واگذاری 50 ساله بزرگترین بندر یونان به چین

دولت یونان امتیاز بهره برداری از بزرگترین بندر خود را برای مدت 50 سال (تا پایان سال 2052) به چینی‌ها واگذار کرده است. در همین راستا یک شرکت چینی از سال 2016 تا پایان سال جاری میلادی حدود یک میلیارد یورو برای توسعه بندر پیرئاس هزینه و آنرا به بزرگترین بندر تجاری و مسافری اروپا تبدیل خواهد کرد. چین هم اکنون بزرگترین صادرکننده کالا به یونان (و اروپا) و سومین مقصد کالاهای وارداتی از یونان (و دومین از اروپا) است. بر اساس اعلام کمیسیون اروپا، ارزش تبادلات تجاری میان چین و اروپا به طور متوسط یک میلیارد یورو در روز است.

بندر پیرئاس (Piraeus) در آتن بزرگترین بندر تجاری و مسافرتی یونان و مدیترانه و چهارمین بندر بزرگ تجاری اروپا محسوب می‌شود که در خلیج سارونیک در غرب دریای اژه (روبروی بندر ازمیر ترکیه)-در نقطه تلاقی آسیا و اروپا و آفریقا-واقع شده است[1].  بندر پیرئاس از زمانی در تاریخ یونان مطرح شد و اهمیت پیدا کرد که در جریان جنگهای ایران و یونان، لشگر خشایارشاه در نزدیکی همین بندر از لشگر یونان در نبرد سالامیس (480 سال پیش از میلاد مسیح) شکست خورد و یونانی‌ها پس از آن تصمیم گرفتند این بندر را گسترش دهند و  توانستند ظرف مدت حدود 10 سال آنرا به یک بندر بزرگ نظامی و تجاری آن دوره تبدیل کنند.  

در حال حاضر بندر پیرئاس دارای سه ترمینال باری با ظرفیت کل 6.7 میلیون تی ئی یو (TEU) است. مساحت انبار این بندر نیز حدود  180 هزار متر مربع است و سالیانه 25 میلیون تن کالا در آن نگهداری می‌شود. بندر پیرئاس همچنین دارای دو ترمینال ویژه خودرو به مساحت 190 هزار مترمربع و با ظرفیت نگهداری 12هزار خودرو می‌باشد که هر ساله 670 هزار خودرو (صفر کیلومتر) از طریق آن ترانشیپ می‌شود. بندر پیرئاس در واقع بزرگترین بندر مسافری اروپا محسوب می‌شود. این بندر در دوران پیش از شیوع کرونا، سالیانه بیش از 17 میلیون مسافر و سه میلیون خودرو را جابجا می‌کرد.      

در سال 2002، دولت یونان طی توافقنامه ای امتیاز بهره برداری از بندر پیرئاس را برای مدت 40 سال به یک شرکت خصوصی یونان به نام "Piraeus Port Authority" اعطا کرد. در قالب این توافق، در واقع، زمین، ساختمان‌ها و امکانات موجود در این بندر به مدت 40 سال به آن شرکت واگذار شد. در سال 2008، طول مدت این امتیاز بهره برداری از 40 سال به 50 سال (تا پایان سال 2052) افزایش یافت.

یکسال بعد در 2009 و در بحبوحه بحران اقتصادی در یونان، دولت بخشی از این بندر را خصوصی سازی کرد، اما اکثریت سهام آن (74.5 درصد) همچنان در اختیار دولت باقی ماند. در همان سال دولت یونان زمین مربوط به اسلکه شماره دو و بهره برداری از ترمینال 2 و 3 بندر پیرئاس را به مدت 35 سال و به قرار سالی 100 میلیون یورو به یک شرکت چینی (واقع در شانگهای[2]) به نام " China Ocean Shipping Company" و زیرمجموعه‌هایش که در یونان با نام "Cosco" شناخته می‌شود، اجاره (lease) داد. شرکت کاسکو سومین شرکت بزرگ کانتینری دریایی دنیا است.  

در سال 2016 ، شرکت کاسکو 51 درصد سهام بندر پیرئاس (از جمله مالکیت شرکت Piraeus Port Authority) را به مبلغ 280 میلیون یورو خریداری کرد و قرار شد در صورتیکه به تعهداتش مبنی بر سرمایه گذاری 675  میلیون یورویی (و جمعا حدود یک میلیارد یورو) در گسترش بندر و ترمینال ها (ساخت ترمینال 4) و نیز لایروبی آن عمل کند، 16 درصد دیگر سهام شرکت را تاپایان آگوست 2021 به قیمت 88 میلیون یورو بخرد.

شرکت کاسکو در نوامبر 2020 درخواست خود برای خرید 16 درصد سهام (طبق مفاد قرارداد 2016) را به سازمان خصوصی سازی یونان ارایه کرد. در صورت اعطای این 16 درصد، شرکت چینی کاسکو مالک 67 درصد سهام بزرگترین بندر یونان و مدیترانه و بزرگترین بندر مسافری اروپا و چهارمین بندر بزرگ اروپا (از لحاظ ترافیک بار) خواهد شد که طبق برنامه ریزی‌ها طی سالهای آینده به بزرگترین بندر اروپا تبدیل خواهد شد. شرکت خصوصی سازی یونان هم اکنون دارای  7.14درصد سهام بندر پیرئاس است و بقیه آن به سرمایه گذاران خرد و خصوصی تعلق دارد.  

شرکت چینی کاسکو عملکرد خوبی در اداره و توسعه بندر پیرئاس داشته به طوریکه این بندر در سال 2017 توانست با هندلینگ حدود چهار (3.692) میلیون کانتینر، رکورد بی سابقه ای از خود به جای گذارد و ارزش سود و درآمد حاصله را دو برابر و به بیش از 21 میلیون یورو افزایش دهد. در سال 2018 و 2019 به ترتیب حدود پنج (4.9) و شش (5.65)  میلیون تی ئی یو بار در پیرئاس جابجا شد[3].

به دلیل عملکرد خوب چینی‌ها (در سایه عملکرد ضعیف یونانی‌ها)، دولت جدید یونان که در اواسط سال 2019 در انتخابات پیروز شد، از ادامه فعالیت چینی‌ها در پیرئاس حمایت کرد، به طوریکه چندی پیش نخست وزیر یونان در یک نشست مجازی اعلام کرد " اولین و شاید دومین مصوبه کابینه وی ادامه و گسترش فعالیت شرکت چینی در پیرئاس بود".

یونان در سال 2018 به طور رسمی اعلام کرد به ابتکار یک کمربند یک جاده چین می‌پیوندد. در همین راستا رییس جمهور چین در صدر هیاتی تجاری در سال 2019 به یونان سفر و از بندر پیرئاس دیدن کرد. آقای شی با اشاره به سرمایه گذاری حدود یک میلیادر یورویی چین در پیرئاس، در اظهاراتی در این بندر بر نقش چین در ترانشیپ کالا و افزایش تبادلات با کشورهای اروپایی از طریق دریا تاکید کرد. وی پروژه توسعه بندر پیرئاس را "سر اژدها و بزرگترین پروژه ابتکار یک کمربند یک جاده" توصیف کرد.

چین و یونان در سالهای اخیر روابط اقتصادی خود را به شدت افزایش داده اند به طوریکه در سال 2020، چین بیش از 3700 میلیون یورو کالا به یونان صادر کرد و بزرگترین صادر کننده کالا به یونان (پس از کشورهای اتحادیه اروپا (ایتالیا، هلند و فرانسه)، روسیه و عراق شد. در سال 2020، چین سومین مقصد صادراتی کالاهای یونانی خارج از اتحادیه اروپا (پس از ترکیه و آمریکا) بود.

چین هم اکنون بزرگترین صادرکننده کالا به یونان (و اروپا) و سومین مقصد کالاهای وارداتی از یونان (و دومین از اروپا) است. بر اساس اعلام کمیسیون اروپا، ارزش تبادلات تجاری میان چین و اروپا به طور متوسط یک میلیارد یورو در روز است. 

نخست وزیر یونان سال گذشته طی سخنانی در مجمع اقتصادی یونان و چین اعلام کرد برنامه توسعه بندر پیرئاس توسط چین-که حتی در اوج شیوع کرونا در یونان ادامه پیدا کرد-یک معامله برد-برد برای هر دو کشور است. زیرا این بندر یونانی به بزرگترین بندر اروپا و یک قطب لجستیکی تبدیل خواهد شد و چین می‌تواند صدور کالاهایش به اروپا را افزایش دهد. به گفته آقای میتچوتاکیس، کشتی‌های چینی در صورت استفاده از بندر پیرئاس می‌توانند زمان سفر خود به اروپا را به میزان هشت روز کاهش دهند.

آقای میتچوتاکیس در فوریه 2021 در نشست مجازی موسوم به "نشست سران 17+1" در حضور رهبران 17 کشور اروپایی و چین گفت سرمایه گذاری چین در یونان نمونه ای از همکاری سودآور متقابل بین شرق و غرب محسوب می‌شود.  رییس جمهور چین نیز در آن نشست باردیگر آمادگی کشورش برای توسعه روابط اقتصادی با یونان را اعلام کرد.

پی نوشت:

[1]  پیرائوس در واقع نام شهرستانی در استان آتیکای یونان در همسایگی شهر آتن می‌باشد که در گذشته از آتن جدا بوده اما اکنون با گسترش شهرآتن عملا جزء آتن محسوب می‌شود.

[2]  بزرگترین بندر دنیا در شانگهای واقع شده است.

[3]  بندر روتردام هلند هم اکنون با جابجایی حدود 14.3میلیون تی ئی یو (هشت و نیم میلیارد کانتینر) بزرگترین بندر کالای اروپا محسوب می‌شود. بعد از روتردام بندر آنتورپ بلژیک با حدود 12 میلیون تی ئی یو، هامبورگ آلمان با 8.52 میلیون تی ئی یو، و پیرئاس یونان با 5.65 میلیون تی ئی یو است.