کوپک - اوپک کاکائو

تشکیل کوپک، همانند اوپک یا اوپک گازی ایده ای است که غنا و ساحل عاج، دو تولید کننده عمده و با کیفیت دانه کاکائو در جهان دنبال می کنند.

غنا و ساحل عا به عنوان دو تولید کننده بزرگ کاکائو به هیچ عنوان از سطح درآمد خود از این صنعت مهم در جهان رضایت نداشته و اختلاف درآمدی کشاورزان این محصول و صاحبان منافع این صنعت در جهان را بسیار فاحش می دانند. حال این دو کشور ضمن تشکیل ائتلافی مشترک، دبیرخانه دائمی‌کاکائو را در اکرا، پایتخت غنا، تأسیس نموده و به دنبال کسب قدرت و نقش بیشتری در بازار جهانی این محصول می‌باشند.

غنا در طول تاریخ همواره به‌عنوان کشوری پیشرو در مسیر ایجاد آزادی‌های سیاسی شناخته‌شده و اولین کشوری بود که در قاره سیاه به استقلال رسید و روحیه استقلال‌طلبی را در این قاره زنده نمود. این کشور از سال 1992 تاکنون و در جمهوری چهارم خود همواره به ثبات سیاسی، ثبات اقتصادی، صلح، امنیت و حاکمیت قانون مشهور بوده و از آن به‌عنوان لنگر و نقطه امن دموکراسی یاد می‌کنند.

در حال حاضر نیز این کشور به دنبال ایجاد آزادی‌های اقتصادی است و علاوه بر اتخاذ اقداماتی بسیار خوب و امیدوارکننده در اقتصاد کلان و خرد خود، در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی نیز همواره کوشیده است رشد اقتصادی آفریقا را تقویت نموده و از سطح اتکا این قاره بر کشورهای غربی بکاهد.

پس از استقرار دبیرخانه منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا[2] (AfCFTA) در غنا اکنون نوبت آن رسیده است تا این کشور تمرکز خود را بر تولید اصلی غنا یعنی کاکائو معطوف نماید. غنا در اقدامی تاریخی و با همکاری ساحل‌عاج در حال تبدیل‌شدن به قطب رسمی‌ کاکائوی آفریقا و جهان است.

غنا به‌عنوان تولیدکننده باکیفیت‌ترین دانه کاکائو در جهان و دومین تولیدکننده از نظر وزنی پس از ساحل‌عاج، درمجموع به همراه این همسایه غربی خود بیش از 60 درصد کاکائو جهان را فراهم می‌نمایند اما عایدی این دو کشور اصلی تولیدکننده کاکائو از این صنعت کمتر از 6 درصد است.

اگرچه غنا در سال زراعی 17-2016 حدود 970000 تن (معادل 20.5 درصد از تولید جهانی) دانه کاکائو را به خود اختصاص داد[3]، اما درآمد این کشور از کاکائو تنها 2.7 میلیارد دلار بوده است. این درآمد ناچیز با توجه به گردش مالی این صنعت و اختلاف فاحش آن منجر به افزایش فقر در میان کشاورزان دانه کاکائو شده و پایداری تولید این محصول را تهدید می‌نماید.

از سال 2017 غنا و ساحل‌عاج مذاکرات مشترکی را در خصوص مشکلات کشاورزان این محصول استراتژیک و عائدی ناچیز آن برای این دو کشور با یکدیگر آغاز نمودند و در سال 2018 آقای آکوفو آدو، رئیس‌جمهوری غنا و همتای ساحل‌عاجی وی، آقای الاسان واتارا، بیانیه مشترکی با عنوان "بیانیه ابیجان" را به امضا رساندند که براساس آن دو طرف خود را ملزم به نهایی سازی تفاهم مشترکی به‌منظور اجرای اهداف و خواسته‌های خود در حوزه کاکائو نمودند.

حاصل این مشارکت استراتژیک برگزاری چند دوره نشست مشترک از سوی شورای کاکائو غنا و همتای ساحل‌عاجی آن در اکرا و ابیجان بود و درنتیجه این نشست‌ها و مذاکرات اکنون دستاورد و پیروزی تاریخی‌ای به‌دست‌آمده است که از نمونه‌های بارز آن می‌توان به وام 1.2 میلیارد دلاری بانک توسعه آفریقا برای تقویت بخش کاکائو دو کشور، تعریف شاخص اختلاف درآمد وزندگی[4] (LID) برای کشاورزان فعال در این حوزه و نهادینه‌سازی برنامه مشترک شورای کاکائو غنا و همتای ساحل‌عاجی آن در اجرای برنامه مشترک آنها باهدف بالا بردن سطح رفاه کشاورزان دانه کاکائو اشاره نمود.

از دیگر نتایج بیانیه ابیجان می‌توان به تنظیم منشور اکرا، تشکیل کمیسیون راهبری[5] به ریاست آقای آکوتو، وزیر غذا و کشاورزی غنا، باهدف عملیاتی سازی منشور و تشکیل دبیرخانه دائم در اکرا اشاره نمود.

در دسامبر 2020، پارلمان غنا ضمن تصویب تشکیل این دبیرخانه در اکرا به این نهاد نیز امتیازات و مصونیت‌های دیپلماتیک اعطا کرد و با این اقدام مسیر را برای انتخاب آقای الکس آسانوو از ساحل‌عاج به‌عنوان اولین دبیر اجرایی این دبیرخانه هموار نمود. پیش از امضای این طرح از سوی روسای جمهوری دو کشور، غنا و ساحل‌عاج روز پنج‌شنبه مورخ 14 مرداد 1400 یک‌بار دیگر در اکرا دورهم جمع شده و به‌طور رسمی اسناد مربوط به تأسیس دبیرخانه دائم را به امضا رساندند. براساس این توافق اکرا به‌طور رسمی و قانونی مرکز کاکائو در آفریقا شد و ساختمان موردنظر نیز تحویل آقای آکوتو، وزیر غذا و کشاورزی غنا، به‌عنوان رئیس و عضو مؤسس کمیته راهبری گردید.

امضای این توافق و آغاز به کار دبیرخانه کاکائوی غنا و ساحل‌عاج آغاز راهی طولانی است. ازاین‌پس این دو کشور می‌توانند در کنار هم راه را طی نموده و با صدایی واحد دغدغه‌های خود را به گوش صاحبان منافع صنعت کاکائو در جهان برسانند. غنا و ساحل‌عاج حوادث مربوط به شکست ائتلاف کشورهای تولیدکننده کاکائو[6] را در ذهن داشته و از این‌ رو قصد دارند سایر کشورهای آفریقایی تولیدکننده این محصول را نیز به عضویت این دبیرخانه درآورند. تشکیل کوپک، همانند اوپک یا اوپک گازی، ایده‌ای است که مسئولان ذی‌ربط دو کشور در نظر دارند با همکاری نزدیک یکدیگر در آینده‌ای نه‌چندان دور عملی نمایند تا از آن طریق بتوانند ضمن تنظیم قیمت دانه کاکائو در بازارهای جهانی درآمد کشاورزان این محصول حیاتی را نیز افزایش و سطح زندگی و رفاه آنها را ارتقا ببخشند.

 

[1] Cocoa Producing and Exporting Countries

[2] African Continental Free Trade Agreement

[3] این عدد در سال زراعی 21-2020 به بیش از 1 میلیون تن رسیده است.

[4] Living Income Differential

[5] Steering committee

[6] Alliance for Cocoa Producing Countries