک در واقع روشی برای گرم کردن خانه با استفاده از انرژی پاک بوده و سیستم آن شباهت بسیاری به سیستم های تهویه مطبوع (air condition) دارد. انرژی سوم قابل تولید در خانه‌های اسپانیا ژئو ترمیک است که با استفاده از آن انرژی زمین را به طبقات ساختمان‌های بالایی منتقل می‌کنند.

دولت اسپانیا در سال های اخیر اقداماتی در راستای تسهیل تولید انرژی شخصی در خانه‌های اسپانیایی اتخاذ کرده است. به طور مثال، بر اساس اصلاحیه قانون خود مصرفی 2019/244، کلیه مالیات های برق فتوولتائیک حذف شده اند. در صورت تولید مازاد بر مصرف خانوار، این تولید به شبکه سراسری برق منتقل شده و معادل ارزش آن از فاکتور منزل کسر می‌شود. همین قانون خودکفایی تولید انرژی پاک در آپارتمان‌ها و مجتمع های مسکونی را مجاز دانسته و محدودیت های مربوط به پتانسیل را حذف می‌کند یعنی خانوار تولید کننده می‌تواند با هر پتانسیلی تولید و مصرف داشته باشد. این قانون همچنین اجاره سقف ساختمان‌ها به افراد ثالث جهت تولید برق و مشارکت در سود آن را مجاز اعلام کرده است. در حال حاضر، دولت اسپانیا با بودجه ای برابر 450 میلیون یورو، که قابلیت افزایش تا 900 میلیون یورو را دارد، در صدد تشویق خود مصرفی است.

• رکورد تاریخی فتوولتائیک در سال 2020

اسپانیا با 2.500 ساعت تابش خورشید در سال از پتانسیل بالایی برای بهره برداری از انرژی خورشیدی برخوردار است. اسپانیا در میان 10 کشور اول جهان از لحاظ تاسیسات انرژی خورشیدی قرار دارد. بر اساس اعلام مدیر کل اتحادیه فتوولتائیک اسپانیا (UNEF)، اسپانیا در سال 2020 انرژی فتوولتائیک برابر 3.408 مگاوات تولید کرد. این رقم مجموع تولید کارخانه‌ها و خانواده‌های خودکفای اسپانیایی است و برای دومین سال متوالی با وجود بحران ناشی از همه گیری کووید19 رکورد شکسته است. 596 مگاوات از این رقم مربوط به تولید برای مصرف شخصی بوده که رشدی 30 درصدی نسبت به سال قبل از آن داشته است. سهم بخش فتوولتائیک در تولید ناخالص داخلی اسپانیا سال 2020 برابر 0.33% یعنی 3 میلیارد و 717 میلیون یورو بود و در حال حاضر 58.892 نفر به شکل مستقیم و غیر مستقیم در مشاغل مربوط به آن کار می‌کنند.

نقشه تاسیسات فتوولتائیک اسپانیا قابل مشاهده در صفحه اینترنتی زیر نشان می دهد که شهر باداخس با تولید 499.82 مگاوات، مورسیا با 493.74 مگاوات، کاسرس تالایولا با 300 مگاوات، کاسرس تالاوان با 299.991 مگاوات و ساراگوسا با 245.039 مگاوات رتبه‌های اول تولید این نوع انرژی در اسپانیا هستند:

https://www.esios.ree.es/es/mapas-de-interes/mapa-instalaciones-fotovoltaicas

• ثمرات انرژی‌های نو در کاهش آلودگی در اسپانیا

بر اساس آخرین گزارش آماری Statistical Review of World Energy انجام شده توسط شرکت بریتیش پترولیوم که در سال 2021 به چاپ رسید، مصرف انرژی اولیه در اسپانیا 11.4 درصد کاهش یافت که بیش از دو برابر متوسط افت این رقم در جهان (4/5 درصد) بوده و بیشترین کاهش سالانه از سال 1945 به شمار می رود. در همین راستا، میزان تولید دی اکسید کربن تقریبا 19% کاهش داشت که بسیار بیشتر از متوسط میزان کاهش آن در اروپا (12.3%) و در کل جهان (6.3%) بود. اولین و مهم ترین عامل این کاهش آلودگی، افزایش سهم انرژی‌های نو در تولید برق بوده است. همچنین استفاده از زغال سنگ برای تولید انرژی در اسپانیا کاهشی برابر 53.7%، نفت کاهشی 18.4 درصدی و گاز نیز افتی 10.1 درصدی داشته است.

• انرژی بادی در اسپانیا

سالنامه 2021 انجمن شرکت های بادی اسپانیا نشان می دهد که 237 مرکز تولید ژنراتورهای بادی در اسپانیا فعال هستند که در 16 ایالت از 17 ایالت این کشور این تولید در جریان می‌باشد. با توجه به حجم تولید ژنراتورهای بادی در اسپانیا این کشور تبدیل به پنجمین قدرت بادی بزرگ جهان پس از چین ، ایالات متحده، هند و آلمان شده و صادرات توربین‌های بادی آن از غول آسیا یعنی چین نیز پیشی گرفته است.