وضعیت صنعت برق در ترکمنستان

ترکمنستان پس از استقلال، صنعت برق را به عنوان یک صنعت زیربنایی توسعه بخشیده و علاوه بر تأمین برق مورد نیاز خود، با صادرات آن به سایر کشورها منابع درآمدی خود را متنوع نموده است.

بخش انرژی به ویژه برنامه‌های زیربنایی در مقیاس وسیع در ترکمنستان، بخش اصلی صنعت در ترکمنستان است. از 32.3 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری که در سال‌های اخیر در ترکمنستان صورت گرفته، پروژه‌های انرژی بیش از 66 درصد (21.4 میلیارد دلار) را شامل می‌شود، در حالی که تولید و حمل و نقل به ترتیب سهم 25 و 9 درصدی دارند. تقریبا نیمی از کل سرمایه‌گذاری‌های حوزه انرژی برنامه‌ریزی شده و در دست ساخت، مربوط به خطوط لوله نفت و گاز در مقیاس بزرگ (بیش از 11 میلیارد دلار) است. پس از آن انتقال و توزیع نیروی برق (6 میلیارد دلار)، پروژه‌های بالادستی نفت و گاز (4.1 میلیارد دلار) و نیروگاه‌های برقی (با سوخت گاز طبیعی) (332 میلیون دلار) بالاترین سهم را دارند.

صنعت برق ترکمنستان بر اساس آمارهای بین‌المللی

بر اساس آمارهای بین‌المللی، متوسط سالانه مصرف سرانه برق در ترکمنستان 3565 کیلووات ساعت در سال 2019 گزارش شده است. (این شاخص برای دنیا برابر با 3316 کیلووات ساعت می‌باشد). از سال 1999 تا سال 2015 روند مصرف سرانه برق در ترکمنستان به صورت صعودی و حدود دو برابر شده است.

میزان برق تولیدی ترکمنستان در سال 2019 برابر با 21.8 تراوات ساعت[1] گزارش شده است. مصرف برق در ترکمنستان 15.09 تراوات ساعت و صادرات برق این کشور 3.20 تراوات ساعت است. ترکمنستان چهل و دومین صادرکننده برق در دنیا محسوب می‌شود.

در سال 2019 بر اساس آمارهای موجود، 65.8 درصد از برق تولیدی ترکمنستان از منابع نفتی (13.95 تراوات ساعت) و 34.1 درصد (7.23 تراوات ساعت) از منابع گازی تولید شده‌اند.

نیروگاه‌های برق در ترکمنستان

ترکمنستان در ابتدای زمان استقلال فقط 4 نیروگاه برق داشت، اما طی سال‌های گذشته 10 نیروگاه جدید در این کشور ساخته شده است. بر اساس اعلام وزارت انرژی ترکمنستان ظرفیت این نیروگاه‌­ها بیش از 6500 مگاوات است. نیروگاه هندیگوش نخستین نیروگاه ترکمنستان است که در سال 1913 ساخته شد و ظرفیت آن 1.2 مگاوات است.

فهرست نیروگاه‌ها

• نیروگاه ماری: 7 توربین بخار و 3 توربین گازی
• نیروگاه آبادان: 2 توربین گازی
• نیروگاه ترکمن‌باشی: 2 توربین بخار
• نیروگاه سیدی:2 توربین بخار
• نیروگاه آخال: 7 توربین گازی
• نیروگاه عشق‌آباد: 2 توربین گازی
• نیروگاه دروازه:4 توربین گازی
• نیروگاه آوازه: 2 توربین گازی
• نیروگاه بالکان‌آباد: 5 توربین گازی
• نیروگاه داش‌آغوز: 2 توربین گاز
• نیروگاه لباب:3  توربین گازی
• نیروگاه هندیگوش: 3 توربین آبی
• نیروگاه وطن: 2 توربین گازی
• نیروگاه زرگر: 3 توربین گازی

مهمترین نیروگاه ترکمنستان، نیروگاه ماری است که ساخت آن در سال 1969 آغاز شد و ظرفیت آن 1831.7 مگاوات بود. در اوایل سپتامبر 2018، یک نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت 1574 مگاوات در استان ماری راه‌اندازی شد. این نیروگاه که دارای 4 توربین گازی و 2 توربین بخار است، توسط ترکیه و با تجهیزات تأمین شده از سوی جنرال الکتریک آمریکا ساخته شده است. ساخت این نیروگاه، انتشار مواد آلاینده را سالانه 3.1 میلیون تن کاهش می‌­دهد. مجموع توان تولید برق ترکمنستان 5358.4 مگاوات بود که با افتتاح این نیروگاه به 6932.8 مگاوات افزایش یافت. جدیدترین نیروگاه ترکمنستان که در سپتامبر 2021 در استان لباب افتتاح شد، نیروگاه زرگر با ظرفیت 432 مگاوات است که توسط سومیتومو ژاپن[2] ساخته شد. با ایجاد نیروگاه جدید در استان لباب، ظرفیت بهره‌برداری از نیروگاه‌های برقی این استان به 581.2 مگاوات افزایش یافت.

بر اساس اعلام دولت ترکمنستان، انتظار می‌رود تا سال 2025، کل تولید برق در ترکمنستان به میزان قابل توجهی افزایش یابد و به 34.2 تراوات در ساعت برسد.

پیش‌تر، در برنامه‌های توسعه صنعت ترکمنستان مقرر شده بود، تولید برق از حدود 19 تراوات ساعت در سال 2011 به 27 تراوات ساعت درسال 2020 و به 35.5 تراوات ساعت در سال 2030 افزایش یابد. نخستین نیروگاه ترکیبی بادی - خورشیدی با ظرفیت 10 مگاوات در نزدیکی دریاچه عصر طلایی (Altyn Asyr) ترکمنستان نیز قرار است با تأمین مالی صندوق توسعه ابوظبی (ADFD) با هزینه 25 میلیون دلاری ساخته شود.

همچنین مرکز نگهداری و خدمات تجهیزات انرژی[3] ترکمنستان قرار است در سال 2022 افتتاح شود. این مرکز  در زمینه نگهداری و سرویس توربین­‌های گازی، ژنراتورهای برق، تابلوهای توزیع برق و سایر تجهیزات تخصصی فعالیت خواهد نمود و از سوی کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های ترکیه و سوئیس ساخته می‌شود.

علاوه بر ایجاد نیروگاه‌­ها، احداث خطوط برق فشار قوی نیز در زمره برنامه‌­های توسعه صنعت برق ترکمنستان بوده است. پروژه احداث خطوط برق فشار قوی آخال-بالکان و بالکان-داش‌آغوز با هزینه اعتباری بانک توسعه آسیایی برای ایجاد حلقه انرژی فوق‌الذکر در حال اجرا است. طبق برنامه‌ریزی‌­های انجام شده، 560 کیلومتر خطوط هوایی 500 کیلوواتی و 475 کیلومتر خطوط هوایی 220 کیلوواتی ساخته می­‌شود. علاوه بر این، دو پست 110.220.500 کیلوواتی و دو پست 110.220 کیلوواتی نیز ساخته خواهد شد.

در این زمینه، دولت ترکمنستان به ساخت خط برق ترکمنستان-افغانستان-پاکستان TAP، که در امتداد خط لوله گاز بین‌المللی TAPI است، توجه ویژه‌ای دارد. ترکمنستان معتقد است می‌تواند 3000 مگاوات برق برای پاکستان تأمین نماید.

منابع:

• OECD.org
• Our World in Data.org
• Business.com.tm
• Jica.go.jp
• customs.gov.tm
• tdh.gov.tm

 

[1] در برخی منابع 22.5 ذکر شده است.

[2] رئیس جمهور ترکمنستان به مناسبت بهره‌برداری موفقیت‌آمیز نیروگاه زرگر در استان لباب، پیام تبریکی خطاب به امپراتور ژاپن ارسال نمود.

[3] Energy Equipment Maintenance and Service Centre