همکاری مجارستان با چین یک استراتژی بلندمدت یا راهبرد کوتاه مدت؟

با روی کار آمدن آقای ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان (رئیس حزب حاکم سیاسی فیدس) در سال 2010 میلادی، هدف اصلی دولت، سرعت بخشیدن به رشد و توسعه اقتصادی بوده و از این رو یکی از اصول مسلم در سیاست خارجی توجه به جذب سرمایه گذاری خارجی از طریق توسعه مناسبات با کشورهای غیر اروپایی به ویژه حوزه شرق بوده است.

 الف: واکاوی دلایل همکاری مجارستان با چین 

با روی کار آمدن آقای ویکتور اوربان ، نخست وزیر مجارستان (رئیس حزب حاکم سیاسی فیدس) در سال 2010 میلادی، هدف اصلی دولت، سرعت بخشیدن به رشد و توسعه اقتصادی بوده و از این رو یکی از اصول مسلم در سیاست خارجی توجه به جذب سرمایه گذاری خارجی از طریق توسعه مناسبات با کشورهای غیر اروپایی به ویژه حوزه شرق بوده است. بر همین اساس با اتخاذ سیاست نگاه به شرق، فصل جدیدی در ارتباط با کشورهای درحال توسعه و پیشرفت شرق از جمله چین، کره جنوبی و ژاپن و در سال های اخیر با ترکیه آغاز کرده است. دولت مجارستان با تغییر ساختار وزارت امور خارجه به وزارت امور خارجه و تجارت، به نوعی سیاست دربهای باز شرقی را سرعت بخشیده و در این مسیر، دستاوردهای خوبی نیز کسب کرده است. به موازات این رویکرد، دولت مجارستان در چارچوب پیمان‌های همکاری با کشورهای شرقی از جمله عضویت ناظر در شورای کشورهای ترک زبان ( 2018 میلادی) و پیوستن به ابتکار چین تحت عنوان یک کمربند- یک جاده و مذاکرات گروه 1+17 (چین و 16 کشور اروپایی) سعی نمود مناسبات و همکاری خود را با کشورهای عضو و در صدر آن با چین توسعه بیشتری بخشد.

رشد اقتصادی مجارستان در طی سال های اخیر بین 4.5 تا 5 درصد در نوسان و از رشد متوسط اتحادیه اروپا فراتر رفته است. براساس اعلام مراکز آمار رسمی اتحادیه، مجارستان در سال 2019 از نظر رشد اقتصادی در زمره سه کشور اول اتحادیه بوده است.

یکی از اهداف دولت مجارستان در گسترش مناسبات با کشورهای شرق، حفظ دستاوردهای اقتصادی یک دهه اخیر است. از نگاه دولت مجارستان، چین در طی یک دهه آینده اقتصاد اول دنیاست و کشورهای نظیر ترکیه نیز ظرف چند سال آینده در زمره 10 اقتصاد برتر دنیا خواهد بود. از این رو علیرغم برخی انتقادات و فشارهای سیاسی اتحادیه اروپا، دولت مجارستان عزم خود جهت اجرایی ساختن سیاست نگاه به شرق به ویژه روابط با چین را جدی تر کرده است. سفرهای اخیر وزیر امور خارجه به کشورهای آسیای مرکزی و سفر ویکتور اوربان به جمهوری ازبکستان همگی حکایت از خیز جدید مجارستان برای گسترش همکاری اقتصادی با کشورهای منطقه است. واقعیت امر این است که بازار کشورهای مذکور، فرصت تازه ای را برای شرکت های مجاری جهت سرمایه گذاری و افزایش صادرات کالا و خدمات فراهم می سازد. از سوئی دیگر مجارستان بعنوان عضو اتحادیه اروپا، میتواند تجربیات و دانش خود را در اختیار این کشورها قرار دهد که طبعا در بخش هایی مانند کشاورزی، داروئی ، بانکی و ... مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

با عنایت به مطالب فوق الذکر، می‌توان گفت که از نظر دولت مجارستان توسعه روابط اقتصادی با کشورهای شرق به ویژه چین نه تنها یک فرصت بلکه ضرورت است. چراکه سرعت رشد اقتصادی چین به مثابه یک اژدهای عظیم در دنیا سر برآورده و توان ایستادگی در برابر قدرت های اقتصادی مانند آمریکا را نیز خواهد داشت. از طرفی کشور کوچکی مانند مجارستان به واردات کالا نیاز دارد. شاید بتوان گفت بیشترین واردات مجارستان در میان کشورهای غیر اروپایی از کشور چین می‌باشد. ذکر این نکته خالی از لطف نخواهد بود از آنجائیکه توسعه بازار الکترونیک و هوشمند یکی از اولویت های اقتصادی مجارستان  است. در این مقوله چین میتوانند کمک شایانی به مجارستان ارائه نماید. 

مجارستان نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی در اروپای مرکزی و بویژه از نظر حمل و نقل کالا به اروپا از جذابیت برخوردار است. منطقه zahony واقع درشرق مجارستان از باراندازهای محموله‌های چینی است که میتواند در آینده به مرکز لجستیک منطقه ای برای تجار و بازرگانان چینی تبدیل گردد.

ب: تعارضات و چالش های مناسبات دو کشور

یکی از چالش های موجود بر سر توسعه مناسبات دوکشور، انتقادات سیاسی اتحادیه اروپا علیه دولت مجارستان به جهت توسعه روابط اقتصادی با چین است. موضوعی که حتی در اظهار نظرات و اعلام مواضع مجارستان در قالب اتحادیه اروپا نیز بعضا دیده می‌شود. بعنوان مثال در جریان محکومیت اخیر دولت چین از سوی اتحادیه اروپا به بهانه نقض حقوق بشر، دولت مجارستان این اقدام اتحادیه را نکوهش و آنرا بی معنا و مضر دانسته است. علاوه بر این با وجود مخالفت های اتحادیه اروپا و بعضا آمریکا در قبال همکاری مجارستان با شرکت هائووی، دولت مجارستان  به این انتقادات وقعی ننهاده و ظرف 5 سال اخیر همکاری خود را با این شرکت توسعه داده است. بر اساس مطالعه و تحقیق آکسفورد، ظرف سال 2019 میلادی میزان مشارکت و تاثیر گذاری شرکت هائوی در GDP مجارستان حدود 600 میلیون یورو بوده است. متوسط رشد تاثیر کذاری این شرکت در رشد اقتصادی مجارستان در فاصله زمانی بین 2015 تا 2019  حدود 5.5% برآورد شده است. این شرکت باعث اشتغال بیش از 21 هزار نفر در مجارستان گردیده  که در مقایسه با سال 2015 دارای رشد متوسط 3.3 درصد بوده است. همچنین این شرکت باعث ایجاد درآمدی به ارزش 264 میلون یورو در سال 2019 میلادی که در مقایسه با 201 میلادی بیش از 5.7 درصد رشد داشته است.

یکی از انتقادات احزاب مخالف سیاسی از دولت مجارستان، مواضع دوگانه دولت اوربان نسبت به موضوع حقوق اقلیت هاست. به این معنا که دولت مجارستان از یک سو نسبت به تضعییع حقوق اقلیت ها در (چین) بی تفاوت است و از طرفی دیگر به عدم رعایت حقوق اقلیت های مجاری در کشورهای مجاور ازجمله اوکراین معترض و منتقد است. دولت مجارستان نسبت به حفظ حقوق اقلیت های مسیحی در کشورهای مختلف تاکید دارد و حتی بعضا بودجه‌هایی را نیز جهت حمایت از آنان اختصاص می دهد. این سیاست یک بام و دو هوای مجارستان انتقاداتی را بر انگیخته است. علاوه براین چنانچه میدانیم یک سیاست مسلم و غیر قابل انکار مجارستان، مخالفت با پدیده مهاجرین خارجی است. بطوریکه این رویکرد مجارستان بعضا باعث اختلاف نظر با مهم ترین شرکت تجاری خود در اتحادیه اروپا، یعنی آلمان شده است.

با وجود این چالش ها و انتقادات سیاسی، تا کنون هیچ تغییری در سیاست دولت اوربان در قبال همکاری با چین ایجاد نشده است و به نظر می رسد، منافع ملی و اقتصادی مجارستان بعنوان یک اصلی است که سایر مولفه‌ها بر اساس موازین آن تعریف و تبیین می‌شوند.

ج: مصادیق همکاری چین و مجارستان   

احداث خط ریلی بلگراد- بوداپست یکی از پروژه‌های مشترک چین، صربستان و مجارستان است این کریدور به بندر PIRAEUS در یونان (که توسط چینی‌ها خریداری شده) اتصال خواهد یافت و سهم عمده ای در اقتصاد و منافع استراتژیک چین خواهد داشت. حدود 85 درصد از بودجه این پروژه به شکل وام از سوی دولت چین به مجارستان پرداخت و شاید بزرگترین مبلغ وامی است تاکنون دولت های مجارستان جهت سرمایه گذاری در امور زیر بنایی اخد کرده اند.

منطقه اقتصادی موسوم به ZAHONY از جمله مقاصد بارانداز محموله‌های چینی است. براساس اعلام آقای ایمره کوواچ، حمل و نقل ریلی باری مجارستان، تعداد بار کانتیرهای چین در سال 2020 میلادی در مقایسه با سال 2019،  حدود ده  برابر شده است.  براساس اظهارات نامبرده به طورمتوسط ماهانه توسط 6 تا 8 واگن بین 45 تا 50 کانتینر از طریق منطقه زاهونی در سه ماهه سوم و چهارم سال 2020 میلادی وارد اتحادیه اروپا شده است. شایان ذکر است طبق اطلاعات بدست آمده، بر اساس طرح توسعه منطقه زاهونی، قرار است به یک منطقه اقتصادی و لجستیک تبدیل شود که با تکمیل پروژه‌های ریلی ( بلگراد – بوداپست)، صادرات کالاهای چین به اروپا افزایش خواهد یافت.

در سال های اخیر مبادلات تجاری دو کشور نیز رو به افزایش بوده است.  آقای پیتر سیارتو وزیر امور خارجه و تجارت مجارستان در جریان کنفرانس برخط با همتای چینی اش در این خصوص اظهار کرد: شرکت های چینی تا کنون بیش از 5 میلیارد دلار در مجارستان سرمایه گذاری کرده اند. چین دومین کشور صادر کننده کالا به مجارستان است.  بانک توسعه چین، قرار است بعنوان چهارمین بانک چینی دفتر خود را در مجارستان دائر نماید. سرمایه گذاری در بخش خط لوله و نیز طرح سرمایه گذاری شرکت شیمیائی موسوم به wanhua به ارزش تقریبی 853.3 میلیون یورو ظرف 5 سال آینده از مصادیق همکاری‌های اقتصادی دوکشور است. 

حجم مبادلات تجاری دوکشور در سال 2019 میلادی، بیش از 8 میلیارد و 818 میلیون دلار، سهم صادرات مجارستان بیش از 1 میلیارد و 663 میلیون دلار و واردات از چین بیش از 7 میلیارد و 154 میلیون دلار و در سال 2020 میلادی بیش از 10 میلیارد دلار رسیده که سهم مجارستان بیش از 1 میلیارد و 861 میلیون دلار و واردات از چین بیش از 8 میلیارد دلار بوده است.

ویروس کرونا و تاثیر آن بر روابط دو کشور 

آغاز پاندمیک کرونا در اوائل سال 2020 میلادی، بسیاری از کشورهای دنیا را با چالش اقتصادی و بهداشتی روبرو ساخت. بحرانی که تا کنون ادامه دارد. مجارستان در زمره اولین کشور عضو اتحادیه اروپاست که برای تامین اقلام بهداشتی از چین درخواست کمک و چینی‌ها نیز اجابت کردند. براساس اعلام وزیر امور خارجه مجارستان در جریان همه گیری کرونا، دولت چین حدود 40 میلیون لباس محافظتی، 90بیش از  میلیون ماسک و 800 هزار دوز دارویی از طریق 185 پرواز هوایی به مجارستان ارسال شده اشت که این امر به دولت مجارستان در مبارزه با پاندمیک کرونا، کمک شایانی نمود.

آقای لاسلو کوور Laszlo kover، رئیس پارلمان مجارستان در جریان ویدئو کنفرانس با همتای چینی اش، li zhanshu  از حمایت ها و کمک های چین به مجارستان در مقابله با ویروس کرونا  از جمله فروش 5 میلیون دوز واکسن چینی تشکر نمود. وی ضمن تمجید از مناسبات اقتصادی دوکشور گفت: شرکت های چینی باعث اشتغال بیش از 160 هزار نفر شده اند. چین در سال گذشته بزرگترین سرمایه گذار خارجی در مجارستان بوده است.

شاید یکی از چالش های دولت مجارستان در استفاده از واکسن شرقی از جمله سینوفارم چین، این است که مجوز استفاده از این واکسن توسط موسسه داروئی اتحادیه صادر نشده است. این موضوع می‌تواند تردد دریافت کنندگان این نوع واکسن به قلمرو اتحادیه را در آینده با مشکل مواجه سازد. از طرف دیگر همچنان تعداد زیادی از مردم مجارستان نسبت به تزریق واکسن‌های چینی تردید دارند و واکسن‌های غربی را ترجیح می دهند. بر اساس اعلام دولت مجارستان، از مجموع جمعیت حدود 9.7 میلیون نفر تا کنون بیش از 4 میلیون در طرح ملی واکسیناسیون ثبت نام کرده اند. مقامات رسمی این کشور از جمله نخست وزیر و رئیس جمهور جهت ترغیب مردم به واکسن زدن  و  تایید بی خطر بودن واکسن چینی، اعلام کرده اند که خودشان نیز از این واکسن تزریق کرده اند.

علاوه بر حوزه‌های اقتصادی در سایر حوزه‌ها از جمله دانشگاهی نیز مناسبات دو کشور روبه گسترش می‌باشد. اخیر آقای لاسلوو پالکوویچ، وزیر فناوری و نوآوری مچارستان، دانشگاه فودان چین در بوداپست شعبه ای تاسیس خواهد کرد و در همکاری با دانشگاه کوروینوس مجارستان پروژ های تحقیقاتی مشترک انجام خواهند داد. قرار است یک مجتمع  آموزشی  تا سال 2024 احداث و در رشته‌های فنی، اقتصادی و بهداشتی دانشجو پذیرش گردد.

با عنایت به مطالب گفته شده می‌توان گفت که مناسبات چین و مجارستان از سال 1990 میلادی، شکل تازه ای به خود گرفت. مجارستان اولین کشور اروپایی بوده که با چین لغو روادید و تسهیلات اقامت آسان به شهروندان چینی اعطا کرده است. شاید بتوان گفت بزرگترین مهاجرین غیر اروپایی در مجارستان را چینی‌ها تشکیل می دهند. با عضویت مجارستان در اتحادیه اروپا، مناسبات دو کشور کمرنگ نشده و امروزه شاهدیم که مجارستان در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا نزدیکترین روابط و مناسبات تجاری و اقتصادی را با چین دارد.

از این رو میتوان گفت از یک سو شاخص های چون سرعت رشد اقتصادی و صنعتی چین، سیاست نگاه به شرق مجارستان، موقعیت جغرافیایی مجارستان بعنوان مرکز اروپای شرقی، عضویت مجارستان در طرح یک کمربند – یک جاده، نیاز مجارستان به فناوری‌های روز و حوزه IT در تکنولوژی و صنعت و از دیگر سو بالارفتن افزایش قدرت چانه زنی سیاسی مجارستان در مواجه با کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حتی آمریکا، تحلیلگران را به این سمت سوق می دهد که همکاری مجارستان و چین بر پایه یک استراتژی درازمدت طراحی شده که ابعاد این همکاری  در حوزه صنعتی و حمل و نقلی در سال های آینده  نمایان تر خواهد شد.